ایی‌آی‌دو
ایی‌آی‌دو (به ژاپنی: 居合道، Iaido) یک هنر رزمی جدید ژاپنی است که دربرگیرنده جابجایی‌های نرم، بیرون آوردن کنترل شده شمشیر از غلاف (سایا)، حمله به حریف، پاک کردن خون از تیغه و برگرداندن شمشیر به غلاف است. بنا بر سلیقه آموزش‌دهندگان، برخی از شاگردان (معمولاً شاگردان تازه‌کار) تمرینات خود را با شمشیر چوبی (بوکِن) و برخی دیگر با شمشیرهای با لبه کند (ایی‌آی‌تو) شروع می‌کنند. افراد باتجربه، تمرینات خود را با شمشیر لبه تیز (شینکِن) انجام می‌دهند. هنرجویان ایی‌آی‌دو را با نام ایی‌آی‌دوکا می‌شناسند.
| ایی‌آی‌دو 居合道 いあいどう | |
|---|---|
 | |
| نام | ایی‌آی‌دو 居合道 いあいどう |
| تاکید | جنگ‌افزار (کاتانا) |
| سختی | مسابقات کاتا |
| کشور مبدا |  ژاپن |
| والد | ایی‌آی‌جوتسو |
| المپیک | خیر |
از آنجاییکه ایی‌آی‌دو وابسته به جنگ‌افزار است تقریباً تمام تمرینات آن با کاتا است. کاتاهای گوناگونی در مدارس مختلف وجود دارد که بیشتر با بوکن اجرا می‌شوند. ایی‌آی‌دو دارای مسابقات کاتا است ولی مسابقات مبارزه‌ای ندارد؛ به همین دلیل در آن بیشتر بر وقار و ظرافت مطلق در اجرای فنون و حرکات سیال همراه با تمرکز شدید روحی بر ذات معنوی شمشیرزنی (ایی‌آی‌دو به ذن در حرکت تشبیه شده‌است) تأکید می‌شود. کاتا به صورت تنها و با حریف فرضی تمرین می‌شود؛ البته در برخی مدارس کاتاهای دونفره نیز وجود دارند. بیشتر مدارس ایی‌آی‌دو تمرینات بریدن (تامه‌شیگیری) را در دستور کار الزامی خود قرار نداده‌اند.
نام‌گذاری
ایی‌آی‌دو را می‌توان به روش حضور ذهن و واکنش سریع معنی کرد. این نام در سال ۱۹۳۰ و به جای نام ادبی باتوجوتسو (به ژاپنی: 抜刀術 به معنی هنر کشیدن شمشیر) برگزیده شد.
باتوجوتسو نامی تاریخی است که به ژاپن قرن پانزدهم برمی‌گردد و شامل بیرون آوردن شمشیر و بریدن (تامه‌شیگیری) است. اصطلاح ایی‌آی‌جوتسو (居合術) از پیش از دوره توکوگاوا (پیش از ۱۶۰۳ میلادی) شناخته شده‌بود و اصطلاح ایی‌آی‌دو از سال ۱۹۳۲ شناخته شده‌است. واژه ایی‌آی‌دو را طبق روند کلی آن زمان (زدن پسوند به خاطر گندای بودو) با جایگزینی پسوند جوتسو با دو برای تأکید بر بخش روحی و فلسفی ساخته‌اند. از ایی‌آی‌دو برای نام بردن از روش‌ها و مکاتب مدرن شمشیرزنی (همچون کِندو در فدراسیون کِندوی ژاپن) استفاده می‌شود و از ایی‌آی‌جوتسو در مجموعه فنون و مکاتب جنگی باستانی ژاپن کوریو که به‌طور رسمی تا اواخر قرن نوزدهم فعال بودند. تأکید پایه در ایی‌آی‌دو بر خلوص روحی و حالت روانی آمادگی کامل ذهن (居) است. تأکید دوم آن بر اجرای فن یا مجموعه فنون، شامل بیرون آوردن شمشیر و مقابله هر چه سریعتر با حمله ناگهانی است (合).
تاریخچه
در کتاب بوگه‌ای ریوها دایجیتِن نوشته واتاتانی کیوشی، یامادا تاداشی، ایجاد و محبوبیت این هنر به هایاشیزاکی جینسوکه شیگه‌نوبو نسبت داده شده‌استدر ایران بوگهٔ توسط شیدوشی مهدی صلح دوست تدریس می‌شود که شامل چندین ریو از بوگهٔ می‌باشد.[1] البته در حدود یک سده پیش از زاده شدن او، هنر پویای ایی‌آی‌جوتسو بدست ایئیزاسا ایه نائو، بنیان‌گذار تنشین شودن کاتوری شینتوریو ایجاد شده‌بود.
