کوه دلو
کوه دلو در 35 کيلومتري جنوب شيراز واقع است ، يعني از پليس راه قدیم شيراز- بوشهر تا کوهپايه دلو بيست دقيقه راه است. به‌رغم اين، شيرازي‌ها از اين کوه شناخت چندان ندارند. در شيراز منطقه سپيدان (اردکان فارس) به عنوان ييلاق شهرت فراوان دارد ولي کمتر کسي کوه دلو را، به‌رغم نزديکي راه و طبيعت منحصربه‌فرد آن، مي‌شناسد. کوه دلو آخرين شاخه جنوبي جبال زاگرس است؛ يعني جبال زاگرس با اين کوه به پايان مي‌رسد. کوه دلو با حدود 3200 متر ارتفاع از سطح دريا مرتفع‌ترين قله جنوب شيراز است، حدود 17 هزار هکتار وسعت دارد و سرآغاز منطقه‌اي کوهستاني، به وسعت حدود سه هزار کيلومتر مربع، است که به کوهمره سرخی شهرت دارد. جبال کوهمره سُرخي سراسر پوشيده از جنگل‌هاي کهن و انبوه زاگرسي و چشمه و رودخانه است و يکي از شگفتي‌هاي طبيعت جنوب ايران به‌شمار مي‌رود. ظل‌السلطان در کوه دلو به شکار رفته و در خاطرات خود آن را عجيب و کم‌نظير خوانده است. کوه دلو از دوره ساساني مأواي طوايف کوه‌نشين سُهري (سُرخي) بوده است و هم‌اکنون دو طايفه از طوايف شش‌گانه سرخي به‌نام‌هاي «ناصرو» و «دهدار» در فصل ييلاق در اين کوه مأوا دارند. عبدالله شهبازی در وبسایت خود مینویسد؛ پيش‌تر تصوّر مي‌کردم که نام «دلو» ترکي و از ريشه «دلي» به معني «ديوانه» است. گمان مي‌بردم که طوايف ترک اين نام را داده‌اند و منظورشان کوه «سرکش» بوده است. اين تلقي در کتاب ايل ناشناخته: پژوهشي در کوه‌نشينان سُرخي فارس (نشر ني، 1366) بازتاب يافت. بعدها، آقاي ايرج افشار توجه دادند که، با توجه به نام‌هاي مشابه چون «دالاهو» (کرند غرب)، نام «دلو» فارسي است. روستاي دارنجان (دارنگان، دارنگون)، در کوهپايه دلو، از کهن‌ترين روستاهاي فارس است و قدمت آن به دوره ساساني مي‌رسد. اين نام در اصل «دارگان» بوده به معني مرکز درخت يا باغستان. نام روستاي فوق در منابع سده‌هاي اوّليه اسلامي مندرج است.