حبیب‌الله امین‌التجار
میرزا سید حبیب‌اللَّه امین‌التجار اصفهانی (۱۲۶۴خ - ۲۴ دی ۱۳۲۸) بازرگان و ملاک و نماینده اصفهان در مجلس شورای ملی بود.
سید حبیب‌الله امین اصفهانی (امین‌التجار) | |
|---|---|
| نماینده مجلس شورای ملی | |
| حوزه انتخاباتی | اصفهان (دوره‌های ششم تا نهم و پانزدهم) |
| اطلاعات شخصی | |
| زاده | ۱۲۶۴ |
| درگذشته | ۱۳۲۸ |
| ملیت | .svg.png.webp){kind=small} ایرانی |
| دین | اسلام شیعه دوازده امامی |
پدرش سیدمحمدعلی امین‌التجار از سادات خاتون‌آبادی و تجار معروف اصفهان بود و او نیز همچون پدر حرفه تجارت در پیش گرفت. به جنبش مشروطه‌خواهان اصفهان به رهبری نوراللّه نجفی اصفهانی پیوست و جزو انجمن سری آزادی‌خواهان شد.
پس از روی کار آمدن نظام مشروطه، از حامیان مالی انجمن ولایتی اصفهان بود. در سال ۱۲۸۵ خورشیدی در نهضت تحریم کالاهای خارجی در اصفهان نقش فعال داشت. سپس عضو حزب دموکرات شد و در جریان جنگ جهانی اوّل از اعضای مؤثّر «کمیته دفاع ملی» بود. او قصد داشت به دولتی بپیوندد که شخصیتهای ملی در دوران جنگ جهانی اول با حمایت آلمان و عثمانی در کرمانشاه برپا کردند اما در راه به اسارت نیروهای انگلیسی درآمد و مدتی زندانی بود.[1]
پس از روی کار آمدن رضا شاه، امین‌التجار برای نخستین بار در سال ۱۳۰۵ به نمایندگی اصفهان در مجلس شورای ملی انتخاب شد (دوره ششم) و همین کرسی را تا دوره نهم حفظ کرد. در دوره هشتم با رأی مجلس به عنوان ناظر بر ذخیره پولی و ضرب سکه و اسکناس تعیین شد (یازدهم اردیبهشت ۱۳۱۱).
به دنبال کاهش صادرات تریاک ایران در اوائل سلطنت رضا شاه، چون دولت ایران که صادرات تریاک را به انحصار خود درآورده بود، به سبب وجهه بین‌المللی نمی‌توانست در بازاریابی جهانی این کالا و افزایش صادرات این کالا مستقیما عمل کند، رضا شاه امین‌التجار را احضار کرد و دستور داد دولت انحصار صدور تریاک را به او بدهد تا به بازاریابی و صدور تریاک بپردازد و در عوض، علاوه بر عوارض صدور، تا سه سال سالیانه پنجاه هزار لیره استرلینگ به دربار بپردازد.[2]
در آخر اردیبهشت ۱۳۰۹ عبدالحسین تیمورتاش وزیر دربار نزد امین‌التجار رفت و گفت برای مصارف دربار نیاز ضروری به نه هزار لیره ارز پیدا کرده و از او خواست که این مبلغ را از حساب مبلغ سالیانه پنجاه هزار لیره دربار به او بپردازد، او نیز در مقابل خواهد کشید که امین‌التجار از پرداخت سالیانه پنجاه هزار لیره معاف شود. اما تیمورتاش موفق نشد چنین معافیتی برای امین‌التجار بگیرد و بعدا که تیمورتاش مغضوب شد، محمدحسین آیرم رئیس شهربانی وقت از همین موضوع برای تیمورتاش پرونده‌ای ساخت.[2]
آیرم امین‌التجار را مجبور کرد شهادت بدهد که تیمورتاش از او نه هزار لیره رشوه گرفته تا در عوض برای او عفو و تخفیف مجازات گرفته شود. بدین ترتیب در زمستان ۱۳۱۱ تیمورتاش بازداشت و محاکمه شد و در ۳۱ اردیبهشت ۱۳۱۲ علی‌اکبر داور وزیر عدلیه، سلب مصونیت امین‌التجار را به تصویب مجلس رساند و او نیز بازداشت و محاکمه شد. اما در مهر آن سال، صدرالاشراف وزیر دادگستری برایش درخواست عفو کرد و آزاد شد.[2]
امین‌التجار پس از آزادی به خارج مهاجرت کرد و پس از شهریور ۱۳۲۰ و کناره‌گیری رضاشاه از سلطنت به ایران بازگشت. او در سال ۱۳۲۶ بار دیگر به نمایندگی از اصفهان به مجلس رفت (دوره پانزدهم).
خانه امین‌التجار که از آثار دوره صفوی است و از پدرش به او ارث رسیده بود، در ۲۸ آذر ۱۳۵۴ به عنوان اثر ملی به ثبت رسید. بسیاری از جلسات مشروطه‌خواهان اصفهان در این خانه برگزار می‌شد. سیده نصرت‌بیگم امین معروف به بانوی مجتهده اصفهانی که خواهر امین‌التجار بود در این خانه به دنیا آمده‌است.[3]
امین‌التجار در تکیه خانوادگی در تخت فولاد اصفهان به خاک سپرده شده‌است.
پانویس
- عقیلی، سید احمد (۱۳۸۵). نگرشی بر مشروطیت اصفهان. اصفهان: سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان. صص. ۱۰۴–۱۰۵.
- «مذاکرات جلسه ۳۴ دوره پانزدهم مجلس شورای ملی اول دی ۱۳۲۶».
- «خانه امین‌التجار اصفهان». گردشگری.