تراریخته در ایران

تراریخته در ایران مسئله‌ای بحث‌برانگیز در رسانه‌های این کشور است.

تکنولوژی محصولات تراریخته مربوط به دهه هشتاد میلادی است و امروزه و با گذشت بیش از ۲۰ سال از عرضه این محصولات به بازار و آشکار شدن عوارض متعدد و خطرناک مصرف محصولات تراریخته برای انسان و محیط زیست، بسیاری از کشورهای دنیا از جمله کشورهای اروپایی، کشت این محصولات را در کشور خود ممنوع کرده‌اند و برای واردات و توزیع این محصولات نیز قوانین بسیار سختگیرانه‌ای از جمله قانون لیبلینگ (برچسب‌گذاری) را وضع کرده‌اند.

یکی از مشتریان محصولات تراریخته در جهان، ایران است و بر اساس گزارشی در بهمن ۶, ۱۳۹۷ سالیانه حدود ۵ میلیارد دلار واردات محصولات تراریخته دارد.[1]

سالیان سال است که «محصولات غذایی تراریخته وارداتی» مانند ذرت و سویای تراریخته وارد سبد غذایی خانوارهای ایرانی شده و طیف زیادی از خانواده‌ها بدون آنکه اطلاعی از ماهیت دستکاری‌شده ژنتیکی این محصولات غذایی داشته باشند، اقدام به مصرف آن می‌کنند.

آیین‌نامه‌ها

آئین‌نامه‌ای در سازمان حفاظت محیط زیست برای واردات، صادرات و رهاسازی محصولات تراریخته تدوین شده بود که این آئین‌نامه مورد اعتراض همه دستگاه‌های ذی‌صلاح از جمله وزارت جهاد کشاورزی، وزارت بهداشت و وزارت علوم قرار گرفت. نیره خوش خلق سیما معاونت جدیدِ آموزش و پژوهش سازمان محیط زیست معتقد است آئین‌نامه‌ای که در سازمان حفاظت محیط زیست پیش از حضور وی، برای واردات، صادرات و رهاسازی محصولات تراریخته تدوین شده بود فراتر از وظایف سازمان حفاظت محیط زیست و در کار دستگاه‌های دیگر دخالت کرده بوده‌است.

وضعیت تولید

در ایران مقدار، نوع، و منبع محصولات تراریخته مشخص نیست. احتمالاً پنجاه تا صد هزار هکتار زمین، زیر کشت برنج تراریخته قرار دارد. گذاشتن برچسب بر روی بسته محصول تراریخته الزامی است. در تولید پف فیل از ذرت تراریخته استفاده می‌شود. گفته می‌شود که تقریباً تمام روغن مصرفی در ایران از محصولات تراریخته است. بین سال‌های ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۶ سالانه دست کم پنج میلیارد دلار آمریکا محصول تراریخته وارد ایران شده‌است.[2][3] تاکنون چگونگی صدور مجوزهای مرتبط اعلام نشده‌است.[4]

به گفتهٔ نیراعظم خوش خلق سیما در جلسه بررسی مسائل و چالش‌های بخش انتقال ژن، علاوه بر برنج و پنبه تراریخته، سیب زمینی، ذرت و کلزای تراریخته نیز در دستور کار تولید و دریافت مجوز است، وی معتقد است «نانِ برخی درمخالفت با تراریخته است». نیراعظم خوش خلق سیما تأکید دارد علاوه بر برنج تراریخته و پنبه تراریخته، سیب زمینی، ذرت و کلزای تراریخته را نیز خواهیم داشت. وی از مدافعان درجه‌یک محصولات تراریخته است.[5] او طی حکمی رئیس دبیرخانه شورای ایمنی زیستی شده‌است.[5] گفتنی است، پیش از خوش خلق سیما که یکی از مدافعان سرسخت محصولات تراریخته محسوب می‌شود، شهاب الدین منتظمی ریاست دبیرخانه شورای ملی ایمنی زیستی را برعهده داشت.

