قاعده لاضرر
این قاعده از مشهورترین قواعد فقهیه است که بوسیلهٔ آن در بسیاری از ابواب فقه چه از عبادات و چه از معاملات استدلال میشود. این قاعده دلیل واحدی است که برای مسایل عدیده مورد استفاده واقع میگردد. به همین علت فقها آن را جداگانه مورد بحث قرار دادهاند و بسیاری از بزرگان علماء متاخر در مورد آن رسالات مستقلی نوشتهاند که در آن رسالات وضعیت قاعده را از حیث معنا و مفهوم، مدرک، فروع و نتایج روشن سازند.[1]
تعریف قاعده
معنای قاعده ضرر این است که در اسلام هیچ ضرر و اضراری وجود ندارد.[2] از این قاعده با عناوین دیگری نیز یاد شده است. تعابیری همچون قاعده ضرر، قاعده ضرر و ضرار، قاعده لا ضرر و لا ضرار و قاعده نفی ضرر.
یکی از مهمترین مسایلی که قاعده ضرر در آن کاربرد دارد مسالهی عسر و حرج است. یعنی هر آنچه برای انسان مشقت بسیار و عجز و ناتوانی به همراه داشته باشد طبق این قاعده از نظر اسلام ممنوع خواهد بود.
منابع
- مکارم شیرازی، ناصر؛ قواعد فقهیه، قم، مدرسه الامام علی بن ابیطالب علیه السلام، 1370خ، ج1،ص28.
- مشکینی، علی، اصطلاحات الاصول، ص۲۰۳.