ذاتگرایی
ذاتگرایی یا سرشتباوری نگرشی است در روانشناسی که بر اساس آن ذهن، ساختارهای ذاتی معینی دارد و تجربه، نقش محدودی در پدید آمدن شناخت ایفا میکند.[1]
به باور ذاتباوران، همانگونه که در رایانهها ساختار و سیستمعامل از پیش وجود دارد و پس از راهاندازی میتوان برنامهها و اطلاعاتی را به رایانه افزود، در انسانها هم شناخت به صورت مادرزادی در سرشت بشر حضور دارد و انسان میتواند در خلال زندگی شناخت خود را افزایش دهد.[2]
این پرسش که چه مقدار از صفات آدمی خاستگاه ارثی دارد و چه مقدار از آن از راه تجربه شکل میگیرد موجب پدید آمدن دو دیدگاه متضاد ذاتگرایی در مقابل تجربهگرایی شدهاست. مجادله ذاتگرایی ـ تجربهگرایی که زمانی چالشی بزرگ برای روانشناسان به شمار میآمد امروزه با تاکید بر این مسئله که رفتار انسان محصول هم وراثت و هم تجربه است تا حدودی کمرنگ شدهاست. [3]
این مجادله پیوند مستقیم با مسئله سرشت انسان دارد. برای نمونه کسانی که پرخاشگری را بخشی از سرشت و ماهیت انسان تعریف میکنند بر این باورند که انسانها ذاتاً برای پرخاشگری آمادگی دارند.[4]
منابع
-
- برابرنهادههای فرهنگستان زبان فارسی: دفتر هشتم بایگانیشده در ۱۹ ژانویه ۲۰۱۲ توسط Wayback Machine. بازدید: نوامبر ۲۰۱۱.
- Wikipedia-bijdragers, "Aangeboren kennis," Wikipedia, de vrije encyclopedie, (accessed maart 18, 2011).
- روزنامه جام جم: سؤال پیرامون ماهیت ذهن و ارتباط آن با بدن، قدمتی به درازای تاریخ روانشناسی دارد، تاملی بر صورت مسئلهها و مباحث روانشناسی نوین، چهارشنبه ۲۹ تیر ۱۳۹۰.
- همان.