ازملک (سرده)

اَزمَلَک (نام علمی: Smilax) نام یک سرده گیاه است. هریک از دو گونهٔ این جنس در شمال ایران است که ریشهٔ آن طبعی گرم و کاربرد دارویی دارد. جنسی از درختچه‌های جنگلی بالارونده از تیرهٔ مارچوبه‌ایان و غالباً دارای شاخه‌های خاردار و پیچنده و میوه‌های گرد و کوچک قرمز و برّاق است.[2] در جنگل‌های مخروبهٔ نواحی جلگه‌ای تا میانبند جنگل‌های شمال گسترده شده‌است. برگ‌هایش گرد و با قاعدهٔ قلبی‌شکل و آرایش رگبرگ‌هایش کمانی است. سطح تنه پوشیده از خار می‌باشد و میوه‌اش سته و قرمزرنگ است. این‌گونه جست زیادی تولید می‌کند.

اَزمَلَک
Smilax excelsa L
آرایه‌شناسی
فرمانرو: گیاهان
راسته: سوسن‌سانان
تیره: اَزمَلَکیان[1]
سرده: اَزمَلَک

نام

این گیاه در جاهای مختلف نام‌های گوناگونی دارد، از جمله عُشبه، پیچ اَزمَلَک، سلبک، همیشک، سِکلیم، بالکاملاس و گَمپوره.[3] همچنین در نور آن را سِگلی و در دُرفَک بالکا و در اشرف لم و درساری مِلاش و در میاندره وِرگلام می‌نامند. در جاهای دیگر این نام‌ها را نیز برایش می‌توان یافت: شِنگیله، کُفُله‌بور، والی گیلی، تمیس، کامپوره، سکیلم، تَلی، وشات‌دانه، کلکادانه، ازملکی. همچنین، در کتاب‌های علمی عربی (از جمله در نوشته‌های ابن‌البیطار) سمیلقس و طقسوس نامیده شده که صورت عربی همان نام‌های فرنگی این گیاه‌اند.[4]

گونه‌های موجود در ایران
یک درختچهٔ ازملک از گونهٔ Smilax aspera L در منطقهٔ دُبِردو دِل لاگو (به ایتالیایی: Doberdò del Lago) در کشور ایتالیا

پانویس
  1. فرهنگستان بایگانی‌شده در ۴ دسامبر ۲۰۱۴ توسط Wayback Machine، اَزمَلَکیان واژهٔ مصوّب فرهنگستان است در برابر Smilacaceae.
  2. صادقی، فرهنگ جامع زبان فارسی (جلد الف).
  3. کریمی ۱۳۸۱، ص ۷۰۴.
  4. دهخدا، لغتنامه.
  5. مظفریان ۱۳۹۱، ص ۶۳۵.
  6. مظفریان ۱۳۹۱، ص ۶۳۵.

منابع
  • دهخدا، علی‌اکبر. لغتنامه. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  • صادقی، علی‌اشرف صادقی (۱۳۹۳). فرهنگ جامع زبان فارسی. الف. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی. (در دست چاپ)
  • فرهنگستان زبان و ادب فارسی (۲۸ اردیبهشت ۱۳۹۳). https://web.archive.org/web/20090830061043/http://www.persianacademy.ir/. بایگانی‌شده از [وبگاه فرهنگستان زبان و ادب فارسی اصلی] مقدار |نشانی= را بررسی کنید (کمک) در ۳۰ اوت ۲۰۰۹. پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
  • کریمی، هادی (۱۳۸۱). فرهنگ رستنی‌های ایران. تهران: انتشارات پرچم.
  • مظفریان، ولی‌الله (۱۳۹۱). شناخت گیاهان دارویی و معطر ایران. تهران: فرهنگ معاصر.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.