آملوبلاستوما

آملوبلاستوما (به انگلیسی: Ameloblastoma)، یک تومور نادر و خوش‌خیم بافت پوششی ادنتوژنیک است. شیوع آن در فک پایین بیشتر از فک بالا است.[1] در سال ۱۸۲۷ توسط کوزاک شناسایی شد.[2] این نوع نئوپلاسم ادنتوژنیک در سال ۱۸۸۵ توسط پزشک فرانسوی، لوییز - چارلز مالاسز به عنوان یک آدامانتینوما تعیین شد.[3] سرانجام در سال ۱۹۳۰، ایوی و چرچیل، آن را آملوبلاستوما نامگذاری کردند.[4][5]

آملوبلاستوما
نمای میکروگراف آملوبلاستوما که سلول‌های ستاره‌ای و نمای نردبانی (پالاسیدینگ) هسته سلول‌ها مشخص است.(رنگ آمیزی H&E)
طبقه‌بندی و منابع بیرونی
تخصصسرطان‌شناسی، جراحی دهان و فک و صورت
آی‌سی‌دی-۱۰D۱۶.۵
آی‌سی‌دی-9-CM213.1
آی‌سی‌دی-اُ:۹۳۱۰/۰
دادگان بیماری‌ها31676
سمپD000564

درحالیکه این تومور به ندرت بدخیم و متاستاتیک می‌شوند و به آرامی رشد می‌کنند، ولی این ضایعات می‌توانند ناهنجاری فک و صورت ایجاد کنند. به دلیل اینکه سلول‌های غیرطبیعی در اثر رشد می‌توانند به راحتی ارتشاح پیدا کنند و بافت استخوانی را تخریب کنند، جراحی گسترده، جهت برداشت این ضایعه مورد نیاز است.

زیرگروه‌ها

آملوبلاستوما ۳ زیرگروه بالینی اصلی دارد: تک کیستی (unicystic)، توپر یا شایع (multicystic)، محیطی (peripheral).[6]

نوع محیطی تنها ۲% آملوبلاستوماها را شامل می‌شود. درمیان تمام املوبلاستوماهایی که جوانان را درگیر می‌کند، نوع تک کیسیتی ۶% است. نوع توپر، شایع‌ترین نوع آملوبلاستوما است.

ویژگی‌های بالینی

آملوبلاستوما عمدتا با دندان نهفته در ارتباط است. علائم این بیماری شامل تورم بدون درد، بدشکلی صورت (در موارد شدید)، درد (درصورتی که تورم فاحش، ساختارهای دیگر را تحت تأثیر قرار دهد)، لقی دندان‌ها، زخم، بیمارهای لثه و پریودنتال. این ضایعه در فک بالا یا پایین رخ می‌دهد، گرچه، ۷۵% در راموس مندیبل اتفاق می‌افتد و باعث بروز ناهنجاری‌های عجیب و غریب در فک بالا یا پایین می‌گردد. در صورتی که در فک بالا رخ بدهد، می‌تواند به سینوس ماگزیلا و کف بینی پیشروی کند. این ضایعه تمایل به گسترش در قشر استخوانی دارد زیرا رشد آهسته این تومور، باعث می‌شود که ضریع استخوان به صورت بسیاز نازک دربیاید و استخوان با لمس، ترک بخورد. به این پدیده، "ترک پوست تخم مرغی" یا کرپیتوس می‌گویند که یک پدیده تشخیصی مهم است. آملوبلاستوما توسط رادیوگرافی تشخیص داده می‌شود و با آزمایش بافت شناسی، تشخیص آن به قطعیت می‌رسد. رادیوگرافی به صورت لوسنسی در استخوان با اندازه‌های متفاوت گاهی به صورت تک حفره‌ای ولی بیشتر به صورت چند حفره‌ای با نمای"کف صابونی" دیده می‌شود. تحلیل ریشه نیز امکان دارد دیده شود که فقط مربوط به آملوبلاستوما نیست. آملوبلاستوما اغلب با دندان عقل نهفته در استخوان مرتبط است. این پدیده یکی از دلایلی است که دندانپزشک‌ها تمایل به کشیدن دندان عقل دارند.

