تینوش نظم‌جو
تینوش نظم‌جو (متولد ۲۱ اسفند ۱۳۵۳) کارگردان و نویسنده تئاتر و سینما، مترجم، بازیگر و ناشر ایرانی-فرانسوی است. او با تأسیس و مدیریت نشر ناکجا در پاریس از پیشگامان نشر الکترونیک فارسی‌زبان است.[1]
تینوش نظم‌جو | |
|---|---|
 | |
| زاده | ۲۱ اسفند ۱۳۵۳ تهران |
| پیشه | کارگردان، نویسنده، مترجم، بازیگر، ناشر |
| ملیت | ایرانی - فرانسوی |
زندگی‌نامه
تینوش نظم‌جو در سال ۱۳۵۳ در تهران به‌دنیا آمد. تا سن یازده سالگی و کلاس پنجم دبستان در تهران (مدرسه جهان کودک و سپس فردوس برین) درس خواند و سپس به فرانسه مهاجرت کرد و در شهر پاریس ادامهٔ تحصیل داد.
فعالیت در فرانسه
نخستین تجربیات تئاتری او از کلاس سوم دبستان در ایران آغاز شد و در فرانسه در مدرسهٔ کلود مونه با سرپرستی امانوئل دومارسی (کارگردان تئاتر فرانسوی و مدیر تئاتر شهر پاریس) و اجرای نمایشنامهٔ کرگدن اوژن یونسکو (در نقش ژان) ادامه پیدا کرد.
در سن ۱۷سالگی گروه تئاتری خود را به نام اوتوپیا در فرانسه تأسیس کرد و نمایشنامه‌هایی از ژان تاردیو، ساشا گیتری، هارولد پینتر و آنتون چخوف را به زبان فرانسوی کارگردانی کرد و پیش از بازگشتش به ایران چهار فیلم کوتاه در فرانسه ساخته‌است.
سال ۱۹۹۵ میلادی در پاریس با محسن یلفانی آشنا می‌شود و اولین ترجمه‌هایش را از زبان فارسی به زبان فرانسوی با مجموعه آثار نمایشی این نمایشنامه‌نویس ایرانی آغاز می‌کند. (مجموعه قوی‌تر از شب، انتظار سحر، در یک خانواده ایرانی و مهمان چند روزه…)
در سال ۱۹۹۸ ماهنامهٔ تئاتری اوتوپیا را در پاریس تأسیس می‌کند و تا تابستان سال ۲۰۰۰ که تاریخ بازگشت او به ایران است مدیر این ماهنامهٔ تخصصی تئاتر است.
داستان خرس‌های پاندا به روایت یک ساکسیفونیست که دوست دختری در فرانکفورت دارد
تینوش نظم‌جو نخست با ترجمهٔ فیلمنامهٔ بهرام بیضایی، ایستگاه سلجوخ به فرانسه برای کارگردان فرانسوی تونی گتلیف، و سپس انتشار آثاری از ساموئل بکت و ژان تاردیو به فارسی در نشر تجربه در سال ۱۳۷۹ وارد صحنهٔ ادبیات نمایشی ایران شد. اما شهرت او در ایران در سال ۱۳۸۰ با ترجمه و اجرای نمایشنامهٔ داستان خرس‌های پاندا به روایت یک ساکسیفونیست که دوست دختری در فرانکفورت دارد اثر ماتئی ویسنی‌یک در تئاتر شهر تهران شکل گرفت. او سپس به معرفی دیگر آثار این نمایشنامه‌نویس رومانیایی-فرانسوی پرداخت و در سال ۱۳۸۱ تماشاچی محکوم به اعدام را روی صحنه برد که پیش از اجرای فجر توقیف شد. در همان سال نمایشنامهٔ کسی می‌آید اثر یون فوسه را در تئاتر شهر فضاسازی کرد و نمایشنامهٔ لاموزیکا دومین اثر مارگریت دوراس را برای نخستین بار در ایران با بازیگر فرانسوی فرانسوآ کلاویه و مهشاد مخبری روخوانی کرد.
مجموعهٔ دورتادور دنیا
پس از توقیف نمایشنامه تماشاچی محکوم به اعدام تینوش نظم‌جو چند سالی را فقط صرف ترجمهٔ نمایشنامه کرد و مجموعهٔ دورتادور دنیا نمایشنامه را در سال ۱۳۸۴ با مهدی نوید در نشر نی تأسیس کرد. در این سال‌ها نمایشنامه‌هایی از مارگریت دوراس، ژان-لوک لاگارس، هارولد پینتر، اریک امانوئل اشمیت، برنار ماری کلتس در این مجموعه ترجمه و منتشر کرد. از سال ۱۳۸۶ به بعد تینوش نظم‌جو تنها مدیر این مجموعه است و سرپرستی نمایشنامه‌های این مجموعه به عهدهٔ اوست.
