کرچ شدن
کُرچ شدن به حالتی از مرغ گفته می‌شود که در طی آن مرغ آمادهٔ خوابیدن بر روی تخم و درآوردن جوجه می‌شود.
کرچ مرغ که مستی گونه‌ای دارد برای خوابیدن بر تخم و جوجه برآوردن. کُرک یا کُرُک هم گفته می‌شود.[1] مرغ از ان دسته از ماکیان هست که بیشترین تخمگذاری در فصول را به خود اختصاص داده‌است و فقط هنگام کرچ شدن تخمگذاری این مرغ قطع می‌شود. در این فرایند مرغ به دلیل تمایل به تولید مثل کرچ می‌شود وطی تخمگذاری و با جمع‌آوری تخم دیگر آنچنان تمایل خوردن و بازیگوشی را ندارد و بیشتر اوقات را در لانه سپری می‌کند این باعث می‌شود مرغ طی روزهای آتی روی تخم بخوابد وبعد از بیست ویک روز جوجه‌هایش سر از تخم در می آورند البته بلدرچین و بوقلمون و بعضی دیگر از ماکیان هم کرچ می‌شوند. کرچ شدن در هر نژادی از مرغ متفاوت است
عبارت مرغ کرچ در گویش شمیرانی اصطلاحاً برای اشاره به فرد افسرده و گوشه نشین نیز کاربرد دارد. وقتی‌مرغ‌تخم‌می‌گذارد‌نمی‌گذارد‌کسی‌به‌تخم‌ش‌دست‌بزند و‌اگر‌کسی‌بخواهد‌تخم‌اورا‌بردارد‌شروع‌به‌دادوبیداد‌می‌کند
نشانه‌ها
کرچی در مرغان را می‌توان با صدای مخصوصی که مرغ از خود نشان می‌دهد تشخیص داد؛ و همچنین مرغها اغلب در این هنگام پرهای خود را باز می‌کنند و در هنگام کرچی مرغ حساستر و نسبت به دیگر مرغها و همچنین حضور انسان واکنش نشان می‌دهد. مرغ کرچ ترجیح می‌دهد که اوقات روز را به جای دانه چیدن و گردش در جایی که تاریک و خلوت باشد بر روی تخم‌های دیگر مرغها بخوابد. مرغ‌های کرچ معمولاً در طی دوران کرچی پرریزی می‌کنند و تخمگذاری آن‌ها نیز در این مدت قطع می‌شود، از اینرو نژادهایی که زیاد کرچ می‌شوند مطلوب مرغدان تجاری نیستند. دوران جوجه کشی در مرغها بسته به نوع نژاد پرنده از ۱۹ تا ۲۱ روز متفاوت است و در این مدت مرغ کرچ فقط یک یا دو بار در طول روز اقدام به خوردن و آشامیدن یا دفع فضولات به بیرون رفته و به سرعت سر جای خود برمی‌گردد.
عوامل
کرچی در مرغها را می‌توان به عواملی چند مانند نژاد، آب و هوا، محل تخمگذاری پرنده و تغذیه نسبت داد که در این میان نقش نژاد از همه پررنگتر است؛ بطوری‌که در نژادهای سنگین میزان کرچی نسبت به نژادهای سبکتر، بیشتر می‌باشد. همچنین تاریک و دنج بودن محل تخمگذاری و جمع نکردن تخم مرغها به‌طور منظم خود عاملی است که مرغ را تحریک به کرچ شدن می‌کند به نحوی که می‌توان از این عامل برای کرچ کردن مرغ در هنگام نیاز سود برد.
منابع
- لغتنامه دهخدا