تِنشین شودِن کاتوری شینتوریو (天真正伝香取神道流) در قرن پانزدهم میلادی در برگیرنده مجموعه وسیعی از سلاح‌ها و آموزش استراتژی‌های جنگی و آداب معنوی و آیینی بود که این آموزش‌ها شامل ایی‌آی‌جوتسو نیز می‌شد. اولین مدرسه‌ای که تنها به هنر بیرون آوردن شمشیر یا ای آی می‌پرداخت بدست هایاشیزاکی جینسوکه میناموتو نو شیگه‌نوبو (林崎甚助源の重信) ایجاد شد که در سال‌های ۱۵۴۶ تا ۱۶۲۱ زندگی می‌کرد. از زندگی او دانش تاریخی چندانی باقی نمانده‌است. دو مدرسه اصلی تمرین هنر بیرون آوردن شمشیر که امروزه نیز فعال می‌باشند عبارتند از موسو شیندِن‌ریو (夢想神伝流) و موسو جیکیدِن اِیشین‌ریو (無雙直傳英信流). نسب هر دوی این مدارس به هایاشیزاکی جینسوکه شیگه نوبو می‌رسد.
سه‌تِی ایی‌آی‌دو
سه‌تِی ایی‌آی‌دو (制定، Seitei Iaido) به معنی پایه ایی‌آی‌دو، یا ذن نیپون کندو رِنمِی ایی‌آی‌دو مجموعه استاندارد کاتاهای ایی‌آی‌دو است که فدراسیون کندو تمام ژاپن (AJKF یا ZNKR) در سال ۱۹۶۸ آن را تدوین کرده‌است.[2] این مجموعه شامل ۱۲ فرم (سه‌تای-گاتا) است که برای آموزش، ترفیع و گسترش ایی‌آی‌دو در سراسر جهان بکارمی‌رود. اگرچه تمام دوجوها این مجموعه را ممکن است آموزش ندهند اما AJKF از آن به عنوان استانداری برای آزمون‌های ایی‌آی‌دو و شیای استفاده می‌کنند. این مجموعه به عنوان فرم‌های استاندارد ایی‌آی‌دو در ژاپن و سراسر جهان شناخته شده و در همه جا به صورت یکسان اجرا و تمرین می‌شوند.
توهو ایی‌آی‌دو
فدراسیون ایی‌آی‌دوی تمام ژاپن (ZNIR که در سال ۱۹۴۸ بنیان نهاده شد) مجموعه شامل پنج فرم دارد که به عنوان جایگزین سه‌تی ایی‌آی‌دو شناخته شده و از پنج مدرسه شناخته شده ایی‌آی‌دو گرفته شده‌اند.
- مائه‌گیری از مکتب موسو جیکیدِن اِیشین‌ریو
- زِنگوگیری از مکتب موگای‌ریو
- کیری‌آگه از مکتب شیندو مونِن‌ریو
- شیهوگیری از مکتب سویوریو
- کیساکی گائه‌شی از مکتب هوکی‌ریو
در ایران
ایی‌آی‌دو (موسو جیکیدن اِیشین ریو) در ایران بدست کیوشی سلیمان مهدیزاده بنیان نهاده شده و وی نماینده رسمی فدراسیون ایی‌آی‌دو ژاپن (NIR) در ایران و خاورمیانه است.[3]
جستارهای وابسته
- ایی‌آی‌جوتسو - هنر بیرون آوردن شمشیر، یکی از متدهای رزمی در آموزش مبارزان قدیمی ژاپنی است.
- کندو - یکی از ورزش‌های رزمی است که از هنر سنتی شمشیر زنی سامورائی در ژاپن سرچشمه می‌گیرد.
پانویس
- Kiyoshi Watatani and Tadashi Yamada (1963–2003). Bugei Ryuha Daijiten. Tokyo, Japan: Tokyo Koppi Shuppanbu. ISBN 1-157-50999-1. Unknown parameter
|coauthors=ignored (|author=suggested) (help) - All Japan Kendo Federation (2009). Zen Nippon Kendo Renmei Iai. Tokyo, Japan: All Japan Kendo Federation. p. 50.
- «تارنمای رسمی باشگاه شین‌بوکان». دریافت‌شده در ۲۵ بهمن ۱۳۹۱.
منابع
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Iaido». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۴ بهمن ۱۳۹۱.
برای مطالعه بیشتر
- "Art of Japanese Swordsmanship: A Manual of Eishin-Ryu Iaido". Publisher: Weatherhill; 1 edition (Jun 1 1994).
- "Zen Nippon Kendo Renmei Iai", English Version Manual, 3rd edition, published December 2009, by All Japan Kendo Federation, Tokyo, Japan.
- "Japanese Swordsmanship: Technique and practice". By Gordon Warner & Donn F. Draeger. Publisher: Weatherhill; 1982.
- “Flashing Steel, 2nd Edition: Mastering Eishin-Ryū-Swordsmanship”. By Masayuki Shimabukurō & Leonard J. Pellman. Publisher: Blue Snake Books; 2008
- Craig, Darrell Max (1991). Iai: The Art Of Drawing The Sword. Charles E. Tuttle Company. ISBN 0-8048-7023-3
- De Lange, William, Iaido: History, Teaching & Practice Of Japanese Swordsmanship, Weatherhill, 2002. ISBN 0-8348-0500-6
پیوند به بیرون
- «[[کندو (ورزش)|کندو]]». فروردین ۱۳۹۱. دریافت‌شده در ۲۴ بهمن ۱۳۹۱. تداخل پیوند خارجی و ویکی‌پیوند (کمک)
- All Japan Kendo Federation (AJKF/ZNKR).
- International Kendo Federation (FIK).
- Japan Iaido Federation (Nippon Iaido Renmei/NIR).
- Art of IAIDO (AOI).