تریلوژی پیکر زن
در سال ۱۳۸۴ تینوش نظم‌جو به صحنهٔ تئاتر بازگشت و نمایشنامهٔ پیکر زن چون میدان نبرد در جنگ بوسنی اثر ماتئی ویسنی‌یک را با بازی مهشاد مخبری و فریبا کامران کارگردانی کرد. این نمایش نیز پس از اجرای جشنوارهٔ فجر توقیف شد. سال بعد، پس از ترجمه و فضاسازی نمایشنامهٔ ژان-لوک لاگارس در خانه‌ام ایستاده بودم و منتظر بودم باران بیاید با بازیگر فرانسوی والری لانگ در تهران و اصفهان، تینوش نظم‌جو این نمایشنامه را در بخش تجربی جشنوارهٔ فجر روی صحنه برد. سومین بخش این تریلوژی زن را تینوش نظم‌جو در سال ۲۰۱۰ در فرانسه به نام صدای زن/صدای خون روی صحنه می‌برد.
مستند
تینوش نظم‌جو در ساخت دو فیلم مستند تلویزیونی، یکی دربارهٔ اعتیاد به هرویین و ترک اعتیاد (کلینیک آزادی) و دیگری دریارهٔ مسلمانان فرانسه (زیر پوست شهر)، شرکت می‌کند.
سال ۱۳۸۵ فیلم کوتاه در آخرین تحلیل را بر اساس نمایشنامهٔ محسن یلفانی با بازی حسن معجونی و شبنم طلوعی کارگردانی می‌کند. همان سال نیز مستند شاه صنم و زیبا صنم را می‌سازد که داستان روبرویی دو فرهنگ ایران و فرانسه است و به مشکلات سانسور در ایران می‌پردازد. سال ۱۳۸۸ تینوش نظم‌جو برای اکران این دو فیلم در مدرسه نورمال سوپریور پاریس به فرانسه برمی‌گردد.
بازگشت به فرانسه پس از سال ۸۸
تینوش نظم‌جو پس از سال ۸۸ و گسترش سانسور در ایران، دوباره در فرانسه مستقر شد و نخست نمایش صدای زن/صدای خون را به زبان فرانسوی روی صحنه برد. این نمایش که سومین بخش تریلوژی زن بود که در ایران آغاز شده بود، این بار از سه نمایشنامهٔ کوتاه سه نمایشنامه‌نویس مرد ایرانی تشکیل شده بود (محسن یلفانی، محمد رضایی‌راد و محمد چرمشیر) همراه با اشعار روجا چمنکار و توسط سه بازیگر زن ایرانی (زهرا امیرابراهیمی، بهاران بنی‌احمدی و گلناز برومندی) و یک بازیگر مرد ایرانی (امید هاشمی) به زبان فرانسوی اجرا شد. نمایش سرگذشت سه زن ایرانی است در سه زمان از تاریخ ایران: یکی یک زن در ابتدای قرن، دومی یکی از قربانیان کشتارهای سال‌های ۶۰ و سومی آخرین لحظات ندا آقا سلطان، پیش از این که یک موجود توییتری بشود.
او پس از این اجرا دو نمایشنامهٔ دیگر را به زبان فرانسوی فضاسازی کرد: برداشتی از داستان ویران ابوتراب خسروی در شهر بلژیک سال ۲۰۱۴ با بازی گلناز برومندی و تک‌سلولی‌های جلال تهرانی در شهر پاریس با بازی آرش نعیمیان، یگانه بلوچی و خودش.
پرسه
در سال ۲۰۱۲ تینوش نظم‌جو برنامهٔ تلویزیونی پرسه را در پاریس کارگردانی کرد. این برنامه که در ۱۲ قسمت ساخته شد و در شبکهٔ تلویزیونی منوتو برای اولین بار پخش شد دیدارهایی با هنرمندان و نویسندگان در پاریس بود که از نمای نقطه دید (پی.او. وی) کارگردان فیلمبرداری می‌شد و هدفش ساختارشکنی و گفتگوی بی‌پرده و بدون تابو دربارهٔ مسائل هنری و اجتماعی ایران بود.
نشر ناکجا
پس از چندین سال تحقیق دربارهٔ نشر الکترونیک سرانجام در سال ۲۰۱۲ تینوش نظم‌جو نشر ناکجا را در پاریس تأسیس کرد و مدیریت آن را تا امروز به عهده گرفته‌است. سال ۲۰۱۵ کتابفروشی ناکجا در پاریس افتتاح شد که تنها کتابفروشی تخصصی دربارهٔ ایران به زبان فارسی و فرانسه است. از آغاز سال ۲۰۱۸ نیز نشر ناکجا بخش فرانسوی انتشاراتش را به راه انداخت و آثار ادبی فارسی‌زبان را به فرانسه منتشر می‌کند.
