سرو

سرو درخت همیشه سبزی است که در بیشتر مناطق ایران می‌روید. شماری از کهنسال‌ترین آن‌ها را هنوز می‌توان یافت. سرو ابرکوه (ابرقو) و سرو هرزویل سرو شهرستانک و سرو قدمگاه بوانات فارس از این جمله‌اند.

ایوان کوچک مسجد جامع کبیر نی‌ریز همراه با درخت سرو

سرو ایرانی

درخت سرو به عنوان درخت ملی ایران در فهرست درختان ملی دنیا ثبت شده‌است.

درخت سرو از هزاران سال پیش در ایران کاشت شده‌است و یکی از نمونه‌های کهنسال این درخت، سرو کشمر (کاشمر) بوده‌است که کاشت آن را به زرتشت دانسته‌اند. اکنون نیز نمونه‌های کهنسال دیگری از درخت سرو در جاهای دیگر ایران همچنان استوار است که مهم‌تر از همه، سرو قدمگاه بوانات فارس، سرو شهرستانک و سرو ابرقو که سروهای کهنسال چند هزارساله هستند یکی از ذخیره‌گاه‌های کم‌مانند سروهای کهنسال در استان ایلام است که آن‌ها را به نام سروهای زربین می‌شناسند.

همچنین اقصی نقاط استان خراسان جنوبی خواستگاه این درخت می باشد که تمامی آنها در آیین نامه اجرایی قانون تشکیل میراث فرهنگی و گردشگری در فهرست میراث طبیعی ملی به ثبت رسیده اند. از جمله آنها می توان به سرو کهنسال بهلگرد( از توابع بخش مرکزی بیرجند)؛ سرو کهنسال فورگ (از توابع بخش مرکزی شهرستان درمیان)؛ سرو کهنسال گسک (از توابع بخش قهستان شهرستان درمیان )؛ سرو کهنسال تلخک زول (از توابع بخش مرکزی قائنات )؛ سرو کهنسال نوفرست (از توابع بخش مرکزی بیرجند)؛ سرو کهنسال مهموئی (از توابع بخش مرکزی قائنات)؛ سرو کهنسال اسفاد(از توابع بخش شاسکوه شهرستان زیرکوه)؛سرو کهنسال استند (از توابع بخش شاسکوه شهرستان زیرکوه)؛ سرو کهنسال مولید زیرکوه (از توابع بخش مرکزی شهرستان زیرکوه)؛ سرو کهنسال محمدآباد(از توابع بخش مرکزی شهرستان زیرکوه)؛ سرو کهنسال شیرگ (از توابع بخش زهان شهرستان زیرکوه) درختان سرو کهنسال خرو (از توابع بهش مرکزی شهرستان طبس)؛ درختان سرو کهنسال نوغاب پسکوه (از توابع بخش مرکزی شهرستان قائنات) نام برد که قدمت آنها از 600 سال تا تا 1400 سال می باشد(به سال 1400 شمسی).

مفهوم سرو

سرو به عنوان نماد آزادگی، پایداری و زندگی توصیف می‌شود و در فرهنگ ایران جایگاه کلیدی دارد. این درخت به عنوان یک درخت درست قامت و همیشه سبز حتی در سرما پایداری می‌کند. درست قامتی سرو (سرو سهی) از آن جهت مهم است که بر خلاف درختان دیگر با تغییر عوامل و فشارهای داخلی و خارجی در نهایت به چپ یا راست منحرف نمی شود و روند رشد درست خود را حفظ می کند از اینرو ایرانیان باستان آن را الگوی طبیعی برای انسان می دانستند. واژه سروش (فرشته پیام آور)[1] برگرفته از واژه سرو می‌باشد. از آنجایی که انسان حاصل انتخابهای خود را برداشت خواهد کرد، درستی سبب میشود فرد به مرور زمان زندگی متعادلی پیدا کند.[2]

طبیعت درست گرای این درخت سبب شده که چپگرایی یا راستگرایی برایش بی مفهوم باشد، بعضی شاخه هایش به سمت چپ است و بعضی به سمت راست. ولی در نهایت حاصل این انتخابها این است که متعادل می شود.

از همه اسرار الفی بیش برون نیفتاد، و باقی هر چه گفتند در شرح آن الف گفتند (شمس)

چنین گفت آن یار یزدان پرست

که آدم پدید آمد از آفتاب

چگونه بباید شدن آدمی؟

پس اینک بیندیش در سرو ساقه سهی

نجنبد به کژی و راستی

مگر جز به قصد درستی و وارستگی

نقش سرو بر سنگ‌نگاره‌های تخت جمشید

بته جقه اشاره به سرو دارد. از آنجایی که این درخت در زندگی خرسند و سیر است، در شرایط مناسب و گرما هم که درختان به هر سویی خم شده و شاخه می گسترانند، باز هم نیازی به این کار نمی بیند، بنابراین نه دیو سردی و تاریکی برو کارگر است و نه دیو حرص و آز.[2]

منابع

1. «معنی سروش در لغت نامه دهخدا».
2. «سرو نامه». Google Docs. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۰-۱۰.