عهدنامه نصوح پاشا
عهدنامه نصوح پاشا یا عهدنامه دوم استانبول، عهدنامه‌ای بود که میان امپراتوری صفوی و امپراتوری عثمانی پس از جنگ ۱۶۰۳ تا ۱۶۱۲ در تاریخ ۲۰ نوامبر ۱۶۱۲ منعقد شد.
زمینه جنگ
شاه عباس یکم که قصد بازگردانی مناطق شمال غربی ایران و قفقاز و به ویژه تبریز که توسط عثمانی در سال ۱۵۹۰ در عهدنامه فرهاد پاشا تصرف شده بود را داشت، منتظر زمانی مناسب برای حمله بود. پس از جلب حمایت تزار روسیه، بوریس گودونف و امپراتور امپراتوری مقدس روم، رودولف دوم با فرستادن و بدل سفرای متعدد، شاه عباس شرایط را مناسب جنگ با عثمانی دید. در سال ۱۶۰۳، سلطان احمد یکم عثمانی به تخت سلطنت صعود کرد و شاه عباس پس از آگاهی از این موضوع، تصمیم به حمله گرفت. در آن هنگام همچنین امپراتوری عثمانی درگیر جنگی هزینه‌بر با امپراتوری مقدس روم بود.
جنگ
شاه عباس و سردارش الله‌وردی خان گرجی در سال ۱۵۹۰ حمله را به صورت غافلگیرانه‌ای برای بازگردانی مناطق از دست رفته آغاز کردند. دولت عثمانی قادر نبود نیروی لازم برای مقابله را تأمین کند بنابراین صدر اعظم نصوح پاشا عثمانی مجبور به امضای پیمان شد. شاه عباس قاسم بیگ سپهسالار مازندران را برای امضای معاهده صلح به استانبول فرستاد.
موارد قرارداد
- حکومت عثمانی پذیرفت تا سرزمین‌های اشغال شده را به ایران بازگرداند.
- مرز میان دو کشور به همان مرز تعیین شده در پیمان آماسیه (۱۵۵۵) بازگشت.
- حکومت صفویان پذیرفت تا سالانه ۲۰۰ بار ابریشم (۵۹۰۰۰ کیلوگرم[1]) را به عنوان خراج به عثمانی بدهد.پس از ۳ سال شاه عباس از انجام این شرط خودداری کرد که این کار آغاز جنگی دیگر و تحمیل شدن پیمان سراب به عثمانی‌ها را به دنبال داشت.
- مسیر حج برای زائران ایرانی از عراق به سوریه گسترش یافت.
پیامدها
این عهدنامه نخستین عهدنامه‌ای بود که در آن امپراتوری عثمانی حاضر به پس دادن زمین‌های اشغال کرده شده بود. در واقع این عهدنامه موفقیت بزرگی برای شاه عباس به حساب می‌آید و شهرت صفویان را گسترده‌تر کرد. پس از آن در سال ۱۶۱۶ فتح تفلیس و نبرد گوگجه روی می‌دهد.
پانویس
منابع
مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Treaty of Nasuh Pasha». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۶ بهمن ۱۳۸۹.