ماشین دودی
ماشین دودی نامی بود که در تهران قدیم به اولین خط آهن ایران که میان تهران و شهر ری کشیده شده بود داده بودند. علت این نامگذاری بخاری بود که از دودکش قطار آن خارج می‌شد.
 |
 | |
ماشین دودی در گذشته و امروز (در محوطه ایستگاه متروی شهرری) | ||
این راه‌آهن در سال ۱۲۶۱خ/۱۸۸۳ میلادی ساخته شده بود و امتیاز آن را یک مهندس فرانسوی به نام مسیو بواتال به نمایندگی یک شرکت بلژیکی از ناصرالدین شاه گرفت. ماشین دودی را می‌توان در اصل نخستین خط تراموای تهران دانست.
ماشین دودی دو ایستگاه داشت. نقطه آغاز این خط نزدیک خیابان دروازه خراسان (میدان قیام و پارک کوثر فعلی) و نقطه پایانی جلوی در شاه عبدالعظیم در شهر ری بود. مردم به ایستگاه‌های ماشین دودی «گار» می‌گفتند که واژه فرانسوی برای ایستگاه است.
در آغاز هر بار به هنگام راه افتاده قطار، بچه‌ها سنگ و خس و خاشاک زیادی به ماشین دودی می‌زدند. این وسیله جدید مورد پذیرش مردم تهران واقع نشد در مدت کوتاهی با ورشکست شدن این شرکت بلژیکی، تراموا در تهران به بایگانی تاریخ سپرده شد.
در شروع کار ماشین دودی مردم کنجکاو تهران برای آشنایی با پدیده جدیدی که به شهرشان آمده بود دسته دسته به محل گارماشین که در واقع ایستگاه ماشین دودی بود می‌رفتند؛ ولی هیچ‌کس جرئت و تمایل سوار شدن بر آن را نداشت. تا اینکه ناصرالدین شاه برای اولین بار با گروه زیادی از مقامات مملکتی با ماشین دودی به شهرری مسافرت کرد و همین مسئله باعث تشویق مردم به استفاده از ماشین دودی گردید.[1] این راه‌آهن در سال‌های دهه ۱۳۴۱خ تعطیل گردید.
در اسفند ۱۳۹۷ در پی انجام عملیات عمرانی شهرداری، در پیاده‌رو خیابانی در نزدیکی امامزاده عبدلله شهرری پایه‌های ریل ماشین دودی دوره قاجار به طول حدود ۴۰ متر کشف شد.[2]
عاقبت ماشین دودی
ماشین دودی تا اواسط پهلوی دوم یعنی اوایل دهه چهل شمسی دوام آورد و با توجه به افزایش وسایل نقلیه و خطرات و حوادثی که استفاده از ماشین دودی می‌آفرید، برای همیشه به تاریخ پیوست.
نگارخانه
منابع
منابع گوناگون از جمله: کانون مهندسین ایرانی مقیم اتریش (برداشت آزاد با ذکر منبع)
- تهران قدیم. محمد حسن بیگی
- کشف ریل ماشین دودی قاجارها در شهر ری