بهلول ماهی

بهلول مادی[1] یا بهلول ماهی یکی از بزرگان یارسان در سده دوم و سوم هجری بوده است. در مورد محل تولد وی سندی در دست نیست.[2]

زندگی

زادگاه و سال تولد بهلول به‌طور دقیق مشخص نیست،‌ اما دورۀ زندگی وی سدۀ‌ دوم هجری (سدۀ نهم میلادی) دانسته می‌شود.[3]

پیرامون آنکه بهلول ماهی همان بهلول دانا است شک و شبهه‌های بسیار است. برخی منابع او را همان بهلول دانا در دوران هارون الرشید می‌دانند[2] و برخی دیگر نیز بهلول کوفی و بهلول ماهی را دو شخصیت جدا می‌دانند. طیب طاهری پژوهشگر یارسان بهلول را همان عمرو بن لهب دانسته که ملقب به بهلول بوده و با هارون الرشید و جعفر صادق ششمین امام شیعیان معاصر بوده و یارسان وی را «مظهر ذات حق»‌ می‌داند.[3]

اسامی ذات‌ها در دورۀ بهلول

اسامی ذات‌های مقدس در دورۀ بهلول عبارت‌اند از: بابا لره، بابا رجب، بابا نجوم و بابا حاتم.[3]

شماره نام در دورۀ بهلول مظهر
۰۱بهلول ماهیخاوندگار
۰۲بابا لرهبنیامین
۰۳بابا رجبداود
۰۴بابا نجومپیرموسی
۰۵بابا حاتممصطفی

اشعار

از بهلول تنها ۶ شعر دوبیتی به جای مانده‌است. اشعاری که از بهلول و بقیۀ بزرگان یارسانی به زبان گورانی به‌جا مانده‌است از اولین نمونه‌های اشعار سروده شده در گویش‌های نو ایرانیست.[4] همچنین یک بیت شعر فارسی نیز به بهلول منسوب است. نمونه زیر شعریست از بهلول:

ئه‌ز به‌هڵووڵه‌نان جه ڕووی زه‌مینێچار فریشتانم چاکر که‌رینێ
نجووم، ساڵح، ڕه‌جه‌بم بێنێچانی لوڕه بیم جه ما و هه‌فتێنێ

طیب طاهری معتقد است که برخی از بندهای کلام دورۀ بهلول به دلیل مشابهت با بخش دیگر کتاب مقدس یارسان به نام «دامیار دامیار» اشتباه گرفته شده‌اند،‌ به همین دلیل نمی‌توان با قاطعیت دربارۀ تعداد بندهای کلام «دورۀ بهلول» صحبت کرد،‌ و همچنین اگر بهلول ماهی همان بهلول کوفی باشد، بنابراین گفتار و کلام‌هایی نیز از وی به زبان‌های فارسی و عربی به جای مانده‌است، اما نمی‌توان آن گفتارها و کلام‌هایی را که در کتاب سرانجام نیامده مقدس دانست و بدان استناد کرد.[3]

جستارهای وابسته

منابع
  1. یاقوتی، منصور، ۱۳۹۸. آیین یارسان در اساطیر اقوام کُرد، تهران: نشر دات، چاپ اول؛ ص ۱۱۴، ۱۱۶۱۱۸.
  2. Ḧemer̄eş, S. (2013),"Who are the Kurds?: the history of the Kurds and the origin of their language from the dawn of history till tenth century A.D." London.
  3. ده‌وره‌ی به‌هلوول، در سرانجام: مجموعه کلام‌های یارسان، پژوهش و نوشته: طیب طاهری، ویراستار کلام‌ها: استاد سروش، جمعی از سادات یارسان، اربیل: چاپخانه آراس، چاپ اول: ۲۰۰۷؛ ص ۱۴.
  4. خزانه دار, معروف (2002). تاریخ ادبیات کرد، جلد دوم،. اربیل: نشر آراس،.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.