منشور
مَنشور یا موشور یا شوشه یا prism، جسمی است از جنس شیشه یا پلاستیک شفاف که نور پس از عبور از آن تجزیه میشود (dispersion) و پدیده‌ی پاشندگی رخ میدهد.
پس از عبور، نور سفید به شکل یک طیفی پیوسته و هفت رنگ تجزیه میشود. در واقع نور پس از عبور از منشور بدلیل داشتن دو شکست نور تجزیه خواهد شد. اگر نور سفیدی را به منشور بتابانیم دارای دو شکست خواهد شد و بدلیل اختلاف طول موج رنگها هفت رنگ رنگین کمان تشکیل می شود و می گوییم نور تجزیه شده است. منشور از احجام معروف هندسی است.ودارای یک زاویه ی راس (زاویه ی بین دو وجه متقاطع منشورکه با Aنشان داده میشود)و یک زاویه ی انحراف(میزان شکست که هر طول موجبه خاطر عبور از یک منشورپیدا میکندD) است.
مَنشور و موشور هر دو وام‌واژه از زبان عربی هستند.
ماهیت منشور
نوری که از شیشه منشور می‌گذرد، به لحاظ بستگی ضریب شکست به طول موج یا پاشندگی مواد، به رنگهای تشکیل دهنده آن تجزیه میشود (تجزیه نور سفید). مثلاً نور سفید به طیف وسیع هفت رنگ خود تجزیه می‌گردد. نور سفید را دوباره پس ار اینکه نور تجریه شده میتوان با استفاده از یک منشوردیگرباز به شکل اولیه ی خود به واسطه ی امیختن نور های ساده بدست اورد. مزیت منشور بر مجموعه چند آینه این است که منشورها پس از تعبیه شدن در سیستم، سمتگیری طراحی شده را حفظ می‌کنند و نیازی به تنظیم در دستگاه نهایی را ندارند. به غیر از اینکه خود منشور به عنوان یک مجموعه کل تنظیم شده‌باشد.به انالیز تحلیل طیف ها علم اسپکتروسکوپی گویند.بینهایت رنگ به خاطر وجود بینهایت فرکانس و طول موج های مختلف داریم.از ترکیب رنگ های اصلی بقیه ی رنگ بدست میاید.
فهوم فیزیکی
محیط شفافی است که بین دو سطح متقاطع قرار گرفته است. غالباً منشور را به شکل منشور مثلث القاعده می‌سازند. معمولاً برای نور مرئی از منشورهای شیشه‌ای و برای پرتو فرابنفش و فروسرخ از منشورهای دُر کوهی استفاده می‌کنند. در زوایای تابشی بزرگتر از زاویه بحرانی بر خلاف انتظار زاویه شکست بیشتر از ۹۰ درجه میشود. یعنی نور اجازه ورود به محیط دوم را ندارد این پدیده به وسیله محاسبات فیزیکی، توجیحات فیزیکی و نیز آزمایش‌های عملی بررسی شده است؛ بنابراین از این پدیده در سایر ناحیه‌های طول موجی امواج الکترومغناطیسی نیز استفاده‌های وسیعی میشود.
ساختار کلی
از آنجا که کلیه منشورها جهت بازتابیدگی به لایه‌های مواد فلزی و دی‌الکتریک‌ها در سطح خود لازم ندارند، برعکس، آینه‌ها وقتی مورد استفاده قرار می‌گیرند، کارایی آنها تقریباً بدون اتلاف تابش است؛ و تنها اتلاف ناشی از ناخالصی و ناهمواری‌های سطح منشور و بازتابش‌های فرنل مربوط میشود که ناچیزند. آنچه مهم است تنظیم دائمی سطوح بازتابنده و بازتابش داخلی کلی است، استفاده از این منشورها در بیشتر دستگاه‌های نوری توصیه میشود.
انواع منشور
- منشور نیکول: منشوری که برای تهیه نور قطبیده مسطح و در مواردی از این قبیل به کار می‌رود. اگر این منشور از دُر کوهی ساخته شده باشد برای آزمایش تابش‌های فرابنفش استعمال میشود.
- منشور ولاستون: منشوری است که برای تولید نور «قطبیده» صفحه «قطبش» به کار می‌رود. این منشور معمولاً از دُر کوهی ساخته میشود و نظیر منشور نیکل هنگام کار با تابش فرابنفش می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.
جستارهای وابسته
منابع
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ منشور موجود است. |
کتاب علوم تجربی پایه هشتم دوره متوسطه اول
- لغتنامهٔ دهخدا
- دانشنامهٔ رشد
- فرهنگ اصطلاحات علمی