نضیره

بر اساس داستان‌های فارسی و عربی اوایل دوران اسلامی، نضیره شاهدخت شهر هترا (حضر) بود که در جریان سقوط این شهر با دیدن شاهنشاه جوان، شاپور یکم، عاشق او می‌شود و به او در تصرف شهر کمک می‌کند و شاپور کمی پس از ازدواج با وی و دریافتن ناسپاسی نضیره نسبت به پدرش سنطروق، او را اعدام می‌کند.

ویرانه‌های هترا. این شهر در برابر سه محاصره توسط رومیان و یک محاصره توسط ساسانیان مقاومت کرد، اما در نهایت توسط شاپور یکم فتح شد.

این داستان در قرون وسطی به خصوص در سده‌های اولیه اسلامی بسیار محبوب بود و بر روی داستان‌های عاشقانه دیگر نیز تأثیر زیادی گذاشت. منابع زیادی این ماجرا را روایت کرده‌اند، از جمله شاهنامه فردوسی و تاریخ طبری.

داستان
نوشتار(های) وابسته: سقوط هترا

بر اساس منابع سده‌های اولیه دوران اسلامی، نضیره دختر سنطروق دوم پادشاه (مَلِک) هترا بود. او در جریان محاصره شهر توسط ایرانیان، با دیدن شاهنشاه ایرانی عاشق او می‌شود و به همین دلیل به پدر و شهرش خیانت می‌کند.

نضیره پدرش و نگهبانان شهر را در یک مهمانی مست می‌کند و پس از آن به ایرانیان راه ورود را نشان می‌دهند. شهر توسط شاپور فتح می‌شود و شاه دستور می‌دهد تا ملک شهر یعنی پدر نضیره را نیز بکشند. پس از آن شاپور در عین التمر با نضیره ازدواج می‌کند.

یک شب، نضیره به شاپور می‌گوید که تختش بسیار زمخت است و بر روی آن راحت نیست، شاپور تخت را بررسی می‌کند و می‌بیند که یک برگ گیاه مورد است که باعث ناراحتی او شده‌است. شاهنشاه با دیدن طبع لطیف او، از نضیره می‌پرسد مگر پدرت چگونه با تو رفتار می‌کرد که چنین طبع لطیفی داری؟ و او نیز از مهربانی‌های سنطروق برای شاپور می‌گوید.

شاهنشاه با دیدن ناسپاسی نضیره نسبت به پدرش که بسیار با او مهربان بوده، دستور می‌دهد تا او را اعدام کنند.[1][2][3][4]

منابع

این داستان در منابع بسیاری دیده می‌شود، اعم از فارسی و عربی. تاریخ طبری، روضةالصفای میرخواند، وفایات العین ابن خلدون و همین‌طور شاهنامه فردوسی به آن اشاره کرده‌اند.[1][2][5][6] در شاهنامه، نام این شاهدخت مالکه ذکر شده و نام پدرش طایر است. همچنین در شاهنامه نضیره عاشق شاپور دوم می‌شود، نه شاپور یکم.[7]

ارزیابی

به عقیده تئودور نولدکه، این داستان برگرفته از داستان یونانی سکولا و پدرش نیسوس است.[5] برخی عقیده دارند که این داستان تقلیدی از داستان رومی تارپیاست.[1]

تأثیرگذاری

داستان نضیره بر روی داستان‌های دیگر نیز تأثیر گذاشته‌است، از جمله داستان «ورقة الآس» (برگ‌های مورد) نوشته نویسنده مصری احمد شوقی و قصه کودکانه «شاهزاده و نخود» نوشته هانس کریستیان آندرسن.[8][9]

منابع
  1. Artes populares. Folklore Tanszék [Eötvös Lóránd Tudomány-Egyetem]. 1995. p. 568-570.
  2. International Association of Academies (1934). The encyclopaedia of Islām: a dictionary of the geography, ethnography and biography of the Muhammadan peoples. E. J. Brill ltd. p. 313.
  3. Yarshater, Ehsan (1983). The Cambridge History of Iran. Cambridge University Press. p. 491. ISBN 978-0-521-20092-9.
  4. History of al-Tabari Vol. 5, The: The Sasanids, the Byzantines, the Lakhmids, and Yemen. SUNY Press. 1999. p. 36. ISBN 978-0-7914-9722-7.
  5. Wirth, Albrecht (1894). "The Tale of the King's Daughter in the Besieged Town" (PDF). American Anthropologist. A7 (4): 367–372. doi:10.1525/aa.1894.7.4.02a00030. ISSN 1548-1433. Retrieved 16 March 2019.
  6. Ibn Khallikan's Biographical Dictionary. Oriental translation fund of Great Britain and Ireland. 1845. p. 326.
  7. https://ganjoor.net/ferdousi/shahname/zolaktaf/sh3/
  8. Donzel, E. J. Van (1994). Islamic Desk Reference. BRILL. p. 122. ISBN 9789004097384.
  9. Moosa, Matti (1997). The Origins of Modern Arabic Fiction. Lynne Rienner Publishers. p. 223. ISBN 978-0-89410-684-2.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.