آزولا

آزولا یا سرخس آبی (Azolla filiculoides) یک گونه از آزیریان بومی مناطق معتدل و گرمسیری آمریکا و همچنین بسیاری از مناطق بر قدیم از جمله آسیا و استرالیا است.

آزولا
وضعیت بقا

امن { (NatureServe)
آرایه‌شناسی
فرمانرو: گیاهان
دسته: سرخس‌تباران
رده: سرخس باریک‌هاگدان
راسته: Salviniales
تیره: آزیریان
سرده: آزیر
گونه: A. filiculoides
نام علمی
Azolla filiculoides
مترادف

A. arbuscula Desv.
A. filiculoides var. rubra (R.Br.) Strasb.
A. magellanica Willd.
A. squamosa Molina
(Poss.) A. caroliniana Willd.
(Poss.) A. japonica Franch. & Sav.
(Poss.) A. rubra R.Br.

List source:[2]

آزولا سرخس شناور آزادی است که معمولاً در آب‌های راکد و آرام نهرها، تالاب‌ها و شالیزارها از نواحی معتدله گرفته تا نواحی گرمسیری یافت می‌شود. این گیاه با ریشه‌های نازکی که دارد همانند فرشی است که روی سطح آب گسترش پیدا کرده‌است.

برگ‌های این گیاه، ظریف و کوچک وحساس است و بسته به اینکه در چه مقطعی از زمان رشد کرده باشد رنگ‌های متفاوتی دارند. مثلاً هنگامی که گیاه در آستانهٔ رشد است رنگ آن سبز مغز پسته‌ای است و کم‌کم رنگ آن تیره شده و گاهی قرمز و نقره‌ای هم می‌شود. این گیاه می‌تواند در عرض دو تا سه روز به دو برابر میزان خود برسد. آزولا به شوری آب حساس است و در آب دریا از بین می‌رود.

چالش بزرگ زیست محیطی در ایران

این گیاه در سال ۱۳۶۰ برای بهبود محصول شالیزارهای برنج از فیلیپین به ایران آورده شد اما در سال‌های اخیر در مناطق شمالی ایران این گیاه به صورت آفت و بلایی برای اراضی زراعی برنج و مناطق مردابی درآمده است زیرا با ایجاد پوششی متراکم در برکه‌ها و مرداب‌ها مانع رسیدن نور خورشید به آنجا شده و مانع رشد دیگر ارگان‌های حیاتی مردابی می‌گردد.

تالاب انزلی که یکی از زیست بوم های (اکوسیستم) باارزش خاورمیانه محسوب می‌شود و هر سال پذیرای پرندگان مهاجر کم‌نظیر دنیاست این روزها به‌دلیل ورود گیاهان غیربومی نظیر سنبل آبی و آزولا، به شور بختی گرفتار شده و این بخت بد هم‌اکنون در انتظار خزر به سر می‌برد که پذیرنده نهایی تمام آلودگی‌های تالاب انزلی است.[3]

ریشه های آویزان و نازک و درهم تنیده این گیاه در آب ، به‌سادگی این توان را به آن میدهد که جابجا شده و با جریان آب بآسانی به جای دیگر روند؛ این ویژگی به همراه توان رویش سرسام آور این گیاه _که در بازه زمانی دو تا سه روز به دو برابر اندازه و گستره پیشین خود می رسد_ مایه پراکندگی فراگیر و شتابان آن شده است. ریشه های سرگردان جلبک ، همه و یا بیشتر مواد معدنی سودمند آب را گرفته و برای رویش و گسترش طبیعی خود بکار می گیرد؛ هنگامی که نور به درون آب رخنه نکند و مواد غذایی هم که نباشد (یا کم باشد) دیگر از رشد گیاهان آبزی دیگر و همچنین دیگر آبزیان همچون فیتوپلانگتونها خبری نیست. با توقف و یا کند شدن رشد این آبزیان سودمند ، درون آب اکسیژنی ساخته نخواهد شد و از همین رو جانوران آبزی مانند ماهی ها و موجودات ذره بینی توان رشد و تکثیر را از دست داده و روند نابودی را در پیش می گیرند. به جای آن، سامانه های بی هوازی آغاز به کار کرده و مرداب یا برکه را کم کم به سیاهچاله هایی بد بو و زیست ناپذیر ، تبدیل میکنند. از سوی دیگر هم زمانی که مردابها خالی از جانداران آبزی گردند، دیگر پناهگاه خوبی برای پرندگان مهاجر نخواهند بود.[4]

