تذکره مرآةالخیال
تذکرهٔ مرآةالخیال یا تذکرهٔ مرآت‌الخیال عنوان کتابی نوشتهٔ شیرعلی‌خانِ لودی، تألیفِ ۱۱۰۲ ه.ق/ ۱۶۹۰ میلادی است. این کتاب که جزو آثارِ دانشنامه‌ایِ نسبتاً قدیمی است تذکرهٔ کوچکی است شامل شرح احوال ۱۳۰ نفر از شاعران، به ترتیبِ زمانی از رودکی تا همدمی،[1] که پانزده تن از ایشان زن هستند. در خلال شرح‌حال‌نگاری، چندین رساله در علوم و فنون مختلف نظیر موسیقی، عَروض و قوافی، آرایه‌های ادبی، تعبیر خواب، قیافه‌شناسی، جنّیات، خَمر، عشق، و اقالیم سبعه و عجایب و غرایب عالم گنجانده شده‌است. به‌جز بخش نخست، که مربوط به شعر است، هیچ‌یک ارتباطی با کار تذکره‌نویسی ندارد.[2]
| نویسنده(ها) | شیرعلی‌خان لودی |
|---|---|
| طراح جلد | رضا عابدینی |
| کشور | تهران |
| زبان | فارسی (شبه‌قارهٔ هند) |
تعداد جلد | یک |
| موضوع(ها) | تذکره موضوعاتِ دانشنامه‌ای |
| ناشر | روزنه |
تاریخ نشر | ۱۳۷۷ |
| گونه رسانه | کتاب |
| شمار صفحات | بیست و یک + ۳۷۰ |
| شابک | شابک &#۸۲۰۷;۲–۰۶–۶۱۷۶–۹۶۴ |
چاپ سنگی این اثر به سعی و اهتمام خان‌صاحب میرزا محمد مَلِک‌الکُتّاب شیرازی در سال ۱۲۸۴ خورشیدی انجام شد.[3]
تذکرهٔ مرآةالخیال تاکنون چهار بار به چاپ رسیده و سه نوبتِ آن در هندوستان صورت گرفته‌است.[2] تصحیح دیگری از آن توسّط حمید حسنی (با همکاری بهروز صفرزاده) در تهران و ازسوی انتشارات روزنه در سال ۱۳۷۷ چاپ شده‌است.[4]
منابع
- علی‌اکبر دهخدا و دیگران، سرواژهٔ «همدمی»، لغت‌نامهٔ دهخدا (بازیابی در ۲ نوامبر ۲۰۱۶).
- حاجی‌زاده، حسین (۱۳۸۰). «تذکرهٔ مرآت‌الخیال». دانشکدهٔ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران (۱۵۷): صص ۳۱۱–۳۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۱۶-۱۱-۰۲.
- «تذکرهٔ مرآةالخیال (امیرشیرعلی‌خان لودی)». مشخصات کتاب تذکرهٔ مرآةالخیال در کتابخانهٔ مجلس شورای اسلامی. دریافت‌شده در ۲۰۱۶-۱۱-۰۲.
- تذکرهٔ مرآةالخیال، نوشتهٔ شیرعلی‌خانِ لودی، به‌کوشش حمید حسنی (با همکاری بهروز صفرزاده)، تهران: انتشارات روزنه، چاپ اوّل، ۱۳۷۷ (شابک: ۲–۰۶–۶۱۷۶–۹۶۴)