جعبه لایتنر
جعبهٔ لایتنر یک جعبه پنج خانه ای است که برای یادگیری استفاده می‌شود. لایتنر در واقع روش علمی «به یاد سپردن» است که بر مبنای آن آموخته‌ها از حافظهٔ کوتاه‌مدت به حافظهٔ بلند مدت منتقل می‌شوند. این ابزار و روش استفاده از آن را در دههٔ ۱۹۷۰ سباستین لایتنر اختراع کرد.
اساس علمی
سیستم لایتنر در مجموع ماندگارترین روش تکرار را برای انتقال به حافظهٔ بلندمدّت پیشنهاد می‌کند. ابینگ هاوس روش مرور را برای تثبیت کردن آن در حافظهٔ بلندمدّت پیشنهاد می‌کند.
پاداش‌های فوری اسکینر
بوریس فردریک اسکینر با آزمایش‌هایی علمی نشان داد «هرگاه به یک رفتار بلافاصله و به صورت آنی پاداشی داده شود آن رفتار تکرار خواهد شد.» لذا هر بار که شما به معنای لغتی پرسیده‌شده، صحیح جواب دهید، احساس رضایتی که بلافاصله ایجاد می‌شود شما را به ادامهٔ این کار تشویق می‌کند، تمرکز شما را بر کار افزایش می‌دهد و شما را به موضوع علاقه‌مند می‌کند. این‌ها همان عوامل ارتقای بازده یادگیری‌اند.
قاعدهٔ منحنی فراموشی ابینگ هاووس
ابینگ هاووس نشان داد ۲۰ دقیقه پس از حفظ کردن تعدادی واج‌های بی‌معنا ۸۰٪ آنها فراموش می‌شوند و بقیه هرگز فراموش نمی‌شوند. ضمناً سرعت فراموشی ابتدا سریع است و به مرور کند می‌شود و وقتی ۲۰٪ مطالب در خاطر ماند صفر می‌شود. ضمن این که مرور مطالب قبلاً حفظ‌شده باعث کاهش این سرعت به نصف و حتی بهتر از آن (در صورت خوب حفظ کردن) می‌گردد. = لذا اگر معنی لغت‌های زبان خارجی را که چندان هم بی‌معنا نیستند حفظ کنیم، این روند فراموشی بیش از یک روز طول می‌کشد و با پنج بار مرور موفّق به مقدار ناچیزی می‌رسد و در صورت کاربردی بودن، مادام‌العمر در ذهن خواهد ماند.
نظریه جدید عدم استفاده
برخلاف ابینگ هاووس که بیان می‌کند دانستنی‌ها از ذهن انسان فراموش می‌شود، آقای بیورک در نظریه جدیدش به عنوان تئوری جدید عدم استفاده عنوان می‌دارد که اطلاعات از ذهن انسان فراموش نمی‌شود بلکه دست نیافتنی می‌شود. با توجه به این نظریه استفاده از جعبه لایتنر برای حفظ کردن اطلاعات تا حدودی زیر سؤال می‌رود. زیرا در این نظریه آمده است که تغییر شرایط یادگیری یکی از پارامترهای مهم در یادگیری بلند مدت است. در حالی که در جعبه لایتنر شرایط یادگیری تغییری نمی‌کند.
جعبهٔ لایتنر
جعبهٔ لایتنر جعبه‌ای ۶ در ۳۰ سانتیمتری ست که ۵ خانه دارد که اندازهٔ هر یک از آنها بر اساس منحنی فراموشی دو برابر قبلی‌ست، به صورتی که خانهٔ شمارهٔ یک، ۱ واحد، خانهٔ شمارهٔ دو، ۲ واحد، خانهٔ شمارهٔ سه، ۴ واحد، خانهٔ شمارهٔ چهار، ۸ واحد و خانهٔ شمارهٔ پنج، ۱۶واحد است. می‌توانید آن را بسازید، یا خریداری کنید.
هر خانهٔ اصلی با تعدادی «واسط» یا «جداکننده» به قسمت‌های کوچک‌تری تقسیم می‌شود. پس خانهٔ دوم، سوم، چهارم و پنجم، باید به ترتیب به دو، چهار، هشت و شانزده قسمت تقسیم شوند. برای تهیهٔ آنها از مقواهای کلفت رنگی تیره و زیبا به ابعاد ۵٫۵ در ۸ سانتیمتر استفاده کنید، تا بادوام و تمیز بمانند. استفاده از جعبهٔ لایتنر سی‌خانه‌ای با دیواره‌های اصلی بلندتر توصیه می‌شود.
