کاروانسرای خانات

کاروانسرای خانات بزرگترين كاروانسراى درون شهرى تهران در شمال میدان شوش، جنوب چهارراه مولوی، خیابان صاحب جمع میدان امین السلطان واقع شده‌است. مساحت این بنا حدود ۱۰٥۰۰ متر مربع و دارای ٧٠ حجره داخل حياط و ٤ بازارچه پشت حجره ها با دربی به ارتفاع شش متر از چوب روسی و ۴۰ گل میخ ساخته شده‌است.[1][2]

کاروانسرای خانات
نامکاروانسرای خانات
کشورایران
استانتهران
بخشمنطقه ۱۲ شهرداری تهران ۳۵°۴۰′۱٫۳۲″ شمالی ۵۱°۲۵′۴۸٫۰۲″ شرقی
اطلاعات اثر
نام محلیسراى خانات
نوع بناكاروانسرا
سال‌های مرمت١٣٨٨-١٣٨٢
کاربریتجارى
دیرینگیقاجاریه
اطلاعات ثبتی
شمارهٔ ثبت۱۰۴۱۸
تاریخ ثبت ملی۱ مهر ۱۳۸۲
اطلاعات بازدید
امکان بازدیددارد

معماری آن به شیوهٔ آجر کاری است و دارای دو بخش حیاط و راهروی ورودی است. این کاروانسرا در تاریخ ۱ مهر ۱۳۸۲ به شماره ۱۰۴۱۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.[3][4]

به علت آتش‌سوزی سال ۱۳۵۷ بلااستفاده بود و در نهایت در اسفند ماه سال ۱۳۸۸ جهت برپایی جشن نوروزی بازگشایی مجدد شد.[5][6]

پیشینه
حجره‌های کاروانسری خانات
ایوان مرکزی کاروانسرا

ساخت کاروانسرای خانات را به اواخر دوران ناصرالدین شاه قاجار و سال‌های حدود ۱۳۰۰ هجری قمری نسبت داده‌اند. در نقشه تهران نیز که در سال ۱۳۰۹ هجری قمری توسط نجم الملک تهیه شده، عمارت کاروانسرا وجود دارد. کاروانسرا در جوار جاده برون‌شهری تهران یعنی «جاده حضرت عبدالعظیم» بنا گردید که آن زمان از خارج بافت تهران قرار داشته‌است. تا اواسط سلطنت ناصرالدین شاه تهران هنوز در حصار صفوی که در سال ۹۶۱ هجری قمری بنا گردیده بود، محصور بود و در این زمان حصار قدیمی تهران خراب و حصار جدیدی ناصری گرداگرد آن ساخته شد و بدین ترتیب ضلع جنوبی حصار از خیابان مولوی به خیابان شوش تغییر کرد و با توسعه شهر، کاروانسرای خانات داخل تهران افتاد.[7][8]

معماری

عمارت کاروانسرای خانات، بزرگترین بنا در نوع خود در داخل بافت مرکزی شهر تهران و همچنین داخل بافت تاریخی بوده که فاقد حریم مصوب می‌باشد. کاروانسرا تاکنون کاربری خود را حفظ کرده‌است.[9]

کاروانسرای خانات در زمینی قرار گرفته‌است که اضلاع چهار گوشه آن غیر متقارن است اما صحن بنا از محوطه‌ای چهارگوش و متقارن شکل گرفته و به این ترتیب قناسی زمین از دید بازدیدکننده پنهان مانده‌است. در صحن بنا حجره‌های متقارن که تعداد آن به ۷۰ واحد می‌رسد، استقرار یافته‌اند. صحن دارای دو ایوان است که یک ایوان در سمت شرق به ورودی اصلی بنا راه دارد و ایوان دیگری در غرب به ورودی دوم بنا منتهی می‌شود. ورودی اصلی بنا با دالانی که در اطراف آن حجرات بزرگی قرار دارند به بازار امین السلطان راه دارد. در ضلع شمال شرقی پس از عبور از یک دالان به باربند می‌رسیم که در قدیم محل نگهداری چهارپایان بوده‌است.[10] در ضلع شمال، جنوب و شرق محوطه سه بازارچه تعبیه شده که غیر متقارن بودن ملک را پوشانیده است.