انواع

دارای ۶ نوع از نظر میکروسکوپی است: فولیکولار، پلکسی فرم، آکانتوماتوز، دسموپلاستیک، بازال سل، گرانولار سل.[7]

نوع آکانتوماتوز بسیار نادر است.[8] یک سوم آملوبلاستوماها پلکسی فرم هستند. یک سوم فولیکولار. دسموپلاستیک در ۹% آملوبلاستوماها رخ می‌دهد.

درمان

درحالیکه شیمی‌درمانی و رادیوتراپی، کورتاژ و نیتروژن مایع در بعضی موارد آملوبلاستوما اثربخش بودند ولی برداشت ضایعه و انوکلیشن همچنان درمان قطعی است. طبق مطالعه‌ای که روی ۳۴۵ مریض انجام شده، شیمی درمانی و رادیوتراپی برای آملوبلاستوما منع شده بوده. بنابراین، جراحی، رایج‌ترین روش درمان آن است. بخاطر ماهیت تهاجمی آن، برداشت بافت سالم پیرامون ضایعه نیز انجام می‌شود. بعضی‌ها این ضایعه را به سرطان سلول سنگفرشی(S.C.C) ربط می‌دهند. برخلاف سرطان که به بافت‌های مجاور حمله می‌برد، آملوبلاستوما تمایل به پیشروی به بافت‌های مجاور استخوان فک از طریق فضای مغزی دارد. بنابراین حاشیه‌های سالم را نیز به‌طور گسترده جراحی می‌کنند. بیشتر جراحی‌های آن نیاز به برداشت کل یک قسمت از فک دارد. در بسیازی از موارد آملوبلاستوما، رادیوتراپی بی تأثیر بوده.[9][10]همچنین سارکوم نیز به عنوان یک عارضه پس از رادیوتراپی آملوبلاستوما گزارش شده. البته در این مورد بحث‌های بسیاز وجود دارد[11] و دربعضی موارد، رادیوتراپی بیشتر از آن چیزی که تصور می‌شد، توانست آملوبلاست را تحت تأثیر قرار دهد.[12]

شیمی‌درمانی هم اغلب بی تأثیر است. برای تقریباً تمام آملوبلاستوماها جراحی بکار می‌رود و در بعضی موارد (بدخیمی، ناتوانی در حذف کامل ضایعه، عود دوباره، آسیب‌های زیبایی) رادیوتراپی نیز استفاده می‌شود.[13]

عود

عود پدیده شایعی در آملوبلاستوما است، اگرچه، ریسک عود در مواردی که رزکشن (برداشت ضایعه همراه استخوان اطراف) کمتر از انوکلیشن (برداشت ضایعه) و کورتاژ است.[14] نوع فولیکولار درصد عود بالاتری نیست به پلکسی فرم دارد و انواع تک حفره‌ای امکان عود کمتری نسبت به چندحفره‌ای دارند. برای کنترل آملوبلاستوما، پیگیری و مراجعه مکرر حداقل برای ۱۰ سال به دندانپزشک نیاز است.[15][16] پیگری ضروری است زیرا ۵۰% موارد، در ۵ سال اول پس از جراحی رخ می‌دهد. حتی در مواردی که رزکشن و برداشت استخوان نیز انجام شده، امکان عود وجود دارد ولی کم.[17] عود بیشتر از بافت نرم خصوصا بافت نرم مجاور ضریع آغاز می‌شود.[18] عود حتی پس از ۳۶ سال گزارش شده.[19] برای اینکه احتمال عود کاهش یابد، جراحی بسیاز دقیق همراه با برداشت ضایعه، استخوان و بافت نرم اطراف نیاز است.

