شمس‌الدین جزایری
شمس‌الدین جزایری (۱۲۹۲–۱۳۶۹) وزیر فرهنگ، نماینده دوره هجدهم مجلس شورای ملی، حقوقدان، وکیل و استاد دانشگاه تهران بود.
شمس‌الدین جزایری | |
|---|---|
 | |
| بنیانگذار حزب ایران و حزب وحدت ایران | |
| وزیر فرهنگ دولت رزم‌آرا، نماینده مردم تهران در مجلس هجدهم | |
| اطلاعات شخصی | |
| زاده | شمس‌الدین جزایری ۱۲۹۲ تهران، ایران |
| درگذشته | ۱۳۶۹ پاریس، فرانسه |
| حزب سیاسی | حزب ایران و حزب وحدت ایران |
| همسر(ان) | ماه‌منیر نفیسی |
| فرزندان | حسن |
| پیشه | از اعضای حزب ایران، جبهه ملی ایران، وکیل و استاد دانشگاه تهران |
| دین | اسلام |
تحصیلات
جزایری در جوانی در کسوت روحانیت بود. هنگام سفر به اروپا تغییر لباس داد. وی تحصیلات اولیه را در دبیرستان دارالفنون گذراند.[1] در ۱۳۱۲ از طرف دولت برای ادامهٔ تحصیل عازم اروپا شد و در رشتهٔ علم اقتصاد و حقوق بین‌الملل فارغ‌التحصیل شد. رسالهٔ وی در مقطع دکترا بحران اقتصادی و تأثیرات آن بر ایران نام داشت که در پاریس در سال ۱۹۳۸ به چاپ رسید. جزایری پس از اخذ مدرک دکتری در ۱۳۱۷ به به ایران برگشته و در دانشکدهٔ حقوق دانشیار شد. همزمان با تدریس در دانشگاه، ریاست دبیرستان شرف را نیز عهده‌دار گردید.[2]
تاسیسی حزب ایران و حزب وحدت ایران
شمس‌الدین جزایری از بنیانگذاران حزب ایران است. در پی ائتلاف این حزب با حزب توده و پس از ان شکست این ائتلاف، در سال ۱۳۲۵ به همراه حسین مکی و چند نفر دیگر از اعضای حزب ایران از حزب جدا شده و به تشکیل حزب وحدت ایران اقدام کرد که چندان مدتی این فعالیت دوام نیاورد.
فعالیتهای سیاسی و شغلی
وی مدتی در وزارت دارائی صاحب مقاماتی؛ از جمله ریاست کارخانجات مؤسسهٔ دخانیات و اداره کل باربری شد و پس از تأسیس سازمان برنامه، به عضویت شورای عالی آن برگزیده شد.[3] تا آنکه در پنجم تیر ۱۳۲۹ به عنوان وزیر فرهنگ دولت رزم‌آرا معرفی شد.
دوران وزارت جزایری با نهضت ملی شدن نفت و تظاهرات و اعتصاب‌های دانش‌آموزان و دانشجویان همزمان بود. در پنجم دی ۱۳۲۹ غلامحسین فروهر وزیر دارایی کابینه رزم‌آرا سخنان شدیداللحنی علیه ملی شدن نفت در مجلس شورای ملی کرد که به جنجال و اعتراض و برکناری‌اش انجامید. جزایری پس از چند روز به مجلس رفت و ضمن ابراز همدلی با هواداران ملی شدن نفت، سوگند خورد که رزم‌آرا و دیگری اعضای دولت از اینکه فروهر می‌خواسته چنین سخنانی در مجلس بگوید خبر نداشته و از اعلام بیزاری خودش و دیگر اعضای دولت نسبت به سخنان فروهر خبر داد.[4] اما فروهر نامه‌ای در روزنامه کیهان انتشار داد و اظهارات جزایری را تکذیب کرد.[5] و در پی آن، جزایری برکنار شد.
جزایری پس از کودتای ۲۸ مرداد از تهران به نمایندگی مجلس هجدهم انتخاب شد.[6] وی همچنین مدتی استانداری خراسان و در سال ۱۳۴۱ امیرالحاج (سرپرست حجاج) بود.[7]
فعالیتهای علمی
شمس‌الدین جزایری از استادان دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران بود و مدتی نیز ریاست مدرسه شرف و ریاست فرهنگ تهران را هم بر عهده داشت.[2] او بنیانگذار دانشکده اقتصاد بوده و در دانشکده حقوق و علوم سیاسی به تدریس دروس مالیه، اقتصاد سیاسی، حقوق کار و بیمه‌های اجتماعی اشتغال داشت.[2]
آثار
- حقوق کار و بیمه‌های اجتماعی (انتشارات دانشگاه تهران - ۱۳۴۴)[8]
- سالنامه خاندان جزایری و خویشاوندان - ۱۳۴۹
- قوانین مالیه و محاسبات عمومی و مطالعه بودجه از ابتدای مشروطیت تا بحال (انتشارات دانشگاه تهران - ۱۳۴۲)[9]
- عواید کار و سرمایه، وضع عملی کار و سرمایه و عواید آنها در رژیم اقتصاد آزاد (انتشارات دانشگاه تهران - ۱۳۴۵)[10]
درگذشت
شمس‌الدین جزایری سرانجام در سال ۱۳۶۹ در اروپا درگذشت.
منابع
- «شمس الدین جزایری». دارالفنون - امیرکبیر (به اردو). ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۱-۱۸.
- «شمس الدین جزایری». راسخون. ۲۰۱۸-۱۱-۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۱-۱۸.
- «نخست‌وزیری که ترور شد». روزنامه دنیای اقتصاد. ۱۷ فروردین ۱۳۹۰. دریافت‌شده در 2018-11-18. تاریخ وارد شده در
عدم تطابق|سال= / |تاریخ=را بررسی کنید (کمک) - «مذاکرات جلسه ۱۰۵ دوره شانزدهم مجلس شورای ملی ۲۸ دی ۱۳۲۹».
- «مذاکرات جلسه ۱۰۶ دوره شانزدهم مجلس شورای ملی اول بهمن ۱۳۲۹».
- «دکتر شمس الدین جزایری». مرکز پژوهشها. ۲۰۱۷-۰۷-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۱-۱۸.
- تاریخ شفاهی ایران- به کوشش حبیب‌الله لاجوردی - کتاب نهم -دانشگاه هاروارد- شمس الدین جزایری ص۵ تا ص۱۱۲
- جزایری، شمس‌الدین (۲۰۱۶). «حقوق کار و بیمه‌های اجتماعی». فهرستگان یکپارچه پژوهشی و آموزشی کشاورزی. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۱-۱۸.
- جزایری، شمس‌الدین (۲۰۱۶). «قوانین مالیه و محاسبات عمومی و مطالعه بودجه از ابتدای مشروطیت تا بحال». فهرستگان یکپارچه پژوهشی و آموزشی کشاورزی. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۱-۱۸.
- جزایری، شمس‌الدین (۲۰۱۶). «عواید کار و سرمایه، وضع عملی کار و سرمایه و عواید آنها در رژیم اقتصاد آزاد». فهرستگان یکپارچه پژوهشی و آموزشی کشاورزی. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۱-۱۸.