عالیجاه

عالیجاه بالاترین مقام رسمی کشوری از دوره صفویه به بعد بوده‌است.[1]

عالیجاه بر دو دسته بودند:

• امرای سرحد که در خارج از دولت خانهٔ شاهی خدمت می‌کردند و موظف بودند همه سال از درآمد قلمرو حکومت خود حقوق سربازان مخصوص آن محل را تأمین کنند و مبلغ معینی را برای خزانهٔ شاهی و وزیر اعظم بفرستند. هم چنین موظف بودند در طول سال نیز به بهانه‌های مختلف پیش کش‌ها و هدایایی را از قلمرو تحت حکومت خود تحت عنوان «بارخانه» برای شاه ارسال نمایند.

امرای سرحد به چهار طبقه تقسیم می‌شدند:

1. ولات (والیان) در ایران چهار والی وجود داشت که به ترتیب عبارتند از: والی عربستان، والی لرستان، والی گرجستان و والی کردستان.
2. بیگلر بیگیان که ولایت‌ها ر ابر عهده داشتند. در زمان صفویان ۱۳ ولایت وجود داشت.
3. خانان
4. سلطانان[1]

• امرای دولت خانه که همگی در دربار شاهی خدمت می‌کردند و هر یک دارای شغلی معین بودند. عناوین شغلی امرای دولت خانه عبارت بودند از:

1. اعتمادالدوله (وزیر اعظم)
2. قورچی باشی
3. قوللر آقاسی
4. ایشیک آقاسی باشی
5. تفنگچی آقاسی

این پنج مقام را «ارکان دولت قاهره» می‌نامیدند.[1][2]

منابع

1. عزت‌الله نوذری. تاریخ اجتماعی ایران از آغاز تا مشروطیت. تهران: انتشارات خجسته صص 291-292، 1380.
2. ترکمان اسکندر بیگ، تاریخ عالم آرای عباسی، چاپ دوم، ج 2، تهران، انتشارات امیرکبیر، 1350.