دده کاتیب
عبدالرحمان طیار قولنجی متخلص به دده کاتیب[1][2] (زاده ۱۳۰۴[3] در روستای قولنجی (قولونجو) ارومیه – درگذشته[4][5][6] دوم اسفند ۱۳۸۷-روز زبان مادری- در همان روستا) شاعر آذربایجانی است و با عنوان قولونجولو دده کاتیب مشهور است.[7] آرامگاه او در روستای قولنجی قرار دارد. اشعار هجایی او را، بیشتر قوشماها و گرایلی‌ها تشکیل می‌دهند.[8] وی در سرودن شعر از بالوولو میسکین، دوللو موصطافا و غازی محمد بوزقورت از شاعرهای کوره سوننی قدیمی تر اهل ارومیه تأثیر زیادی می‌گرفت. دده کاتیب در میان عاشیق‌ها و اوزان‌های آذربایجان غربی و شهرهای شرقی ترکیه (به خصوص در بین ترکهای کوره سوننی دو طرف مرز) بسیار مشهور است.[9] کتابهای چاپ شده از شاعر عبارتنداز: «اینجیلی صدف» (صدف مرواریددار)، «اورمو گؤلو» (دریاچه ارومیه[10] و «گونوموز آیدین»[11][11] که هر سه کتاب توسط انتشارات «یاز» ارومیه چاپ شده‌اند. ضمن آنکه کتابی نیز در ترکیه با نام «عشق و عرفان» به چاپ رسیده‌است. دده کاتیب همچنین به عنوان عالم مذهبی سنی حنفی مذهب‌های آذربایجان غربی نیز شناخته می‌شد. او به جز ترکی و فارسی به زبانهای عربی و کردی هم تسلط داشت. اکثر اشعار وی به ترکی آذربایجانی است ولی او به ترکی استانبولی نیز اشعار می‌سروده‌است.[8][12]
منابع
- «ویدئو گوگل». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ ژوئیه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۴ دسامبر ۲۰۰۸.
- کتاب اینجیلی صدف (دده کاتیب-ین شعرلری)/ نشر ۱۳۸۳ انتشارات یاز ارومیه/ مقدمه
- «سایت کوره سوننی». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ اکتبر ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۴ اکتبر ۲۰۰۸.
- «سایت خبری ارومیه - آینانیوز». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ مارس ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۷ مارس ۲۰۰۹.
- روزنامه هفته ایچی چاپ جمهوری آذربایجان
- سایت آچیق سؤز
- کتاب (قصاب اوغلو حسین) بالوولو میسکین، شعرلر/نشر ۱۳۷۹ ارومیه، توسط گرد آورندگان/گردآورندگان، شافعی - حمید، آیریملو - جمال/ مقدمه
- کتاب اینجیلی صدف (دده کاتیب-ین شعرلری)/ نشر ۱۳۸۳ انتشارات یاز ارومیه
- سایت رادیو اف ام ایغدیر (ترکیه)
- آدینه بوک
- مسی آقا محمدی
- دده کاتیبین شعیر وئبلاقی(وبلاگ شعری دده کاتیب)