نوشته‌ها
ترجمه‌ها به فارسی
| عنوان کتاب به فارسی | نویسنده | مترجم | ویرایش | ناشر فارسی | سال | عنوان اصلی کتاب | توضیحات |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| فاجعه | ساموئل بکت | تینوش نظم‌جو | نشر تجربه | ۱۳۸۰ | Catastrophe | نمایشنامه کوتاه | |
| چی کجا | ساموئل بکت | نشر تجربه | ۱۳۸۰ | Quoi Où | |||
| باجه | ژان تاردیو | نشر تجربه | ۱۳۸۱ | Le Guichet | |||
| جان و جو | آگوتا کریستف | نشر تجربه | ۱۳۸۱ | John et Joe | |||
| دوری | لوله بلون | مجوز نگرفت | ۱۳۸۱ | L'éloignement | برداشت آزاد | ||
| سه شب با مادوکس | ماتئی ویسنی‌یک | مهشاد مخبری | نشر ماهریز | ۱۳۸۱ | Trois nuits avec Maddox | نمایشنامه | |
| داستان خرس‌های پاندا به روایت یک ساکسیفونیست
که دوست دختری در فرانکفورت دارد |
ماتئی ویسنی‌یک | نشر ماهریز | ۱۳۸۱ | L'histoire des ours panda | |||
| ناشناس در این آدرس | کرسمن تایلور | نشر ماهریز | ۱۳۸۲ | Inconnu à cette adresse | داستان بلند | ||
| لاموزیکا دومین | مارگریت دوراس | نشر نی، دورتادور دنیا نمایشنامه ۱ | ۱۳۸۴ | Lamusica deuxième | نمایشنامه | ||
| در خانه‌ام ایستاده بودم و منتظر بودم باران بیاید | ژان‌لوک لاگارس | نشر نی، دورتادور دنیا نمایشنامه ۳ | ۱۳۸۴ | J'étais dans ma maison et j'attendais que la pluie vienne | |||
| کفتارها | کریستیان سیمئون | مجوز نگرفت | ۱۳۸۵ | Hyènes | مونولوگ - مجوز نگرفت | ||
| گربه | فیلیپ گلوک | نشر نی | ۱۳۸۶ | Le chat | کتاب مصور | ||
| من چه‌جوری ممکنه یه پرنده باشم؟ | ماتئی ویسنی‌یک | مجوز نگرفت | ۱۳۸۶ | Comment puis-je être un oiseau | برداشت آزاد - مجوز نگرفت | ||
| اسب‌های پشت پنجره | ماتئی ویسنی‌یک | نشر نی، دورتادور دنیا نمایشنامه ۸ | ۱۳۸۷ | Chevaux à la fenêtre | نمایشنامه | ||
| خیانت | هارولد پینتر | نگار جواهریان
تینوش نظم‌جو |
نشر نی، دورتادور دنیا نمایشنامه ۹ | ۱۳۸۷ | Betrayal | ||
| تماشاچی محکوم به اعدام | ماتئی ویسنی‌یک | تینوش نظم‌جو | مهشاد مخبری | نشر نی، دورتادور دنیا نمایشنامه ۱۰ | ۱۳۸۷ | Le spectateur condamné à mort | |
| کسی می‌آید | یون فوسه | نشر نی، دورتادور دنیا نمایشنامه ۱۲ | ۱۳۸۷ | Quelqu'un va venir | |||
| مهمان ناخوانده | اریک امانوئل اشمیت | نشر نی، دورتادور دنیا نمایشنامه ۱۳ | ۱۳۸۷ | Le visiteur | |||
| پیکر زن همچون میدان نبرد در جنگ بوسنی | ماتئی ویسنی‌یک | نشر نی، دورتادور دنیا نمایشنامه ۱۴ | ۱۳۸۷ | Le corps de la femme comme champs de bataille dans la guerre de Bosnie | |||
| چون آوایی از داود | تینوش نظم‌جو | نشر نی، دورتادور دنیا نمایشنامه ۱۵ | ۱۳۸۷ | - | مونولوگ | ||
| در خلوت مزارع پنبه | برنار ماری کلتس | نشر نی، دورتادور دنیا نمایشنامه ۲۰ | ۱۳۸۷ | Dans la solitude des champs de coton | نمایشنامه | ||
| داستان خرس‌های پاندا و سه شب با مادوکس | ماتئی ویسنی‌یک | نشر نی، دورتادور دنیا نمایشنامه ۳۵ | ۱۳۹۵ | L'histoire des ours panda - Trois nuits avec Maddox | |||
| اگر بمیری | فلوریان زلر | گلناز برومندی
تینوش نظم‌جو |
نشر نی، دورتادور دنیا نمایشنامه ۳۸ | ۱۳۹۵ | Si tu mourrais | ||
| مادر | فلوریان زلر | تینوش نظم‌جو | نشر نی، دورتادور دنیا نمایشنامه ۴۰ | ۱۳۹۶ | La mère | ||
| آن سوی آیینه | فلوریان زلر | نشر نی، دورتادور دنیا نمایشنامه ۴۱ | ۱۳۹۶ | L'envers du décor |
منابع
- «تینوش نظم‌جو». Naakojaa.com. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۲-۲۸.