جامعه‌شناسی صوری

جامعه‌شناسی صوری به گونه‌ای از جامعه‌شناسی خرد گفته می‌شود که توسط جامعه‌شناس کلاسیک آلمانی، گئورگ زیمل ابداع شد.

جامعه‌شناسان کلاسیک قرن نوزده هر یک شیوه‌ای متمایز و رویکردی خاص به جامعه و علم جامعه‌شناسی داشته‌اند. نگرش پوزیتیویستی دورکیم، رویکرد تفهمی ماکس وبر، درک دیالکتیک مارکس و چشم‌انداز صورت‎گرای زیمل، هر یک منجر به پارادایم‌های خاصی در حوزهٔ جامعه‌شناسی می‌شوند که در مکاتب جامعه شناختی قرن بیست مشهود است.

زیمل از زمره جامعه‌شناسانی است که با اقبالی کمتر از دیگر جامعه‌شناسان معاصرش در اروپا مواجه شد؛ هر چند بیش از آنان در جامعه‌شناسی آمریکا به ویژه مکتب شیکاگو مورد توجه قرار گرفت؛ چنانچه پیشگامان جامعه‌شناسی آمریکایی نظیر پارک حامل میراث علمی زیمل به جامعه‌شناسی این کشور بوده‌اند.[1] با این وجود تکثر و تنوع مطالب و موضوعات مورد علاقه زیمل باعث گردیده تا نسبت دادن سبک و شیوه‌ای معین در مطالعه جامعه‌شناسی به او دشوار باشد و حتی وی را سنت گریز تلقی کنند.

رویکردها

زیمل سه رویکرد به جامعه‌شناسی را معرفی می‌کند:

1. جامعه‌شناسی صوری که به سطح خرد تعلق دارد و به ترکیب متغیرهای روانی با صورتهای تعامل که با انواع(types) افراد درگیر در تعامل سر و کار دارد؛ نظیر فرمانبری، مبادله، تضاد، و رقابت، خست، ول‎خرجی، غریبه و....
2. جامعه‌شناسی عمومی که به سطح میانی تعلق دارد و به محصولات فرهنگی اجتماعی تاریخ انسان می‌پردازد. در این رویکرد توجه به امور وسیع‎تر نظیر گروه، ساختار، تاریخ جوامع و فرهنگ‎ها صورت می‌گیرد.
3. جامعه‌شناسی فلسفی که به سطح کلان تعلق دارد و موضوع آن سرشت و طبیعت نوع بشری است.[2]

پانویس

1. ریتزر، جورج٬ ۱۳۷۷ ٬ ۷۰
2. ریتزر، جورج٬ ۱۳۷۳ ٬ ۱۷۴

منابع

1. ابوالحسن تنهایی، حسین، ۱۳۷۷، درآمدی بر مکاتب و نظریه‌های جامعه‌شناسی، گناباد، نشر مرندیز
2. بودن، ریمون، ۱۳۸۳، مطالعاتی در آثار جامعه شناسان کلاسیک ۱، ترجمه: باقر پرهام، تهران، نشر مرکز
3. ریتزر، جورج، ۱۳۷۳، نظریه‌های جامعه‌شناسی، ترجمه: احمد رضا غروی زاد، تهران، ماجد
4. ریتزر، جورج، ۱۳۷۷، نظریه جامعه‌شناسی در دوران معاصر، ترجمه: محسن ثلاثی، تهران، انتشارات علمی
5. فریزبی، دیوید و سه‌یر، درک، ۱۳۷۴، جامعه، ترجمه: احمد تدین و شهین احمدی، تهران، نشر آران
6. کرایب، یان، ۱۳۸۲، نظریه اجتماعی کلاسیک، ترجمه: شهناز مسمی پرست، تهران، نشر آگه
7. لوین، دونالد ان.، آینده بنیانگذاران جامعه‌شناسی، ترجمه: غلامعباس توسلی، تهران، نشر قومس

1. G.simmel, zur methodic der sozialwissenschaften, Jahrbuch fur Gesetzgebung, verwaltung und volkswirtschaft،۲., ۱۸۹۶
2. Ashley, David Mechael Orenstein, David, ۱۹۹۸، Sociological Theory, allyn & bacon
3. Turner, Jonathan H. et all, ۱۹۹۸، The Emergence of Sociological Theory, wadsworth