باسعیدو
روستای باسعیدو (باغ سعیدو یا بابا سعیدو در گذشته ) یکی از روستاهای آباد توابعِبخش شهاب شهرستان قشم در استان هرمزگان واقع در جنوب ایران است.
| اطلاعات کلی | |
|---|---|
| کشور |  ایران |
| استان | هرمزگان |
| شهرستان | قشم |
| بخش | شهاب |
| دهستان | دولاب |
| نام محلی | باسدو |
| مردم | |
| جمعیت | ۲۲۲۸ نفر (سرشماری ۹۵) |
| کد آماری | ۲۵۴۱۵۰ |
این روستا یکی از روستاهای شهرستان قشم است که در یک منطقه ساحلی قرار گرفته است و آب و هوای گرم و خشک دارد وجود دماغه پوشش گیاهی مناسب، حیات وحش و پرندگانی نظیر حواصیل و مرغ دریایی از عناصر مهم و طبیعی پیرامون این روستا هستند. روستای باسعیدو آخرین نقطه جزیره قشم است که زمانی مقر انگلیسی‌ها بوده است و از آن دوره، آثار و بناهایی همچون انبار زغال سنگ، مهمان سرا، گورستان قبرستان پرتغالیها به جا مانده‌است این روستا از دیدگاه نظامی دارای اهمیت ویژه‌ای است و یک اسکله نیز دارد.این اسکله دارای چندها قایق صیادی می باشد و صیادان در این محدوده به صید ماهی می روند
تاریخچه
پیشینه تاریخی منازعه ایران و انگلیس در باسعیدو
بندر باسعیدو به عنوان آخرین نقطه جزیره قشم و در انتهای شمال باختری این جزیره بزرگ قرار دارد. انگلیسی‌ها از سال ۱۲۳۴ قمری و با مجوز دولت ایران و در با سعیدو انبار زغال سنگ ایجاد کرده و متعاقباً در این بندر حضور نظامی پیدا می‌کنند. پس از خروج نظامیان انگلیسی از ایران در دهه ۱۳۰۰ خورشیدی، نظامیان انگلیسی از تخلیه بندر با سعیدو، جزیره هنگام و جزیره بحرین خودداری می‌کنند. در سال ۱۳۰۷ خورشیدی و به ترتیبی که پیش تر اشاره گردید، دولت ایران بر هنگام اعمال حاکمیت می‌نماید، اما موضوع اعمال حاکمیت ایران بر بندر با سعیدو تا سال ۱۳۱۲ خورشیدی میسر نمی‌گردد و بندر با سعیدو به عنوان قرار گاه کشتی‌های نظامی انگلیسی مورد استفاده دولت انگلیس قرار می‌گیرد. حضور طولانی مدت انگلیسها در بندر با سعیدو اگر چه با اجازه دولت ایران و به منظور استفاده برای انبار زغال سنگ بود، اما دولت انگلیس به تدریج دعاوی مالکانه‌ای را درباره باسعیدو مطرح کرده و از دخالت مأموران ایرانی در بندر با سعیدو جلوگیری به عمل می‌آورد. از جمله در بیست و هشتم تیرماه ۱۳۱۲، سفارت انگلیس در تهران طی مراسله‌ای به وزارت امور خارجه ایران، به مناسبت اقدام مدیر مالیه قشم برای اخذ مالیات از اهالی آن چه حوزهٔ انگلیس با سعیدو می‌دانست، اعتراض می‌نماید. این رویکرد دولت انگلیس به معنای ادعای ضمنی دولت انگلیس در مورد مالکیت بر سرزمینی بود که در ایرانی بودن آن هیچ گونه شک و تردیدی نبود و حضور انگلیسها در آن نیز بنا به مجوز دولت ایران بود.
