سفته

سَفتِه یا فَتهٔ طَلَب سندی تجاری است که بر اساس آن شخصی (صادرکننده سفته) تعهد می‌کند مبلغ معینی را در زمان معین یا عندالمطالبه به دیگری (گیرنده سفته) بپردازد.

سفته تا حداکثر اعتبار بیست میلیون ریال
با برات اشتباه نشود.

سفته به علت خطرات نقل و انتقال پول و توسعه تجارت بین‌الملل بین بازرگانان رواج یافت. امروزه از سفته به عنوان یک وسیله اعتباری در سرمایه‌گذاری‌های کوتاه مدت در واحدهای تولیدی، صنعتی، تجارتی و خدماتی استفاده می‌شود.[1]

سفته در لغت به معنای چیزی است که از کسی عاریه یا قرض یا در عوض چیزی بگیرند تا در شهر دیگر پس دهند.[2]

سفته از جمله اسنادی است که بانک‌ها هنگام پرداخت وام از وام‌گیرنده دریافت می‌کنند و در معاملات بازرگانی نیز کاربرد دارد.[3] بدهکار با دادن سفته به طلبکار متعهد می‌شود که مبلغ معینی را در زمانی معین به او پرداخت کند. طلبکار می‌تواند سفته را تا زمان آمدن سررسید نزد خود نگاه دارد یا اینکه در صورت نیاز به پول آن، طلبش را در برابر دریافت مبلغی کمتر به یک شخص دیگر انتقال دهد. برای انتقال سفته آن را پشت‌نویسی یا ظهرنویسی می‌کنند، یعنی برای نمونه پشت سفته می‌نویسند: «این سند به آقا/خانم … انتقال یافت.[4] فردی که سفته را در اختیار دارد همچنین می‌تواند در صورت نیاز به پول آن قبل از زمان سررسید، به بانک مراجعه کند و با ارائهٔ سفته مبلغی پایین‌تر از مبلغ آنچه در سند قید شده را دریافت نماید.[5] در این حالت بانک پس فرارسیدن زمان مقرر، مبلغ را از بدهکار اصلی دریافت خواهد کرد. از شرایط این کار این است که بدهی به سبب امور بازرگانی به وجود آمده باشد و تا زمان سررسید سند بیش از ۹۰ روز نمانده باشد. به این عمل بانک تنزیل می‌گویند.[6]

سفته در ایران

سفته در ایران سندی نسبتاً متروک است و اشخاص ترجیح می‌دهند برای اطمینان از دریافت طلب خود از چک استفاده کنند و با تقلب نسبت به قانون به درج تاریخ مؤخر بر روی چک اقدام کنند. از دلایل کاربرد نداشتن سفته می‌توان به وضع ضمانت اجراهای سنگین برای چک در حالی که ضمانت اجرای سفته چندان تفاوتی با ضمانت اجرای اسناد عادی ندارد، دریافت مالیات از سفته از طریق حق تمبر به میزان نیم در هزار مبلغ سفته،[7] تشریفات خاص برای اعتراض به پرداخت نشدن سفته و شبهه ربوی بودن تنزیل سفته اشاره کرد.[8][9]

در قانون تجارت ایران سفته چنین تعریف شده‌است:[10]

فته‌طلب سندی است که به موجب آن امضاکننده تعهد می‌کند مبلغی در موعد معین یا عندالمطالبه در وجه حامل یا شخص معین یا به حواله‌کرد آن شخص کارسازی نماید.

محل معمول برای تهیه سفته شعب بانک ملی ایران است که در آن‌ها سفته را تا ابتدای سال نود و پنج به قیمت سه‌هزارم مبلغ اسمی آن می‌فروختند.[11][12] در اصلاحیه قانون مالیاتهای مستقیم مصوب ۳۱-۴-۱۳۹۴ این مقدار به نیم دهم درصد کاهش یافت و با تصویب مجلس شورای اسلامی در سال 1395 این مبلغ به ینج ده هزارم تقلیل پیدا کرد، یعنی برای تهیه یک سفته یک میلیون تومانی میبایست 500 تومان پرداخت کرد.[13]

نرخ‌های سفته به تومان
سفته‌های موجود نرخ فروش سفته‌های موجود نرخ فروش
یک میلیونی 500 بیست میلیونی 10000
یک و نیم میلیونی750پنجاه میلیونی25000
دو میلیونی1000یک صد میلیونی50000
دو و نیم میلیونی1250یک صد و پنجاه میلیونی75000
پنج میلیونی2500دویست و پنجاه میلیونی125000
ده میلیونی5000سیصد میلیونی150000

سفته استخدام

امروزه گرفتن سفته حین استخدام تحت عنوان ضمانت و جهت حسن انجام کار بسیار شایع می باشد. یکی از نگرانی هایی که در مورد این گونه سفته ها وجود دارد راجع به وصول این سفته ها می‌باشد. در این خصوص باید گفت که چون این سفته ها اصولا بابت پرداخت، صادر نمی شوند و هدف از صدور آن ها انجام درست تعهد می باشد لذا اصل بر اینست که کارفرما نمی تواند وجه آن را وصول نماید مگر آنکه ثابت نماید، کارگر در انجام تعهد خود کوتاهی و قصور ورزیده است.

