آرامگاه پیر احمد زهرنوش
| موزه و آرامگاه پیر | |
|---|---|
 تصویری از آرامگاه پیراحمد زهرنوش در سال‌های دههٔ ۱۳۵۰ پیش از تعمیر آن | |
| |
| نام | موزه و آرامگاه پیر |
| کشور | ایران |
| استان | زنجان |
| شهرستان | ابهر |
| اطلاعات اثر | |
| کاربری | موزه |
| دورهٔ ساخت اثر | صفویه |
| اطلاعات ثبتی | |
| شمارهٔ ثبت | ۹۸۱ |
| تاریخ ثبت ملی | ۱ مهر ۱۳۵۳ |
| اطلاعات بازدید | |
| امکان بازدید | عمومی |
  موزه و آرامگاه پیر روی نقشه ایران
۳۶٫۱۳۴۹۸°شمالی ۴۹٫۲۱۵۷۷°شرقی | |
بقعه پیر(میدان پیر)
بقعه پیر احمد زهرنوش مربوط به سدهٔ ۶ و ۷ ه.ق است. این بنا در حاشیه جنوبی شهر ابهر واقع شده است. این اثر در تاریخ ۱ مهر ۱۳۵۳ با شمارهٔ ثبت ۹۸۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.[1]
این بقعه آرامگاه سه تن از بزرگان ابهر می‌باشد. در مجاورت بقعه ساختمان‌هایی می‌باشد که امروزه از آن‌ها به عنوان موزه‌ی باستانشناسی ابهر استفاده می‌شود. به گفتهٔ محمد آقامحمدی این بنا بر بقایای خانقاهی متعلق به قرن چهارم هجری ساخته شده است. خانقاه اولیه متعلق به ابوبکر محمد بن عبدالله ابهری متوفی ۳۳۰ هجری قمری بوده است.[2]
این اثر که در سالیان گذشته رو به ویرانی گذاشته بود، در دههٔ ۱۳۶۰ به همت ادارهٔ ارشاد ابهر و با همکاری گروه باستانشناسی سلطانیه مرمت گردیده است.
مدفونان در بقعه
بنا به گفتهٔ ابولمعالم فخیم ابهری در جلد دوم از کتاب ابهر جلوه گاه تمدن باستان، سه تن از علما و فقهای برجستهٔ ابهر در این محل مدفون هستند. نخستین آنان ابوبکر محمد بن عبدالله ابهری است که در قرن چهارم هجری می‌زیسته است. مولانا شیخ شهاب الدین ابهری که در اوایل دورهٔ صفویه می‌زیسته دومین فردی است که در این محل دفن شده است. نفر سوم مولانا قطب الدین احمد ابهری معروف به پیر احمد زهر نوش متوفی ۵۷۷ هجری می‌باشد.
سبک معماری بنا
این بنا در سال‌های اخیر و با گسترش شهر به بخشی از شهر ابهر تبدیل شده است. در بین مردم ابهر معروف است که مکان این بقعه با رونق شهر بارها درون شهر قرار گرفته و پس از گذشت آن دوران به بنایی در حاشیهٔ ابهر تبدیل شده است. در حال حاضر این بنا در میان میدانی به همین نام در جنوب ابهر قرار دارد.
جنس بنای بقعه آجر است. بقعه شامل یک مقبره و ساختمان‌هایی در ضلع غربی آن است که باهم مرتبط می‌باشند. با توجه به بی‌پیرایه بودن بناهای اطراف، احتمال می‌رود کاربری اولیهٔ آن خانقاه باشد. معماری مقبره یک بنای چهارطاقی است. این بنا با شکست‌ها و جرزهای ایجاد شده، از داخل به بیست وجهی تبدیل شده است. بر فراز چهار طاقی مقبره گنبد زیبایی به سبک پنج و هفت از گونهٔ گنبدهای سلجوقی استوار گشته است. این گنبد به گنبدهای مساجد جامع قروه و سجاس مانند است.
علاوه بر ورودی مقبره از ساختمان غربی، ورودی اصلی مقبره از بیرون دری در ضلع شمالی بنا می‌باشد. کف مقبره یک پله بالاتر از ورودی در اصلی می‌باشد. محل گورها در سرداب قرار دارد. سرداب با پلان چلیپا بوده که پنج پله پایین‌تر از کف مقبره می‌باشد. سقف سرداب طاقی از جنس آجر است.
جستارهای وابسته
منابع
- «دانشنامهٔ تاریخ معماری و شهرسازی ایران‌شهر». وزارت راه و شهرسازی. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۶ اکتبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱۰ اکتبر ۲۰۱۹.
- ابهر؛ گذری و نظری، محمد آقامحمدی، انتشارات زنگان، چاپ دوم، ۱۳۷۷، ۶۸–۷۰. پارامتر
|عنوان= یا |title=ناموجود یا خالی (کمک); پارامتر|پیوند=ناموجود یا خالی (کمک)