حق‌العمل‌کار
حق‌العمل‌کار کسی است که به اسم خود ولی به حساب و دستور دیگری معاملاتی را کرده و در مقابل اجرتی دریافت می‌دارد. حق‌العمل‌کاری با وکالت و نمایندگی فرق دارد زیرا در وکالت و نمایندگی نماینده یا وکیل به نام موکل یا آمر خود عمل می‌کند ولی در حق‌العمل‌کاری اغلب حق‌العمل‌کار نام آمر را کتمان می‌کند و حتی طرف معامله نمی‌داند که معامله برای کیست و فقط حق‌العمل‌کار را در مقابل خود می‌شناسد.
تفاوت حق‌العمل‌کار و دلال
حق‌العمل‌کار و دلال هر دو واسطه انجام معاملات می‌باشند منتهی بین عمل دلال و حق‌العمل‌کار فرق بسیار موجود است. دلال جز معرفی طرفین معامله به یکدیگر وظیفه‌ای ندارد و جز بااجازه مخصوص نمی‌تواند نمایندگی یکی از طرفین را عهده‌دار باشد یا انکه طرف معامله قرار بگیرد و دلال هیچگونه تعهدی نسب به اجرای معامله ندارد. و همچنین حسن انجام تعهدات طرفین. با انجام معامله عمل دلال پایان میابد در صورتی که حق‌العمل‌کار طرف معامله بوده و مسئول انجام تعهداتی می‌باشد که بنام خود تقبل کرده‌است.
تعهدات آمر و حق‌العمل کار
در مقابل آمر نیز مسئول است که حاصل معامله را به او واگذار کند. حق‌العمل کار دو تعهد مستقیم دارد یکی نسبت به طرف مقابل معامله و دیگر مقابل آمرکه باید انجام معامله را به اطلاع او برساند و حاصل معامله را در اختیار او بگذارد. حق‌العمل‌کار فوایدی نیز دارد از جمله اینکه تاجر خارجی که به وضع محل در کشورهای دیگر آشنایی ندارد می‌تواند به این ترتیب معاملات خود را به وسیلهٔ تاجری که در محل مستقر است و بصیرت کافی دارد انجام دهد.
وظایف حق‌العمل‌کار عبارت است از:
- انجام دستورهای آمر
- انجام معامله بنام خود
- ذینفع نبودن درمعامله
- اطلاع به آمر
- وکالت وامانت
- بیمه اجناس
- منافع معامله
- معاملات اعتباری
دستورهای آمر بر دو نوع است یکی دستورهای آمرانه و اجباری و دیگری دستورهای اختیاری حق‌العمل‌کار باید آمر را از جریان اقدامات خود آگاه کند زیرا قیمت اجناس همیشه ثابت نیست و ممکن است ترقی یا تنزیل نماید و در مواردی که قیمت جنس ترقی نماید اگر حق‌العمل‌کار فورا معامله را اطلاع نداده باشد وسوسه خواهد شد که معامله را برای خود نگاه دارد در صورتی‌که اگر انجام معامله را فوراً اطلاع دهد دیگر نمی‌تواند معامله را برای خود نگاه دارد. حق‌العمل‌کار نمی‌تواند شخصاً طرف معامله قرارگیرد. حق‌العمل‌کار موظف به بیمه نمودن اجناس معامله نیست مگر اینکه آمر دستور داده باشد. در مواردی که کالای فاسد شدنی باشد حق‌العمل‌کار نباید منتظر دستور صریح آمر بشود زیرا در اینصورت کالا از بین می‌رود و خسارت غیرقابل جبرانی به آمر وارد می‌شود