بانک‌های قدیمی ایران
بانک در ایران بیش از یکصد و بیست سال قدمت ندارد. قبل از تأسیس نخستین بانک‌ها، تجارتخانه‌ها و صرافی‌های معتبر، عملیاتی مانند ارائه وام، نقل و انتقال پول و خرد کردن بروات را انجام می‌دادند. از معتبرترین تجارتخانه‌های ایران که برات آن را با کمترین نزول در اغلب شهرهای خرد می‌نمودند، می‌توان به تجارتخانه تومانیانس، تجارتخانه برادران جهانیان و تجارتخانه جمشیدیان و همچنین کمپانی فارس اشاره نمود.[1]
.jpg.webp)
نخستین بانکی که در ایران اقدام به تأسیس شعبه نمود، بانک شرق جدید (new east) بود. این بانک در سال ۱۲۶۷ در ایران اقدام به دایر کردن شعبه نمود. در همین سال، واگذاری امتیازنامه رویتر توسط ناصرالدین‌شاه که یکی از موارد آن تأسیس بانک شاهی بود، این بانک تأسیس و اقدام به نشر اسکناس‌های ۲ تا ۵۰۰ تومانی نمود. وجه اسکناس‌های این بانک فقط در تهران و تبریز قابل تادیه بود و این بانک با لغو امتیاز صاحب آن در سال ۱۳۰۹، در سال ۱۳۳۱ تعطیل و نهایتاً در بانک تجارت ادغام شد.[1]
همچنین در سال ۱۲۶۹ بانک استقراضی روس به صاحب امتیازی ژاک پولیاکف تأسیس گردید و در سال ۱۲۹۹ به دولت ایران واگذار شد. در سال ۱۳۰۴ اولین بانک ایرانی به نام بانک پهلوی یا اتوبانک با سرمایه ۴۰۰ هزار تومان تأسیس و بعدها به بانک سپه تغییر نام داد. در سال ۱۳۰۵ بانک شوروی با سرمایه‌ای حدود ۲۰۰ میلیون ریال تأسیس شد. همزمان شعبه‌ای از بانک انگلیسی عثمانی نیز در ایران شعبه دایر نمود.[1]
بانک ملی ایران در سال ۱۳۰۶ به دستور رضا شاه تشکیل شد و کار چاپ و نشر اسکناس را برعهده گرفت. بانک کشاورزی در سال ۱۳۱۱ با سرمایه ۶۷۹ میلیون ریال تأسیس شد که تا کنون به کار مشغول است. همچنین بانک کارگشایی در همین سال تأسیس شد. وظیفه این بانک به رهن گرفتن اثاثیه و جواهرات بود که هم‌اکنون نیز تحت عنوان صندوق کارگشایی زیر نظر بانک ملی ایران به کار مشغول است. بانک رهنی ایران در سال ۱۳۱۷ با سرمایه ۲۰۰ میلیون ریال با مشارکت وزارت دارایی و بانک ملی تأسیس شد که پس از انقلاب اسلامی ایران، اساس بانک مسکن را با انضمام چند بانک و شرکت دیگر تشکیل داد.[1]
منابع
- اطلاعات عمومی. عنایت‌الله شکیباپور. کتابفروشی اشراقی. ص ۵۸۸ و۵۸۷