انتقام

انتقام یک شکل بدوی از اعمال عدالت است. معمولاً در غیاب هنجارهای قانون رسمی یا قانون فقهی اعمال می‌شود. انتقام اغلب به عنوان یک عمل مضر تعریف می‌شود که در برابر یک فرد یا گروه تصور شود، در برابر یک شکایت، چه عزای واقعی باشد و چه به صورت یک شکایت (درست یا غلط) دیده و تصور شود.

انتقام یک رفتار احساسی (یا حس منجر به آن رفتار) است که توسط انگیزه ای خلقی (شبیه حس قربانی پنداری) ایجاد می شود، خصوصاً وقتی امیدی به بهبود از طریق قانونی/حقوقی و نظام قضاوت نباشد.

معمولاً انتقام به عنوان یک حق برای خروج از قانون استفاده می‌شود، یعنی (از دید آن جامعه،) این پذیرفتنی است که برای انتقام قانون زیر پا گذاشته شود. دلیل این است که از نظر روانی، به نظر فرد انتقام گیرنده، قانون توانایی برگرداندن عدالت را ندارد.

انتقام همچنین با عناوین و کلمات دیگری مثل بازپرداخت ، قصاص ، کیفر(ریتالییشن) و کینه (وانجنس) نیز توجیه می‌شود. انتقام ممکن است به صورت یک فرم از عدالت (که البته‌ای عدالت نباید با یک سیستم عدالت کیفری/جزایی اشتباه شود) در نظر گرفته شود که در ظاهر به صورت نوعی نوع‌دوستی جلوه داده می‌شود. اما این نوع‌دوستی‌ای است که می‌خواهد عدالت اجتماعی یا اخلاقی را بیرون از یک نظام قضایی و قانونی برقرار کند. فرانسیس بیکن انتقام را به عنوان یک نوع «عدالت وحشی» توصیف می‌کند که "... قانون را زیرپا میگذارد. قانون را از [نظام] اداری و رسمی به بیرون از آن می‌آورد".

عدالت بدوی یا عدالت مکافاتی معمولاً از صورت‌های رسمی و تصفیه شده ی عدالت، همچون عدالت توزیعی و عدالت مقدس (الهی) مجزا و تفاوت دانسته می‌شود. وقتی که بی عدالتی انجام می‌شود و قربانی با هر کاری انتقام می‌گیرد فعالیت بخش پاداش مغر به بیشترین حالت خود می‌رسد.

کارکرد انتقام در جامعه

مخالفان انتقام استدلال می‌کنند که انتقام کلا اشتباه است، از همان الگویی تبعیت می‌کند که می گوید اشتباهی را با اشتباهی دیگر جبران کردن است (ضرب المثل انگلیسی «از دو غلط یک درست ساختن» یا w:two wrongs make a right).

روانشناس اجتماعی ایان مک کی می گوید که انگیزه ی رفتار کینه توز از تمایل به برقراری ثبات در قدرت می‌آید، که در آن، رفتار کینه توزانه، به صورت یک رفتار برای مدیریت قدرت ظاهری (جنم ظاهری یا ایمپرشن قدرت) استفاده می‌شود. او می گوید: «افرادی که کینه توز هستند، بیشتر همان‌هایی هستند که انگیزه هایشان را از قدرت، اقتدار یا میل به موقعیت اجتماعی می‌گیرند. آن‌ها نمی‌خواهند به اصطلاح وجه‌شان را از دست بدهند.

مرتبط

• انتقام (ابهام زدایی)
• [1] ترجمه بخشی ای از مقاله ی Revenge در ویکی‌پدیا ی انگلیسی است. برای ترجمه‌ای از آن به این لینک مراجعه شود.
• عدالت کیفری. عدالت کیفری، یک نظریهٔ عدالت است که بر آن است که بهترین و متناسب‌ترین پاسخ به یک جرم، اعمال مجازاتی مشابه است، که به خاطر خود آن جرم انجام می‌شود و نه برای خدمت به یک هدف اجتماعی بیرونی مانند بازدارندگی یا توانبخشی مجرم. (عدالت کیفری می‌تواند با کلماتی نظیر رتریبیوتیو، مکافاتی ،عاقبتی، جزا دادن، و غیره مشخص شود).
• تعدادی از کلمات مفاهیم مرتبط با انتقام این موارد هستند: قصاص، تلافی، مقابله به مثل، جزا دادن، کینه و غیره، که هر کدام لینک ویکی‌پدیای مجزایی می طلبد.