رخام گچی
رُخام گچی یا آلاباستر نوع توده‌ای ریزدانه سنگ گچ است که متراکم، چرب مانند، بی‌رنگ یا سفید می‌باشد.
رخام گچی که زیاد شفاف نیست و فاقد رگه است و ترکیبش برخلاف رخام آهکی به جای آن‌که از کربنات کلسیم باشد از سولفات کلسیم و سفیدرنگ است و برخلاف رخام آهکی در برابر اسیدها جوش نمی‌کند. از رخام گچی هم برای ساختن لوحه و سنگ قبر استفاده کنند و به رخام سپید نیز مشهور است.[1]
سنگ گچ رشته‌ای با جلای ابریشمی را ساتین اسپار و نوع دارای پولک‌های رخ‌بزرگ بی‌رنگ و شفاف را سلنیت می‌گویند.
رخام گچی و ساتین اسپار را برش و صیقل می‌دهند و برای اهداف تزئینی استفاده می‌کنند اما کاربرد آن‌ها به دلیل سختی کم، محدود است.
پیشینه کاربرد
سنگ رخام در بساری از محوطه‌های شهرنشینی نیمه ی شرقی ایران از مواد اولیه ی مهم برای ساخت ظروف می‌باشد.به نحوی که در لایه ی حصار IIIC استفاده از رخام برای ساخت ظروف تبدیل به یک شاخصه ی فرهنگی برای آن تبدیل می‌شود و همچنین ستون‌هایی مینیاتوری ساخته شده از این سنگ علاوه بر حصار از شهر سوخته و تورنگ تپه هم بدست آمده اند که می‌تواند یک مبنای گاهنگاری برای این محوطه‌های در این دوره باشد. رخام گچی در تمدن‌های کهن کاربرد داشت و تندیس‌های بزرگ گاوهای بالدار متعلق به تمدن آشور که امروزه در موزه شهر لندن موجود است از همین سنگ ساخته شده‌اند. یونانی‌ها نیز سکه‌هایی با نقش کلمهٔ آلاباستر که از نام شهری به نام آلاباستر در مصر گرفته بودند ضرب می‌کرده‌اند.
امروزه رخام‌های گچی خوب در نواحی میانی انگلستان به‌ویژه در ناتینگهام به شکل مجسمه‌هایی با شکل‌های گوناگون که توسط استادکاران سده‌های ۱۴ و ۱۵ میلادی حکاکی شده‌اند پیدا می‌شود. بعدها این دست‌ساخته‌های گچی مشهور شد و با تولید انبوه به سراسر اروپا فرستاده شد. رخام گچی همچنین در برخی از آرامگاه‌ها، نقوش کلیساها و سایر ساختمان‌های تاریخی به کار رفته‌است.
نگارخانه
منابع
- دانشنامه تاریخ معماری ایران‌شهر. بازدید: دسامبر ۲۰۱۱.
- Alabastos، Henry George Liddell، Robert Scott، A Greek-English Lexicon، at Perseus
- Harrell J.A. (۱۹۹۰)، "Misuse of the term 'alabaster' in Egyptology،" Göttinger Miszellen، ۱۱۹، pp. ۳۷–۴۲.
- اشمیت،اریخ،1391،کاوش‌های تپه حصار دامغان،میراث فرهنگی سمنان