قلعه مارکو
قلعه مارکوه مربوط به دوران‌های تاریخی پس از اسلام است و در شهرستان رامسر، شهر کتالم، مسیر جاده تلارسر واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۷۹ با شمارهٔ ثبت ۳۴۸۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.[1]
| قلعه مارکوه | |
|---|---|
| |
| نام | قلعه مارکوه |
| کشور | ایران |
| استان | استان مازندران |
| شهرستان | شهرستان رامسر |
| اطلاعات اثر | |
| نام محلی | مارکوه |
| کاربری | قلعه |
| دیرینگی | دوران‌های تاریخی پس از اسلام |
| دورهٔ ساخت اثر | دوران‌های تاریخی پس از اسلام |
| اطلاعات ثبتی | |
| شمارهٔ ثبت | ۳۴۸۴ |
| تاریخ ثبت ملی | ۲۵ اسفند ۱۳۷۹ |
| اطلاعات بازدید | |
| امکان بازدید | دارد |
نام این قلعه برگرفته از کوهی است که بر روی آن قرار دارد. در مورد نام این کوه نیز نظرهای گوناگونی وجود دارد. برای مثال عده‌ای وجود مار در این کوه را علت نامگذاری این کوه می‌دانند که البته با توجه به اینکه در گویش محلی استفاده از کلمه فارسی «مار» رایج نبوده، احتمال این علت نامگذاری را بسیار کم میکند. اما تحقیقات دیگری هم به ریشه دیگری برای نامگذاری این کوه اشاره دارد: در نوشته‌های تاریخی بیان شده‌است چون این مناطق مکان زندگی اقوام مارد بوده‌است به همین دلیل نام این کوه مارد کوه بود است که گذر زمان ان را مارکوه کرده است.این کوه از دور شبیه مار بزرگی میمونه که سر از زمین بیرون آورده میشه گفت نامگذاری این کوه و قلعه و اقوامش به مارد و مارد کوه به این دلیل باشه که البته جزء حکومت های محلی و متحد با قوم ماد بودند شاید اسم سخت سر و دریاچه مازندران هم برگرفته از همین کوه سنگی و ساکنانش باشه
در مورد زمان ساخت این بنا نیز تاریخ دقیقی وجود ندارد، اما با استناد به اشاره تاریخ نویسان به وجود این قلعه در قرن سوم و همچنین شباهت ساختاری و معماری این بنا با بناهای قرن سوم هجری قمری نظیر قلعه بابک می‌توان تاریخ آن را حدس زد. در کتاب زیده التواریخ از این قلعه سخن به میان آمده‌است همچنین درکتاب جامع التواریخ خواجه رشید الدین فضل‌الله همدانی و از وقایعی که در سال ۵۳۶ هجری قمری در این قلعه اتفاق افتاده وقلعه به تسخیر اسماعیلیان درآمد سخن به میان آمده‌است. میزرا حسن خان اعنماد السلطنه که این قلعه را از نزدیک دیده‌است می‌نویسد: “در تنکابن کوهی است موسوم به مارکوه و دخمه‌های متعدد و شب‌پره‌های زیادی در این دخمه‌ها هست که خود را به آدم و چراغ می‌زنند و مانع از دخول به دخمه‌ها می‌باشند. بالای آن کوه، جایی است مشهور به نقاره خانه، هرگاه سنگی بر آن موضع بزنند صدایی مثل طبل حادث می‌شود و تا نیم فرسخ آن صدا می‌رود.
مساحت قلعه مارکوه حدود ۶۰۰ متر مربع است و از این معماری عظیم تنها ۴ حصار جانبی و برج‌های پشتیبان آن باقی مانده‌است. مصالح به کار رفته در قلعه مارکوه عمدتاً سنگ و ساروج و گچ است. وضع داخلی قلعه مارکوه از لحاظ وسعت به نحوی است که گنجایش صد سرباز را دارد و همگی به راحتی می‌توانند در آن سکنی گزینند. طول ضلع شرقی آن ۷۰/۱۷ متر و قعر آن ۳۰/۲ متر و ارتفاعش ۳۰/۶ متر و طول ضلع غربی آن ۹ متر تمام است. ضلع شمالی با سنگی که در امتداد آن قرار دارد به دو قسمت تقسیم می‌شود: قسمت غربی آن ۸۰/۱۴ متر و قسمت شرقی آن که از سر سنگ جدا می‌گردد ۱۵ متر است. محل قرارگیری بنا نیز طوری است که دیدی ۳۶۰ درجه را نسبت به اطراف خود دارد. از بالای این بنا به راحتی می‌توان از شمال تا دریا، از شرق تا تنکابن، از غرب تارامسر و از جنوب نیز کوه‌های البرز را تحت نظر داشت.
در تعاریف مردم محلی به تونلی درون این قلعه اشاره می‌شود که انتهای آن به روستای نیاسته که در پایین مارکوه قرار دارد ختم می‌شده و در گذشته سربازان برای خروج یا ورود اضطراری ازآن استفاده می‌کردند که البته با تحقیقات انجام شده مشخص شده که این امر صحت نداشته و چالهٔ موجود در قلعه به دلیل عدم دسترسی مستقیم قلعه به آب، کاربرد سردآب داشته و تونل نیست.
این قلعه منظره بسیار زیبایی به کوه روبه رویش دارد که توجه بینندگان را به خود جذب میکند.
جستارهای وابسته
منابع
- «دانشنامهٔ تاریخ معماری و شهرسازی ایران‌شهر». وزارت راه و شهرسازی. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۶ اکتبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱۰ اکتبر ۲۰۱۹.