بنا به اذعان رسول دیناروند رئیس سازمان غذا و دارو، بیش از ۹۰ درصد روغن‌های خوراکی در کشور ایران از دانه‌های روغنی تراریخته تولید می‌شود؛ و حتی قرار است در برنامه ششم توسعه مزارع کشور نیز با اولویت برنج و پنبه به کشت تراریخته‌ها اختصاص یابد؛ موضوعی که صدای بسیاری از کارشناسان و متخصصان علم ژنتیک و حتی محیط زیستی‌ها را درآورد.[6]

محصولات تراریخته در ایران

در ایران تولید آزمایشگاهی برخی از محصولات تراریخته در مراکز علمی و دانشگاهی از حدود بیست و پنج سال قبل آغاز شده‌است. اولین محصول کشاورزی تراریخته، رقمی از برنج است که در برابر کرم ساقه‌خوار برنج Chilo suppressalis مقاومت نشان می‌دهد. محصولات دیگری نظیر سیب‌زمینی و پنبه نیز تولید شده‌اند و در حال طی کردن مراحل نهایی ارزیابی و اخذ مجوز رهاسازی هستند.[7]

سیاسی

متأسفانه موضوع تراریخته به جای کاربرد یافتن در زندگی مردم، به کشمکشی سیاسی در کشور ایران مبدل شده و گروه‌های مختلف بر اساس درگیری‌های شخصی به دنبال اثبات مواضع خود هستند و دعواهای شخصی جلوی بهره‌مندی مردم از دستاورد محققان کشور را گرفته‌است.

گاه‌شمار
  • مصوبه شورای گسترش آموزش عالی برای راه اندازی مرکز ملی تحقیقات مهندسی ژنتیک و تکنولوژی زیستی ۱۳۶۶
  • تأسیس مرکز ملی تحقیقات مهندسی ژنتیک و تکنولوژی زیستی و پژوهشکده زیست فناوری دهه ۱۳۶۰
  • انتشار تحقیق تراریخته کردن برنج طارم مولایی و مقاوم کردن آن به دو کرم ساقه‌خوار برنج ۱۳۷۶
  • کاشت طارم مولایی تراریخته در ابعاد صنعتی ۱۳۸۳
  • تصویب سند ملی زیست فناوری ۱۳۸۳
  • تصویب طرح تشکیل شورای عالی فناوری در هیئت وزیران ۱۳۸۴
  • نخستین برداشت برنج تراریخته طارم مولایی ۱۳۸۳
  • تصویب قانون ایمنی زیستی ۱۳۸۸
  • تصویب ممنوعیت تولید، واردات و مصرف محصولات تراریخته بدون مجوز قانونی ۱۳۹۶
  • تصویب سیاست‌ها و راهبردهای اجرایی ایمنی زیستی در سال ۱۳۹۶

جستارهای وابسته

منابع
  1. "گفتگو با دکتر علی کرمی متخصص بیوتکنولوژی پزشکی و مهندسی ژنتیک – BabaOrganic". BabaOrganic – محصولات سالم (به پشتو). 2016-06-15. Retrieved 2019-10-08.
  2. «فیلم/ افشاگری صریح دکتر کرمی دربارهٔ "بازار محصولات تراریخته" در ایران- اخبار اجتماعی - اخبار تسنیم». خبرگزاری تسنیم - Tasnim. ۲۰۱۹-۰۳-۰۳. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۰-۰۸.
  3. «واردات سالانه 5 میلیارد دلار «محصولات تراریخته» به کشور/ «آلودگی ژنی» یکی از پیامدهای کشت GMO در ایران- اخبار اجتماعی - اخبار تسنیم». خبرگزاری تسنیم - Tasnim. ۲۰۱۶-۰۷-۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۰-۰۸.
  4. آرزو میرزاخانی-روزنامه‌نگار و کارشناس محیط زیست (۱۴ آذر ۱۳۹۶). «تراریخته، بحران تازه برای محیط زیست ایران؟». بی‌بی‌سی فارسی.
  5. «خانم معاون جدید سازمان محیط‌زیست، مدافع درجه‌یک محصولات تراریخته!». پارس نیوز. ۲۰۱۹-۱۰-۰۸. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۰-۰۸.
  6. نیوز، سلامت (۲۰۱۶-۰۶-۲۰). «محصولات تراریخته متهم سونامی سرطان در ایران». سلامت نیوز. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۰-۰۸.
  7. Pazuki, Arman; Sohani, Mohammad Mehdi (2013-01-01). "Phenotypic evaluation of scutellum-derived calluses in 'Indica' rice cultivars / FENOTIPSKO VREDNOTENJE IZ SKUTELUMA PRIDOBLJENIH KALUSOV IZBRANIH SORT 'INDICA' RIŽEV". Acta agriculturae Slovenica. 101 (2). doi:10.2478/acas-2013-0020. ISSN 1854-1941.

پیوند به بیرون
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.