جستارهای وابسته

منابع
  1. «Neuro-ophthalmologic Aspects of Ameloblastoma». Skull Base Surg. ۵ (۴): ۲۳۳-۴۴. ۱۹۹۵. doi:10.1055/s-2008-1058921. پارامتر |first1= بدون |last1= در Authors list وارد شده‌است (کمک)
  2. J.W. Cusack (۱۸۲۷). «Report of the amputations of the lower jaw». Dublin Hosp Rec. ۴: ۱-۳۸.
  3. L. Malassez (۱۸۸۵). «Sur Le role des debris epitheliaux papdentaires». Arch Physiol Norm Pathol. ۵: ۳۰۹–۳۴۰ ۶:۳۷۹–۴۴۹.
  4. R.H. Ivey, H.R. Churchill (۱۹۳۰). «The need of a standardized surgical and pathological classification of tumors and anomalies of dental origin». Am Assoc Dent Sch Trans. ۷: ۲۴۰–۲۴۵.
  5. «Giant ameloblastoma of jaw successfully treated by radiotherapy». Oral Oncology Extra. ۴۲ (۱): ۲۲–۲۵. ۲۰۰۶. doi:10.1016/j.ooe.2005.08.004.
  6. Gardner DG (۱۹۸۴). «A pathologist's approach to the treatment of ameloblastoma». ۴۲ (۳): ۱۶۱–۶. doi:10.1016/S0278-2391(84)80026-9.
  7. Gruica B, Stauffer E, Buser D, Bornstein M. (۲۰۰۳). «Ameloblastoma of the follicular, plexiform, and acanthomatous type in the maxillary sinus: a case report». Quintessence International. ۳۴ (۴). تاریخ وارد شده در |تاریخ بازبینی= را بررسی کنید (کمک); پارامتر |تاریخ بازیابی= نیاز به وارد کردن |پیوند= دارد (کمک)
  8. Vaishali A. Walke (۲۰۰۸). «Cytological diagnosis of acanthmatous ameloblastoma». Journal of Cytology. ۲۵ (۲). doi:10.4103/0970-9371.42447.
  9. "pmid7633291"
  10. Yan Trokel, BA; Robert Himmelfarb, DDS; William Schneider, MD, DDS; Robert Hou, MD DDS (۳ ژانویه ۲۰۰۹). «An Update on the Management of a Recurrent Ameloblastoma: A Case Report and Review of Literature».
  11. Atkinson CH, Harwood AR, Cummings BJ. (۱۵ فوریه ۱۹۸۴). «Ameloblastoma of the jaw. A reappraisal of the role of megavoltage irradiation». Cancer. ۵۳ (۴): ۸۶۹–۷۳. doi:10.1002/1097-0142(19840215)53:4<869::AID-CNCR2820530409>3.0.CO;2-V.
  12. Miyamoto CT, Brady LW, Markoe A, Salinger D (۱۹۹۱). «Ameloblastoma of the jaw. Treatment with radiation therapy and a case report». Am J Clin Oncol. ۱۴ (۳): ۲۲۵–۳۰. doi:10.1097/00000421-199106000-00009.
  13. «Ameloblastoma Treatment». ۳ ژانویه ۲۰۰۹.
  14. «Recurrent ameloblastoma in an autogenous bone graft after 28 years: a case report». N Z Dent J. ۹۱ (۴۰۳): ۱۲–۳. ۱۹۹۵.
  15. Choi YS, Asaumi J, Yanagi Y, Hisatomi M, Konouchi H, Kishi K. (۲۰۰۶). «Recurrence of an ameloblastoma in an autogenous iliac bone graft». Dentomaxillofac Radiol. ۳۵ (۱): ۴۳–۶. doi:10.1259/dmfr/13828255.
  16. «Ameloblastoma recurrence in the grafted iliac bone: report of three cases». Shanghai Kou Qiang Yi Xue. ۱۵ (۱): ۱۰۹–۱۱. ۲۰۰۶.
  17. Dolan EA, Angelillo JC, Georgiade NG (۱۹۸۱). «Recurrent ameloblastoma in autogenous rib graft. Report of a case». Oral Surg Oral Med Oral Pathol. ۵۱ (۴): =۳۵۷–۶۰. doi:10.1016/0030-4220(81)90143-2.
  18. Martins WD; Fávaro DM. (۲۰۰۴). «Recurrence of an ameloblastoma in an autogenous iliac bone graft». Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod. ۹۸ (۶): ۶۵۷–۶۵۹. doi:10.1016/j.tripleo.2004.04.020.
  19. Zachariades N (۱۹۸۸). «Recurrences of ameloblastoma in bone grafts. Report of 4 cases». Int J Oral Maxillofac Surg. ۱۷ (۵): ۳۱۶–۸. doi:10.1016/S0901-5027(88)80011-0.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.