میر مهنا

میر مهنا بن ناصر بن حمد الزعابی (۱۱۴۸–۱۵ ذیقعده ۱۱۸۲ قمری/ ۱۱۱۴–۵ فروردین ۱۱۴۸ خورشیدی)؛ از قبیله عربی بنی زعابه و ساکن بندر ریگ بود[1] او حاکم عرب[2][3][4][5][6][7] و به توصیف غربی‌ها «دزد دریایی» خلیج‌فارس در زمان زندیان ایران بود که با هلندی‌ها،پرتغالی ها،انگلیسی ها در خلیج فارس جنگید. مهمترین کار او شکست پرتغالی ها،انگلیسی ها و هلندی ها و بیرون راندن آنان از جزیره خارک بود.

شایان ذکر است که نام اصلی این شخصیت میرمهنا است و میر مهناو و میر مُهَنّا و سایر اسامی را بیگانگان به دلیل ناآشنا بودن با زبان فارسی و عدم تلفظ صحیح عنوان می‌کردند.

پیشینه

پدر میر مهنا، میر ناصر نام داشت که در واپسین سال‌های فرمانروایی نادرشاه افشار، حاکم بندر ریگ و رود حلّه و جزیره خارگ بود. میر ناصر شیعه‌مذهب و اهل ایران از طایفه زعاب بود.

اقدامات

میر مهنا حاکم مستقل[8] بندر ریگ شهرستان گناوه بود که به راهزنی دریایی از بیگانگانی که قصد ورود به ایران را داشتند می‌پرداخت.[9]

او با وجود هلندی‌ها، انگلیسی‌ها و پرتغالی ها و بیگانگانی که قصد تصرف و تکه‌تکه کردن ایران را داشتند به شدت مخالف بود و قصد یک پارچه کردن جنوب و تمامی ایران را داشت.[10] او بار دیگر در سال ۱۱۴۵ به خارگ حمله کرد و ۵۸ هلندی و ملوان بومی را اسیر کرد.[11]

نبرد با کریم خان زند

مستشرق آلمانی کارستن نیبور که در سال ۱۷۷۶م از ایران و منطقه خلیج فارس وجزیره العرب دیدن کرده بود جنگ‌های بین میر مَهَنّا امیری پسر شیخ ناصر امیری حاکم عرب بندر ریگ، گرمسیر، و کریم خان زند حکمران فارس و شیراز را اینگونه توصیف می‌کند:

"در سال ۱۷۶۵ میلادی، همان کریم‌خان زند، افسری جهت دریافت مالیات وحق حمایت نسبت به منطقه گرمسیر فرستاد، اما میر مَهِنّا به شدت با فرستاده کریم‌خان برخورد کرد و ریش و سیبیل او را تراشید. کریم‌خان سپس ارتشی قوی به جنگ او فرستاد، که بندر ریگ و باقی ممالک او را اشغال کرد، میر مَهِنّا به هر حال با آینده‌نگری قبل از اینکه خیلی دیر شود به همراه نیروهایش و قسمتی از رعیت خود، به جزیره‌ای صحرایی که خوری نام داشت عقب‌نشینی کرد، جزیره‌ای که در آن به انتظار نشست تا ارتش فارس از مملکتش عقب‌نشینی کنند. بعد از اینکه آنها رفتند او از جزیره خارج شد و نیروهای گارد را از بندر ریق بیرون راند و مملکت خود را دوباره تحت سلطه درآورد"[12]

مرگ

والی بغداد در سال ۱۱۸۲ قمری میر مهنا را به قتل رساند. صادق‌خان زند به اعتراض این عمل به بصره لشکر کشید و آنجا را تصرف کرد.[13]

بزرگداشت او

در ایران یک بازی ویدئویی دربارهٔ زندگی وی ساخته شده‌است. امروزه جزیره‌ای غیرمسکونی در خلیج فارس جزیره میر مهنا[14] و بندری در جزیره کیش به نام او نامیده شده‌است.[15]

منابع
  1. A contribution towards the better knowledge of the topography, ethnology, resources history of Persia, Page 62: Mir Mohana, who was once the terror of the Gulf. "When the place was taken by the English the fortifications were razed; since which time it has entirely fallen from its ancient importance, though it has continued to be the residence of the principal Arab Sheikh on the coast. It contains 100 houses of 'Zoab Arabs", and pays a revenue of 1,200 tomans. Grain and animals for slaughter are procurable here, and the water is good from wells.
  2. A contribution towards the better knowledge of the topography, ethnology, resources, & history of Persia: LIEUTENANT-COLONEL C. M. MacGREGOR , Page 272:
    Korgo was the stronghold of the celebrated "Arab" pirate Mir Mohanna, whence he plundered all vessels going up or down the Gulf, and issued to surprise the Dutch garrison of Karrak. (Monleith — Brucks)
  3. The Monthly Review, Or, Literary Journal, Volume 60 By Ralph Griffiths, G. E. Griffiths page 308
  4. Histoire des Arabes By Louis Amélie Sédillot 1854، Page 456
  5. فهرس التواریخ، تألیف رضاقلی خان هدایت https://books.google.com/books?id=PVBIAAAAMAAJ&q=میر+مهنا+عرب&dq=میر+مهنا+عرب&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwir9_i5wZrVAhXhDpoKHSYiCloQ6AEILDAD
  6. سفرنامه جنوب ایران فردریک هوسه، سی. بابن، محمدحسن بن علی اعتمادالسلطنه (مترجم) صفحهٔ ۱۴۷.
  7. کتاب خلیج فارس، اسکندر دلدام، https://books.google.com/books?id=QhANAAAAIAAJ&q=میر+مهنا%2Bعرب&dq=میر+مهنا%2Bعرب&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwiqnInQxprVAhWDdpoKHQIuDjM4ChDoAQgeMAA
  8. Bible Manners and Customs Page 143, 144 :Mir Mahenna, the prince of a little independent territory on the Persian Gulf
  9. هفته‌نامهٔ نصیر بوشهر بایگانی‌شده در ۳۰ نوامبر ۲۰۰۷ توسط Wayback Machine: روابط هلندی‌ها با خلیج‌فارس، نوشته: ویلم فلور، قسمت چهارم: اشغال ایران توسط افغانی‌ها.
  10. هفته‌نامهٔ نصیر بوشهر بایگانی‌شده در ۳۰ نوامبر ۲۰۰۷ توسط Wayback Machine: روابط هلندی‌ها با خلیج‌فارس، نوشته: ویلم فلور، قسمت چهارم: اشغال ایران توسط افغانی‌ها.
  11. یاحسینی، سید قاسم، میر مهنای بندر ریگی، تهران: انتشارات پروین، ۱۳۷۴، ص۱۵۷.
  12. Travels through Arabia and other countries in the East, Volume 2، page 148
  13. رشد
  14. «نصیر». بایگانی‌شده از اصلی در ۶ دسامبر ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۳ نوامبر ۲۰۰۷.
  15. «فرادریا». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ ژانویه ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۳ نوامبر ۲۰۰۷.
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ میر مهنا موجود است.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.