چادر
چادر پوششی در ایران و برخی کشورهای دیگر است که به صورت پارچه‌ای نیم دایره‌ای شکل و معمولاً به رنگهای سیاه یا سفید یا رنگی است. چادر پارچه‌ای بلند است و سر تا روی پای زنان را می‌پوشاند. اغلب چادرها آستین ندارند و برای نگه داشتن آن از دست یا کش کمک می‌گیرند.[1]
آن گونه که از فیلم‌ها و عکس‌های پیش از سال‌های ۱۳۴۹ روشن است چادر سیاه بسیار کم بوده و زنان عرب بیشتر چادرهای رنگی به غیر از سیاه و با رنگهای روشن به سر می‌کرده‌اند.[2]
تاریخچه چادر
در ایران باستان تصاویری وجود دارد که زنان علاوه بر لباس بدن خود با پارچه ای شبیه به چادر زن امروزی می پوشانند.[3] در عهد هخامنشی و اشکانی، زنان چادر بر سرداشته و پیراهن های بنلدی داشتند که تا مچ پای آنان پوشیده شده است.[4] در عهد ساسانی نیز گاهی چادر گشاد به سر می کردند که تا وسط ساق چا میرسیده است. نقوشی که از بانوان ساسانی در بشقاب های نقره ساخته شده است که در هر یک از بانوان، چادری به خود پیچیده اند. [5]
پلوتارک مورخ یونانی در مورد شرایط ایران در زمان هخامنشیان می‌نویسد که «هر گاه لازم است زنان ایران از خانه خارج شوند و به سفر روند، درون چادرهای در بسته‌ای می‌نشینند و چادر را بر روی گردونه‌ای قرار می‌دهند و حمل می‌نمایند.» احمد کسروی نتیجه می‌گیرد که استفاده از چنین چادری ویژه توانگران بوده و افراد عادی جهت رفت‌وآمد مشابه کوچکتر آن را بر سر می‌گرفته‌اند و به تدریج ظاهر آن تغییر کرده و به صورت امروز درآمده ولی نام چادر همچنان بر آن باقی‌مانده‌است.[6] پلوتارک نوشته که ملکه استاتیرا به این خاطر که پرده های کالسکه اش همواره بالا بود و بدین ترتیب زنان اجازه می یافتند که او را ببینند و با او خوش و بش کنند محبوب بود. این که زنان سلطنتی در کالسکه های پرده دار حمل می شدند به ظهور موتیفی در ادبیات فارسی انجامید که بهترین نمونه آن حماسه ویس و رامین بود که در آن ویس نه تنها پشت پرده می نشست بلکه نقاب هم می پوشید.[7]
در متون پهلوی چادر اقلا در دو جا آمده است: در روایت امید اشوهشتان، از متون حقوقی زرتشتی قرن دهم میلادی، چادر به همراه سربند و واشمگ، از پوشش های سر زنان زرتشتی یاد شده و در ماتیکان یوشت فریان، از متون پهلوی مبتنی بر متون مفقود اوستایی نوشته شده که هفریه خواهر یوشت، از زرتشتیان تورانی و همسر اخت، از مخالفان دین نوین زرتشتی وقتی از او خواسته شد به این سوال که لذت زنان از لباس و خانه داری است یا بودن با شوهرانشان چادر بر سر کرد.[8]
رنگ چادر
زنان مصری در گذشته حِبره ابریشمین سیاه و دختران حبره‌های سفید می‌پوشیدند، در ترکیه، زنان جوان‌تر رنگهای آبی فیروزه‌ای، یشمی و بنفش را می‌پسندیدند. [9]
در ایران دوره قاجار، زنان اشراف اغلب طرفدار چادرهای مشكی یا بنفش و آبی تیره بودند.[10]
اقتصاد چادر
طبق برخی آمارها در سال ۱۳۹۳، سالانه بیش از ۱۰۰ میلیون دلار از محصول چادر مشکی، به صورت رسمی وارد ایران می‌شود.[11]
کاربرد چادر
چادر در مراسم‌های مذهبی مورد استفاده قرار می‌گرفته‌است. چنانچه هنوز نیز در بدو ورود زنان به مکان‌های مذهبی از آن‌ها خواسته می‌شود تا چادر بسر کنند.[12] این امر دربارهٔ زنانی که در کلیسا فعالیت دارند نیز مصداق دارد.[13]
انواع چادر
- چادر مشکی
- چادر رنگی
- چادر ملی
- چادر عربی
- چادر قجری
- چادر شالدار
- چادر اماراتی
- چادر دانشجویی
- چادر لبنانی
- چادر حسنا
- چادر بیروتی
- چادر کوثر
- چادری
- چادر مصری
- چادر عبایی
- چادر بحرینی
- چادر خبرنگاری
نگارخانه
چادر زنان ایرانی در عهد قاجار
زائر زن، حرم امام رضا در مشهد
جستارهای وابسته
منابع
- «تاریخچه چادر در ایران و انواع آن». ۷ دی ۱۳۹۹.
- «تاریخچه چادر در ایران و انواع آن».
- مجله پیام زن، شماره 19، ص 69.
- فرهنگ برهنگی و برهنگی فرهنگی، غلامعلی حداد عادل، انتشارات سروش، صفحه 25.
- حجا ب، نوشته مهدی مهریزی، صفحه 46.
- خواهران و دختران ما احمد کسروی صفحهٔ ۷
- https://www.iranicaonline.org/articles/cador-a-loose-female-garment-covering-the-body-sometimes-also-the-face
- https://www.iranicaonline.org/articles/cador-a-loose-female-garment-covering-the-body-sometimes-also-the-face
- «چادر در فرهنگ اسلامی». ۹ مهر ۱۳۹۹.
- لباس زنان ایران از سده سیزدهم هجری تا امروز، نویسنده یحیی ذکاء، صفحه 22.
- «واردات 100میلیون دلاری چادر مشکی». پایگاه خبری تحلیلی خرداد. ۲۰۱۴-۰۸-۳۱. دریافت‌شده در ۲۰۱۴-۰۸-۳۱.
- شبکه اطلاع‌رسانی راه دانا م (۳ اردیبهشت ۱۳۹۴). «چادر یونیفرم مخصوص حرم است». http://dana.ir/. پیوند خارجی در
|وبگاه=وجود دارد (کمک) - دورانت، ویل. تاریخ تمدن. ۳. ترجمهٔ علی اصغر سروش، حمید عنایت، پرویز داریوش. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. صص. ۶۹۸–۶۹۹.