مأموریت ناوپلنگ در با سعیدو
ا توجه به چنین وضعیتی بود که فرمانده نیروی دریایی ایران «یاور بایندر» از ارکان حرب کل قشون در خواست می‌نماید تا از طریق وزارت امور خارجه، موضوع منع استعمال پرچم انگلیس در باسعیدو مورد توجه قرار بگیرد. بر اساس این درخواست بود که ار کان حرب کل قشون نیز از وزارت امور خارجه می‌خواهد موضوع منع استعمال پرچم انگلیس در باسعیدو پیگیری گردد، اما «یاور بایندر» به پی گیری‌های دیپلماتیک برای ممنوعیت استعمال پرچم انگلیس در باسعیدو اکتفا نمی‌نماید و به ناوپلنگ دستور می‌دهد، به بندر باسعیدو رفته و پرچم انگلیس را از فرار این بندر پائین آورده و پرچم ایران را به اهتراز در بیاورد. در مرداد ماه ۱۳۱۲ به دستور یاور بایندر، ناو سروان فزونی فرمانده ناوپلنگ به طرف باسعیدو می‌رود. در نزدیکی بندرباسعیدو، سربازان هندی وابسته به ارتش انگلستان که در باسعیدو مستقر بودند به فرض این که یک کشتی انگلیسی به بندر نزدیک شده است، پرچم انگلیس را بر افراشته می‌نمایند، ناو سروان فزونی که چنین وضعیتی را مشاهده می‌نماید، ناوپلنگ را به ساحل با سعیدو نزدیک کرده و به افراد خود دستور پیاده شدن در بندر را صادر می‌کند. نظامیان هندی دولت انگلیس که با چنین موقعیتی رو در رو می‌گردند، به فوریت فرار می‌کنند. به دنبال این رخداد، نظامیان ایرانی در بندر باسعیدو پیاده می‌شوند و بنا به دستور «ناوسروان فزونی» یک دسته ناوی مسلح و طبل وشیپور یعنی گارد احترام کامل به فرماندهی خود «ناوسروان فزونی» به ساحل باسعیدو می‌روند و پرچم انگلستان را پائین آورده و به جای آن پرچم ایران را با احترامات نظامی به اهتراز در می‌آوردند. پس از این رویداد که به معنای پایان اقتدار انگلیس در بندر باسعیدو بود، سفارت انگلیس در تهران به وزارت امور خارجه ایران اعتراض کرده و عنوان می‌کند، از طرف نیروی دریایی ایران به پرچم انگلستان بی‌احترامی شده و پرچم انگلستان از فراز بندر با سعیدو پائین آورده شده و پاره گردیده است. به دنبال این نامه نگاری، مراتب به ارکان حرب کل قشون منعکس می‌گردد و ارکان حرب کل قشون در نامه‌ای به تاریخ شانزدهم مرداد ماه ۱۳۱۲ از یاور بایندر می‌خواهد صحت و سقم اظهارت مطرح شده را مشخص نماید. در این نامه با اشاره به اعتراض سفارت انگلیس در تهران به وزارت امور خارجه ایران ابراز شده است: به‌طوری‌که از سفارت انگلیس به وزارت معزی الیها، اعتراض شده، می‌گویند: مأمورین دولت شاهنشاهی، بیرق انگلیس را در نقطه مزبور (باسعیدو قشم) پائین آورده و پاره کرده‌اند. علی‌هذا برای صحت و سقم این اظهارات سفارت، لازم است حقیقت موضوع را فوراً راپرت دهید که این اقدام از طرف چه قسمتی بوده، در صورتی که موضوع مزبور از مرکز به وسیله مجاری سیاسی تحت تعقیب قرار گرفته و دستوری نیز در جواب شما صادر نشده بود. معلوم نیست پاره کردن بیرق از طرف کدام قسمت و بنابر چه امری اقدام شده‌است. از متن نامه یاد شده پیداستکه اقدام نیروی دریایی ایران در تصرف بندر باسعیدو و پائین آوردن پرچم انگلستان به ابتکار یاور بایندر فرمانده نیروی دریایی ایران و بدون آگاهی ارکان حرب کل قشون و شخص رضا شاه به عمل آمده بود. با وجود این که چنین اقدامی، یک حرکت طبیعی برای اعمال حاکمیت دولت ایران بر گوشه‌ای از سرزمینش و اخراج نظامیان خارجی از بخشی از ایران بود، دولت انگلیس به این اقدام اعتراض می‌کند. در پاسخ به اعتراض انگلیس به وزارت خارجه ایران، ارکان حرب کل قشون ایران به دو موضوع اشاره می‌کند. در وهله اول قانونی بودن وجود پرچم انگلستان در بندر باسعیدو مورد انکار قرار می‌گیرد و در وهله بعد تأکید می‌گردد، موضوع پاره کردن پرچم انگلستان در باسعیدو نادرست بوده و صرفاً پرچم انگلستان از فراز باسعیدو به پائین آورده شده‌است. با وجود این پاسخ ارکان حرب کل قشون به وزارت خارجه، شخص رضا شاه و ارکان حرب کل قشون از رویه ابتکاری و فعال یاور بایندر برای اخراج نظامیان انگلیسی از با سعیدو پشتیبانی نکرده و در مقابل اعتراضات دولت انگلیس رویه‌ای توأم با مماشات اتخاذ می‌نمایند.
منابع
- زنده دل، دستیاران، حسن. (مجموعه کتاب‌های راهنمای جامع ایرانگردی استان هرمزکان) ج۱. چاپ وانتشار سال ۱۹۹۸ میلادی.
- بختیاری، سعید،، «اتواطلس ایران» ، “ مؤسسه جغرافیایی وکارتگرافی گیتاشناسی، بهار ۱۳۸۴ خورشیدی.
- سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح ، «فرهنگ جغرافیایی آبادیهای استان هرمزگان: شهرستان قشم (جلد 5)» ، “ سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، 1383 خورشیدی.