فلش‌کارت‌ها برگه‌های کوچکی اند که در یک طرف آنها سؤال (لغت) و در طرف دیگرشان جواب (معنی لغت) نوشته می‌شوند. برای تهیهٔ آنها با تا کردن کاغذ A۴ به دو قسمت، می‌توانید کاغذ A۵ سپس A۶ و در نهایت A۷ به دست آورید که برای این کار مناسب‌اند. انتخاب دیگر خرید آن‌هاست.
روش آغاز کار
نکته: به قسمت آخر هر خانهٔ اصلی قسمت اصلی می‌گوییم و به سایر قسمت‌ها قسمت فرعی
- روز اول:
- در یک طرف کارت‌ها سؤال (لغت) و در طرف دیگرشان جواب (معنی لغت) را بنویسید.
- سؤال و جواب‌ها را آن قدر مرور کنید تا حفظ شوید.
- تمامی کارت‌ها را در خانهٔ اوّل (بخش ۱) قرار دهید.
- روز دوم:
- همهٔ سؤال‌های خانهٔ اول را یک‌به‌یک مرور کرده و پاسخ دهید.
- کارت سؤالی را که صحیح پاسخ گفتید به خانهٔ فرعی قسمت دوم ببرید.
- کارت سؤالی را که نادرست پاسخ گفتید به خانهٔ اصلی اول برگردانید.
- روز سوم:
- از خانهٔ دوم قسمت اول شروع کنید. همهٔ کارت‌ها را بدون مرور یک قسمت جلو ببرید. زیرا زمان مرور آنها فرداست، نه امروز.
- در مورد خانهٔ اول مانند روز قبل عمل کنید.
- روز چهارم:
- از آخرین قسمت خانهٔ دوم شروع کنید: سوال‌های روی کارت‌ها را بخوانید. اگر بلدید کارت را به خانهٔ بعد منتقل کنید؛ و گرنه آن را از جعبهٔ لایتنر خارج کنید! زیرا برای حفظ شدن بلند مدّت باید کارت یک بار به طور کامل همهٔ خانه‌ها را با موفّقیت طی کند. بدون این که در میان راه با شکست مواجه شود. به همین دلیل بهتر است همواره با تعداد کارت نسبتاً کم و وقت و علاقهٔ کافی حفظ کنید.
- حال به سراغ قسمت قبلی رفته و همهٔ کارت‌ها را یک خانه بدون مرور به جلو ببرید.
- اکنون نوبت خانهٔ اوّل است. طبق معمول عمل کنید.
- در نهایت همهٔ کارت‌هایی را که در اثر فراموشی از جعبه خارج شده‌اند به جعبه بازگردانید.
- توجه: نگران خارج شدن کارت‌ها از جعبه نباشید. بلکه خوشحال باشید که به این ترتیب لغت‌هایی را که بلد نیستید بیشتر مرور خواهید کرد و لغت‌هایی را که بلدید کمتر. ضمن این که این بار از پس آنها بر می‌آیید.
روش کلی کار
- هر روز از آخرین قسمت شروع کنید.
- اگر قسمت فرعی ست، برگه‌های آن قسمت را به قسمت بعد منتقل کنید.
- اگر قسمت اصلی ست، برگه‌های آن قسمت را بردارید و از خود بپرسید. آن‌هایی را که بلدید به قسمت بعد منتقل کنید. آن‌هایی را که بلد نیستید از جعبه خارج کنید.
- اگر این آخرین قسمت است و قسمتی بعد از آن نیست، آفرین! زیرا شما موفّق شده‌اید این لغت‌ها را به خاطر بسپارید.
- حال به سراغ قسمت قبل از آن بروید و همین کارها را برایش انجام دهید.
- آنقدر ادامه دهید تا به قسمت اوّل برسید.
- پس از پایان جابجا کردن همهٔ قسمت‌های فرعی و مرور همهٔ قسمت‌های اصلی (که حدّاکثر ۵ تا در یک روز اند، لغت‌هایی را که از جعبه خارج شده‌اند با تکرار و کاربرد و روش‌های دیگر به خوبی حفظ کنید و به خانهٔ اول بیفزایید.
- حال اگر مایلید برگه‌های جدیدی را که نوشته‌اید وارد جعبه کنید، آنها را هم حفظ کرده و به خانهٔ اول بیفزایید.