هارولد گارفینکل
هارولد گارفینکل (زادهٔ ۲۹ اکتبر ۱۹۱۷- مرگ ۲۱ آوریل ۲۰۱۱) جامعه‌شناس آمریکایی و بنیان‌گذار روش‌شناسی مردم‌نگارانه به عنوان رشته‌ای خلاق در جامعه‌شناسی است.
| هارولد گارفینگل | |
|---|---|
 | |
| زادهٔ | ۲۹ اکتبر ۱۹۱۷ نیوآرک، نیوجرسی |
| درگذشت | ۲۱ آوریل ۲۰۱۱ (aged 94) لس آنجلس |
| شناخته‌شده برای | بنیان‌گذاری جامعه‌شناسی روش‌شناسی مردم‌نگارانه |
| پیشینه علمی | |
| رشته(های) فعالیت | نظریه‌های جامعه‌شناسی، نظریه اجتماعی |
| تأثیر گرفته از | آرون گورویچ، تالکوت پارسونز، آلفرد شوتس |
| تأثیر گذار بر | هاروی ساکس، مایکل لینچ، لوسی ساچمن |
زندگی و اندیشهٔ او
گارفینکل شاگرد آلفرد شوتس در مدرسهٔ نوین تحقیقات اجتماعی نیویورک بود. پیش از آن در اواخر دههٔ ۱۹۴۰ شاگرد تالکوت پارسونز بود و بعد که با نظریات شوتس آشنا شد، سعی کرد تا این دو جهت‌گیری متفاوت در جامعه‌شناسی را درهم بیامیزد. (۹۶) در سال ۱۹۵۲ موفق به گرفتن درجهٔ دکترا از دانشگاه هاروارد شد و در ۱۹۵۴ به دانشگاه کالیفرنیا در لس‌آنجلس رفت و در این دوره بود که گارفینکل ضمن تدریس به دانشجویان فوق‌لیسانس خود، همراه با آنان تلاش کرد تا دیدگاه روش‌شناسی مردم‌نگارانه را بپروراند.[1] روش‌شناسی مردم‌نگارانه عبارت است از «بررسی مجموعه دانش و شناخت مبتنی بر درک متعارف و یک رشته رویه‌ها و ملاحظاتی که اعضای عادی جامعه به کار می‌گیرند تا شرایطی را که خود را در آن می‌یابند قابل فهم ساخته، شیوه‌های مقتضی را پیدا کرده و مطابق با آن شرایط دست به عمل بزند.»[2] با انتشار کتاب بررسی‌هایی در روش‌شناسی مردم‌نگارانه در سال ۱۹۶۷ توسط گارفینکل، این دیدگاه علاوه بر غرب آمریکا که با تلاش‌های گارفینکل و دانشجویانش گسترش یافته بود، در سراسر آمریکا نیز مخاطبان فراوانی پیدا کرد.[3]
آزمایش‌های نقض گارفینکل
با توجه به جامعه‌شناس معروف جورج ریتزر آزمایش‌های نقض آزمایش‌هایی هستند که در آن «حقایق اجتماعی نقض می‌شوند تا روش‌هایی که مردم این حقایق را بر پایهٔ آنها ساخته‌اند روشن شود». گارفینکل در کارهایش دانشجوهای را به انجام آزمایش‌های نقض ترغیب می‌کرد تا از این طریق مثال‌هایی برای اتنومتودولوژی پایه مهیا شود. براساس گفتهٔ گارفینکل این آزمایش‌ها از آن جهت که به درک استانداردهای اجتماعی که دیده می‌شوند ولی به آنها توجه نمی‌شود، مورد انتظار هستند و مشخصه‌های پس زمینهٔ گفتمان‌های روزانه هستند کمک می‌کند حائز اهمیت هستند. او بسیار از این آزمایش‌ها را در کتاب‌هایش بیان می‌کند.
مثال زیر یکی از آزمایش‌های نقض گارفینکل از کتاب درس‌هایی در اتنومتودولوژی است.
- مورد اشارهٔ ۳: در شب جمعه من و همسرم در حال تماشای تلویزیون بودیم، همسرم اعلام کرد که خسته است. من پرسیدم که از چه نظر خسته هستی؟ از نظر فیزیک، روحی یا کلا کسل شده‌ای؟
- مرد: نمی دونم احتمالاً فیزیکی.
- زن: آیا منظورت این است که عضلات یا استخوان‌هایت درد می‌کنند؟
- مرد: احتمالاً. خیلی تخصصی نپرس
- مرد بعد از چند دقیقه تماشای فیلم: تمام این فیل‌های قدیی یک شخصیت کلیشه ای دارند.
- زن: منظورت چیست؟ همهٔ فیلم‌های قدیمی یا برخی از آنها یا تنها فیلمی که در حال تماشای آن هستی؟
- مرد: مشکل تو چیست؟ خودت منظور من را می دانی.
- زن: کاش می‌شد کمی دقیق تر توضیح می‌دادی.
- مرد: خودت می دانی منظور من چیست. برو به جهنم.[4]
امروزه برخی کتاب‌های مرجع جامعه‌شناسی آزمایش‌های نقض را به عنوان روش‌های تحقیقی ای که اتنومتودولوژیست‌ها برای بررسی ساختارهای اجتماعی بکار می‌برند معرفی می‌کنند. هرچندکه برای گارفینکل آزمایش‌های نقض روش‌های تدریسی هستند که وی از آنها به عنوان تمرین‌های اتنومتودولوژی یاد می‌کند.
منابع
- جورج ریتزر، نظریه‌های جامعه‌شناسی در دوران معاصر، ترجمهٔ محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی، ۱۳۸۰، صفحهٔ ۹۶.
- جورج ریتزر و داگلاس گودمن، نظریه جامعه‌شناسی مدرن، ترجمهٔ خلیل میرزایی و عباس لطفی زاده، تهران: جامعه شناسان، ۱۳۹۰، صفحهٔ ۳۵۶.
- ریتزر، نظریه‌های جامعه‌شناسی در دوران معاصر، صفحهٔ ۹۶.
- گارفینکل، هارولد. 2011. "هارولد گارفینکل: مطالعهٔ زمینه‌های روتین فعالیت‌های روزمره" صفحه 287-295 در مطالعه تئوری جامع: روش سنتی به پست مدرنیسم. نشر ششم.