همایون‌نامه

همایون‌نامه (نثر تاریخی) را گل‌بدن بانو خواهر نصیرالدین همایون نوشت و نصیرالدین همایون خود از پادشاهان گورکانی (یا تیموری یا بابری یا مغولان هند) بود. وی نخستین[1] و تنها بانویی است که در سرتاسر تاریخ ادبی ایران،[2] کتاب تاریخ نوشته‌است. همچنین، نخستین زن مورخ عالم اسلام است.[2] این کتاب دارای ترکیب‌ها و لغات خاص است که در نثرهای دیگر فارسی کمتر دیده می‌شود. متن اصلی این کتاب در لکهنو (۱۹۲۵) و ترجمه‌های انگلیسی و اردوی آن در لندن (۱۹۰۲) و لاهور (۱۹۶۶) به‌چاپ رسیده‌است.[1][3][4]

چند ویژگی کتاب

گنجینه‌ای از واژگان هم‌روزگار فارسی

  • بایگانی شکل کهنه واژگان فارسی نو: چپان، اسپ، تالان، لک (صدهزار)، پنجصد، همشیر، رکیبی، بلک، کومک،
  • هندی: پاتر (رامش‌گر)، رانا، پرگنه،
  • ترکی: الکه، چاروق، الجه، شنقار، یلدوز، تمغا، ایلغار،
  • عربی: تغافل کردن، حسب‌المدعا، صوبه، عین‌الهر، غنیم، محافه،

جمع بستن لغات با «ان»

  • امرایان، شمایان، مایان، بیگمان، خانمان،

استفاده از عبارات و ترکیبات خاص

- خود را بابر شاه گویانیدند.

- غرض که گرفتن کابل را شگون گرفته بودند.

- … آخرالوقت که برادران رفتند، و از امرایان همچو کسی نماندند که خلاف مقصود ایشان توانند.

- و بعد چندگاه متوجه قلات و قندهار شدند.

- اگر رخصت شوم چندگاه در کابل آنجا باشم.

منابع
  1. «همایون نامه».
  2. «همایون نامه گلبدن بیگم» (PDF). کتاب ماه تاریخ و جغرافیا (۱۴). آذر ۱۳۷۷.
  3. همایون‌نامه. پارامتر |first1= بدون |last1= در Authors list وارد شده‌است (کمک)
  4. غروی، مهدی (اردیبهشت49). «گل‌بدن بانو و کتابش، همایون‌نامه». مجله هنر و مردم. ۸ (۹۱): ص ۲۹-۳۷. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.