زنیان رومی

زنیان رومی، اجوان یا نانخواه (نام علمی: Trachyspermum ammi) گونه‌ای زنیان به شکل گیاهی یک‌ساله به ارتفاع ۲۰ تا ۵۰ سانتی‌متر و معطر و با برگ‌های ۲ تا ۳ بار شانه‌ای و گل‌های سفید و گل‌آذین چتری و میوه‌هایی به طول ۲ میلی‌متر است.[1]

زنیان رومی
آرایه‌شناسی
فرمانرو: گیاهان
(طبقه‌بندی‌نشده): گیاهان گلدار
(طبقه‌بندی‌نشده): دولپه‌ای‌های نو
(طبقه‌بندی‌نشده): آستریدها
راسته: کرفس‌سانان
تیره: چتریان
سرده: زنیان
گونه: زنیان رومی
نام علمی
Trachyspermum ammi

واژه اژغون در ذیل فرهنگ های فارسی(رواقی ۱۳۸۱، ص ۱۸۳) به نقل از مهذب الاسماء و ترجمه نانخواه، به معنی سیاه دانه ضبط شده است[2]

این گیاه، در زبان لاتین با نام اجوین (Ajwain) شناخته می‌شود که براساس ملاحظات زبان‌شناسی با تلفظ سیستانی آن یعنی اجغو همتراز و همریشه می‌باشد.

گیاه زنیان از تیره چتریان جزو پیشرفته‌ترین گیاهان گلدار نهان‌دانه اولیه، علفی، یک ساله، بی‌کرك، ساقه افراشته، چتر با تعداد ۸-۶ انشعاب است. برگ‌هایی با پهنک منقسم، بریدگی زیاد و نازك، با گل‌های سفید به صورت چتر مرکب، میوه کوچک و بیضوی است(نجفی،۱۳۹۰).

دامنه انتشار، محل رویش این گیاه در ایران، استان‌های سیستان و بلوچستان، آذربایجان، اصفهان، خوزستان، یزد، فارس، کرمان و خراسان است. این گیاه در نواحی مختلف اروپای مرکزی، هندوستان و مصر نیز میروید (امین، ۱۳۸۳، میرزاوند،۱۳۷۱).

اسانس روغنی این گیاه دارای اثرات آنتی بیوتیکی علیه بعضی از باکتری‌های بیماری‌زا است(آرورا و کاور،۲۰۰۷).

در طب سنتی، از زنیان به عنوان ضد نفخ، خلط‌آور، کاهش دهنده‌ی کلسترول خون، اشتهاآور، از بین برنده بوی بد دهان، مسکن دردهای روماتیسمی و رفع ناراحتی‌های گوارشی استفاده می‌شود (زرگری،۱۳۸۳). این گیاه بواسطه داشتن مقدار قابل توجهی اسانس در دانه، در صنایع داروسازی، بهداشتی و یا به عنوان ادویه و نگهدارنده مواد غذایی ترشی‌جات، بیسکویت و مواد خوراکی دیگر به کار می‌رود. همچنین از آن به عنوان ضدقارچ پوستی و ضد نزله تنفسی می‌توان استفاده کرد و درمان امراض ریه و ضد سرماخوردگی، ضد تب و ضد یبوست است. برای بیماری‌های عصبی نیز مفید محسوب می‌شود. این گیاه بومی آسیا و ایران میباشد که ترکیبات عمده و مهم اسانس آن تیمول، گاماترپین و پاراسیمن میباشند(ناگالاکشمی و همکاران،۲۰۰۰).

گیاه اجغون یکی از مهمترین گیاهان دارویی منطقه بیرجند محسوب میشود که کشاورزان به تدریج نسبت به کشت آن رجوع کرده اند و سطح زیر کشت آن در حال زیاد شدن است[3].


منابع
  1. «زنیان رومی» [گیاهان دارویی] هم‌ارزِ «Trachyspermum copticum, Ammi copticum, Carum copticum, ajwain»؛ منبع: گروه واژه‌گزینی. جواد میرشکاری، ویراستار. دفتر سیزدهم. فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی (ذیل سرواژهٔ زنیان رومی)
  2. {{یادکرد ژورنال | نام خانوادگی = صادقی محسن آباد| نام = محسن| نام خانوادگی۲ = | نام۲ = | عنوان =درباره چند واژه از ارشادالزراعه اثر ابونصری هروی | ژورنال = فرهنگنویسی| مکان = | ناشر = | دوره = | شماره = ۹| سال = ۱۳۹۴| صفحه = ۱۸۶| پیوند =http://ensani.ir/file/download/article/20150628143335-9547-136.pdf | doi = | بازیابی = ۱۵ ژانویه ۲۰۲۰
  3. {{یادکرد ژورنال | نام خانوادگی = صابری| نام = الهام| نام خانوادگی = رضایی = | نام۲ = فاطمه| عنوان = برآورد ضریب گیاهی اجغون {علمی|Trachyspermum ammi} در مراحل مختلف رشد به روش لایسیمتری در منطقه بیرجند | ژورنال = نشریه پژوهش آب در کشاورزی| مکان = بیرجند| ناشر = | دوره = ب. جلد ۳۱| شماره = ۳| سال = ۱۳۹۶| صفحه =۳۹۱ | پیوند = http://wra.areo.ir/article_113674_e7819f936c531b940ac73c35c3fd9f12.pdf%7C{{پیوند{{پیوند{{پیوند{{پیوند{{پیوند{{پیوند%5Bپیوند+مرده%5D+مرده%7Cdate=ژوئن+2020+%7Cbot=InternetArchiveBot+}}+مرده%7Cdate=مه+2020+%7Cbot=InternetArchiveBot+}}+مرده%7Cdate=آوریل+۲۰۲۰+%7Cbot=InternetArchiveBot+}}+مرده%7Cdate=مارس+۲۰۲۰+%7Cbot=InternetArchiveBot+}}+مرده%7Cdate=مارس+۲۰۲۰+%7Cbot=InternetArchiveBot+}}+مرده%7Cdate=فوریه+۲۰۲۰+%7Cbot=InternetArchiveBot+}} doi| بازیابی = ۱۵ ژانویه ۲۰۲۰
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.