سد سلولی
سد سلولی[1] دستگاهی برای بالابردن و پایین‌بردن قایق‌ها بین آب سطوح مختلف راه‌های آبی رودخانه‌ها و آبراه‌ها است. این ویژگی برجستهٔ قفل یک اتاق ثابت است که میزان آب را در آن می‌توان دگرگون کرد.
آب بند
از آب بند برای بالا یا پایین بردن قایق‌ها و کشتی‌ها استفاده می‌شود و شبیه جعبه بازی است که درونش آب است و در دو طرفش دریچه‌هایی دارد. وقتی آب بیرون دو دریچه در سطح‌های متفاوتی قرار دارد به آب بند نیاز پیدا می‌کنیم. با تغییر سطح آب داخل آب بند، قایق یا کشتی می‌تواند از یک سطح آب به سطح دیگر حرکت کند. این نمونه آب بند، آب بند استخری نامیده می‌شود.
تاریخچه
پیش از ساخته شدن آبراهه، قایق‌ها مجبور به استفاده از رودخانه‌هایی بودند که گاهی عمقشان برای شناوری قایق بسیار کم بود. برای رفع این نقص، سد یا دیواری در عرض رودخانه می‌ساختند تا در بالادست سد، عمق آب برای شناوری قایق کافی باشد. قسمتی از سد باید برداشته می‌شد تا قایق‌ها بتوانند عبور کنند. قایق‌هایی که به پایین دست رودخانه می‌رفتند به کمک جریان آب حرکت می‌کردند، ولی قایق‌هایی را که به بالای رودخانه می‌رفتند باید می‌کشیدند. پس از عبور قایق شکاف سد مجدداً بسته می‌شد. به این نوع آب بند، آب بند آنی گفته می‌شد.
آب بند در آبراهه‌ها
در روزهای اولیه ساخت آبراهه در کشورهای کوهستانی، مهندسان اغلب آبراهه‌هایی می‌ساختند که ارتفاع ثلبتی داشت بنابراین به آب بند نیازی نبود. ولی اگر قرار می‌شد آبراهه به جای دور تپه از روی آن عبور کند، در این صورت مجبور بودند از آب بند استفاده کنند. تپه بزرگ به چند آب بند نیاز دارد چون بیش‌ترین ارتفاعی که یک آبراهه می‌تواند در یک آب بند بالا یا پایین برده شود در حدود۹متر است.
آب برای آب بندها
هنگامی که دریچه‌های آب بند بسته‌اند، با هم جفت می‌شوند و یک سطح به شکل v کم عمق تشکیل می‌دهند. در نتیجه هنگامی که سطوح آب متفاوت اند، فشار آب دریچه‌ها را کاملاً بسته نگه می‌دارد. به علاوه، دو مجموعه دریچه را نمی‌توان در یک زمان باز کرد. هروقت قایقی از آب بند عبور می‌کند، آب نیز همراه با آن عبور می‌کند. بدون توجه به امتداد حرکت قایق، آب همیشه از سطح بالاتر به طرف سطح پایین تر روان می‌شود. اگر آبراهه از یک طرف تپه بالا برود و از طرف دیگر آن پایین بیاید، مشکل ایجاد می‌شود. با گذشتن قایق‌های بیشتری از آبراهه و آب بندهایش، بلندترین بخش آبراهه به آرامی خالی می‌شود. برای حل این مشکل، آب باید به نوک تپه تلمبه شود، در آنجا ذخیره شود و سپس برای پر نگه داشتن آبراهه به کار رود.
آب بند در مدخل باراندازهای آبی
اگر اختلاف ارتفاع جزرومد بیش تر از حدود ۴ متر باشد، بارگیری یا تخلیه کشتی مشکل می‌شود چون تقریباً به اندازه جزرومد بالا و پایین می‌رود. بهتر آن است که بارانداز بسته‌ای ساخت تا در آن آب بندی لازم است تا کشتی‌ها بتوانند بین لنگرگاه و دریا، که سطح آب آن پایین تر است، حرک کنند. این آب بندها به مراتب از آب بندهای استخری بزرگترند چون باید کشتی‌های اقیانوس پیما را حرکت دهند. پاره‌ای از کشتی‌های بزرگ، مانند نفت کش‌های غول پیکر فقط می‌توانند به بندرها یا بندرگاه‌های بدون آب بند بروند.
نگارخانه
منابع
Wikipedia contributors، «Lock (water transport)،» Wikipedia، The Free Encyclopedia، http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Lock_(water_transport)&oldid=194013590 (accessed February ۲۶، ۲۰۰۸).
- برابر فارسی از: بایگانی‌شده در ۲۳ آوریل ۲۰۰۸ توسط Wayback Machine