ویژگی‌ها

آزولا ارتباط همزیستی با باکتری‌های تثبیت‌کننده ازت برقرار می‌سازد. هر گیاه آزولا عموماً برگ‌شاخه خوانده می‌شود و شامل یک ساقه اصلی است که از سطح آب رشد می‌کند. برگ‌شاخه آزولا دارای برگ‌های متناوب و ریشه‌های نابجا در فواصل منظم بر روی ساقه اصلی می‌باشد و ساقه‌های ثانویه از محور برخی برگ‌ها توسعه می‌یابند. برگشاخه‌های آزولا به شکل سه‌گوش یا چندوجهی هستند و به حالت منفرد یا جمعی به صورت شناور بر سطح آب قرار می‌گیرند.[5]

گیاه آزولا در گونه‌های کوچک نظیر A.pinnata به قطرهای ۱، ۲ و ۵ سانتی‌متر و در گونه‌های بزرگتر نظیر A.nilotica به قطر بیش از ۱۵ سانتی‌متر دیده می‌شوند. محل اتصال هر شاخه دارای یک لایه جدا کننده‌است که اهمیت به‌سزایی در تکثیر رویشی گیاه مزبور دارد.

آزولا به صورت جانبی گسترش می‌یابد و تا پوشاندن تمامی سطح آب به رشد ادامه می‌دهد. رشد سریع آزولا در بسیاری از مواقع به معضلات زیست‌محیطی تبدیل می‌گردد. بررسی‌ها نشان می‌دهند که گونه "A.pinnata" بیوماس خود را ضمن ۵–۳ روز در شرایط آزمایشگاهی به دو برابر می‌رساند امّا برای این منظور در شرایط مزرعه‌ای به ۱۰–۵ روز نیازمند است. ضخیم شدن لایه آزولا موجب کاهش دسترسی گیاه به آب و عناصر غذایی محلول می‌شود و ریشه‌های آزولا قادر به نفوذ به لایه‌های زیرین نخواهند بود. همچنین لایه‌های زیرین آزولا از نور کمتری برخوردار می‌گردند از این‌رو بدینطریق از رشد گیاه کاسته می‌گردد.[5]

نگارخانه

منابع
  1. In: Encyclopédie Méthodique, Botanique 1(1): 343. 1783. «Name - Azolla Lam». Tropicos. سنت لوئیس: Missouri Botanical Garden. دریافت‌شده در فوریه ۱۹, ۲۰۱۰. Annotation: a sp. nov. reference for Azolla filiculoides
    Type Specimens HT: Azolla filiculoides
  2. Hussner, A. (۲۰۰۶). «NOBANIS -- Invasive Alien Species Fact Sheet -- Azolla filiculoides» (PDF). Online Database of the North European and Baltic Network on Invasive Alien Species. Heinrich Heine University, Düsseldorf. دریافت‌شده در فوریه ۱۹, ۲۰۱۰.
  3. «آزولا، خزر را به مرگ نزدیک کرد - ایسنا». www-isna-ir.cdn.ampproject.org. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۲-۲۰.
  4. YJC، خبرگزاری باشگاه خبرنگاران | آخرین اخبار ایران و جهان |. «جلبک آزولا گیاه مهاجم و مرگ آور». fa. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۲-۲۰.
  5. پورکاظم، اسماعیل: آزولا؛ مشخصات، کاربردها و کنترل ۱.

Wikipedia contributors, "Azolla filiculoides," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Azolla_filiculoides&oldid=570937952 (accessed January 19, 2014).

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.