شرایطی که باید در سفته رعایت شود

قانون تجارت در ماده 308 شرایط شکلی را که باید به هنگام صدور سفته رعایت گردد، مورد اشاره قرار داده است. در صورتی که یکی از این شرایط در صدور سند رعایت نشود، سند صادر شده از مزایایی که برای سفته در نظر گرفته شده است، برخوردار نخواهد شد. طبق این ماده فته طلب یا سفته باید متضمن شرایط ذیل باشد:

  1. مُهر یا امضاء
  2. تاریخ صدور
  3. مبلغی که باید توسط صادرکننده پرداخت شود با حروف
  4. گیرنده‌ی وجه (سفته می‌تواند در وجه حامل صادر شود)
  5. تاریخ پرداخت (اگر زمان پرداخت با تعطیل رسمی مصادف شد، باید روز بعد از تعطیل پرداخت صورت گیرد)

نکات مهم در نوشتن سفته

1- در صورتی که گیرنده در تنظیم سفته مشخص نشود سفته در وجه حامل لحاظ شده و دارنده آن می تواند آن را وصول نماید.

2- در صورت درج نکردن تاریخ صدور دارنده سفته می تواند هر زمانی که بخواهد نسبت به اجرا گذاشتن سفته اقدام نماید.

3- اگر کسی پشت سفته را به عنوان ضامن امضا نماید همانند صادر کننده سفته نسبت به پرداخت مبلغ آن مسئول خواهد بود.[14]

[15]

جستارهای وابسته

پانویس
  1. عرفانی، ۲۱۶
  2. لغت‌نامه دهخدا، سرواژهٔ سفته
  3. فنائی و دیگران، «نهادها و بازارهای مالی»، اقتصاد، ۱۳۱.
  4. فنائی و دیگران، «نهادها و بازارهای مالی»، اقتصاد، ۱۳۲.
  5. فنائی و دیگران، «نهادها و بازارهای مالی»، اقتصاد، ۱۳۳.
  6. فنائی و دیگران، «نهادها و بازارهای مالی»، اقتصاد، ۱۳۴.
  7. اصلاحیه ماده (45) قانون مالیات های مستقیم مصوب 94/4/31 مجلس شورای اسلامی
  8. کاویانی، ۲۹
  9. تشکیل کمیته بانک مرکزی برای بررسی حذف جنبه کیفری چک؛ مجتهد: چک می‌رود، سفته و برات می‌آید بایگانی‌شده در ۱ ژوئن ۲۰۰۹ توسط Wayback Machine روزنامه سرمایه، ۱۴ اردیبهشت ۱۳۸۸
  10. ماده ۳۰۷ قانون تجارت ایران «قانون تجارت ایران/فته‌طلب». ویکی‌نبشته. دریافت‌شده در ۲۸ ژانویه ۲۰۱۲.
  11. «محل تهیه و خریداری سفته». شرکت بین‌المللی و بازرگانی رها حقوق. ۷ مرداد ۱۳۹۰. دریافت‌شده در ۱۲ فوریه ۲۰۱۲.
  12. «پرسش‌های متداول». وب‌گاه رسمی بانک ملی ایران. دریافت‌شده در ۱۲ فوریه ۲۰۱۲.
  13. «قانون اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم». روزنامه رسمی. ۲۹/۵/۹۴. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  14. «نحوه وصول سفته».
  15. سامانه خدمات حقوقی آنلاین

منابع
  • کاویانی، کورش. حقوق اسناد تجارتی. تهران: نشر میزان، بهار ۱۳۸۳، شابک ‎۹۶۴−۷۸۹۶−۶۱−۱
  • عرفانی، محمود. حقوق تجارت. جلد اول، تهران: جهاد دانشگاهی، سوم، ۱۳۶۷
  • فنائی، سیدمجتبی؛ ذاکری، ناصر؛ روزبهان، محمود؛ پیغامی، عادل (۱۳۹۱). اقتصاد. شرکت چاپ و نشر کتاب‌های درسی ایران. شابک ۹۶۴۰۵۱۶۷۱۶.
  • سفته
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.