تکین
تَکین یا تَگین (به چینی: 特勤) از لقب‌های ترکی است که در قدیم به نام اعضای غیر ارشد خاندان یک خان یا افراد زیردست خان و امیر اضافه می‌شد.[1]
برای نمونه، در بیت‌های زیر از ناصرخسرو، تکین کنایه از خان کوچک و زیردست امیر است:
- نشود غره خردمند بدان، کز پس من
- چون پس میر نیاید نه تکین و نه بشیر.
بادیه‌نشینان ترکستان معمولاً برای پسرانشان نامهایی از طبیعت به همراه پسوند تکین انتخاب می‌کردند مانند: آی‌تکین (ماه + تکین)، داغ‌تکین (کوه + تکین)، آری‌تکین (زنبور + تکین)، گون‌تکین (خورشید)، گوش‌تکین (عقاب + تکین)، داش‌تکین (سنگ + تکین) و غیره.
از افراد معروف تاریخی که این پسوند را در نام خود دارند می‌توان به کول‌تکین، الب‌تکین و سبکتکین اشاره کرد.
پس از آشنایی حکومت‌های ترک و مغول با اسلام و در دورهٔ تیموریان، نامهایی چون احمد تکین، علی‌تکین و مسلم‌تکین نیز به این اعلام افزوده شد.
دربار سامانیان تعدادی از جوانان این دشت‌ها را به عنوان غلام وارد دستگاه خود کرد و برای تفکیک آنها از مردم خودش، لقب تکین را پسوند تمامی این غلامان قرار داد. بعدها غزنویان از میان همین گروه سر برآوردند و حکومت تشکیل دادند. آلپتکین و سبکتکین معروفترین این افراد هستند.
هنوز هم در نواحی ترک زبان از نام تکین برای پسران استفاده می‌شود.
منابع
- Taskin V.S. "Materials on history of Dunhu group nomadic tribes", Moscow, 1984, p. 432