کاربری‌های فرهنگی

اولین بهره‌برداری رسمی از کاروانسرا بعد از مرمت در اسفند ماه سال های ۱۳۸۸ و ۱۳۸۹ جهت برگزاری جشن ملی نوروز بود.

همچنین بخشی از لوکیشن‌های فیلم یکی از ما دو نفر ساخته تهمینه میلانی در این کاروانسرای برداشته شده‌است.

سریال هایی نظیر برادر، پرده نشین، برادر جان و ... نیز لوکیشن هایی در این کاروانسرا ضبط کرده اند.

همچنین در سال ۱۳۹۲ در بخشی از این کاروانسرا، سفره خانه سنتی بازگشایی شده‌است.[11][12]

معماری کاروانسرا به شیوه آجر کاری و گره‌سازی می‌باشد و باربرهای آن دیوار حمال آجری است و با مصالح آجر، ملات گل، آهک، گچ، سنگ، چوب و سفال احداث شده‌است.[13][14][15]

نگارخانه

منابع
  1. «یازده کاروانسرای تهران که خاطره شدند/روایت «تاورنیه» جهانگرد فرانسوی از میهمانخانه‌های شرقی ایران+تصاویر- اخبار اجتماعی تسنیم - Tasnim». خبرگزاری تسنیم - Tasnim. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۱۳.
  2. «کاروانسرای خانات». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۱۳-۰۴-۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۱۳.
  3. «انتقاد به نحوه بهره‌برداری از کاروانسرای خانات- اخبار اجتماعی تسنیم - Tasnim». خبرگزاری تسنیم - Tasnim. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۱۳.
  4. «کاروانسرای خانات». کاروانسرای خانات (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۱۳.
  5. «کاروانسرای «خانات» میزبان نوروز باستانی شد». همشهری آنلاین. ۲۰۱۰-۰۳-۱۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۱۳.
  6. «انتقاد شورا به نحوه بهره‌برداری از کاروانسرای خانات». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۱۷-۱۱-۲۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۱۳.
  7. «کاروانسرای خانات تهران». دریافت‌شده در ۱۹ بهمن ۱۳۹۶.
  8. «خبرگزاری فارس - کاروانسرای تاریخی خانات تبدیل به بارانداز کالا و حجره بازاریان شده‌است». خبرگزاری فارس. ۲۰۱۷-۱۱-۲۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۱۳.
  9. «کاروانسرای خانات تهران در حال مرمت است». ایسنا. ۲۰۰۴-۰۲-۲۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۱۳.
  10. «ملاقات با اسکلت بانوی هفت هزار ساله- اخبار اجتماعی تسنیم - Tasnim». خبرگزاری تسنیم - Tasnim. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۱۳.
  11. «کاروانسرای خانات بورس خشکبار شد». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۱۳-۰۴-۰۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۱۳.
  12. «به‌مناسبت روز جهانی صنایع دستی، نمایشگاه سراسری صنایع دستی در کاروانسرای «خانات» تهران برپا شد». ایسنا. ۲۰۱۰-۰۶-۰۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۱۳.
  13. «خبرگزاری فارس - کاروانسرای درون‌شهری خانات». خبرگزاری فارس. ۲۰۰۹-۰۸-۳۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۱۳.
  14. ««برادر» به کاروانسرای خانات رسید». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۱۶-۰۴-۲۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۱۳.
  15. «کاروانسرای خانات تهران میزبان هنرمندان آذربایجان شرقی است». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۱۰-۰۶-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۱۳.
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ کاروانسرای خانات موجود است.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.