سبخا
سبخا (انگلیسی: Sabkha) از واژه عربی «سبخة» گرفته شده و برای اشاره به هر نوع نمک‌زار و کفه نمکی به‌کار می‌رود.
از نظر جغرافیایی سبخا به دو گروه اصلی تقسیم می‌شود:
- سبخای ساحلی که در اراضی ساحلی خشک و بایر و بالاتر از خط مد تشکیل شده و تحت تأثیر آب‌های دریا و اقیانوس است. محیط رسوب‌گذاری این نوع سبخا میان‌کشندی است و تحت شرایط خشک تا نیمه‌خشک بر روی دشت‌های ساحلی در محدوده بالای کشند، تشکیل می‌شود. سبخای ساحلی توسط نهشته‌های نمک تبخیری، سیلاب کشندی و بادی تشخیص داده شده و در بسیاری از خطوط ساحلی جدید، مانند خلیج فارس و سواحل فلوریدا یافت می‌شود.[1] تشکیل رسوبات تبخیری در منطقه سبخا به عنوان نوعی تشکیل رسوبات تبخیری شیرین در اوایل سال ۱۹۶۰ با کشف تشکیل ژیپس و انیدریت در داخل رسوبات بالای پهنه‌های جزر و مدی در سواحل شیخ‌نشین‌های خلیج فارس ارائه گردید.[2]
- سبخای قاره‌ای که درون سرزمین‌های خشک و بایر قاره‌ای تشکیل شده و تحت تأثیر آب‌های زیرزمینی است.
رسوبات تبخیری در رسوبات بیرون‌زده اطراف دریاچه‌های نمکی، واحه‌ها و نزدیک رودخانه‌های خشک در صحراها تیز در حال تشکیل بوده و سبخاهای درون خشکی یا قاره‌ای را تشکیل می‌دهند. در این نوع سبخا، رسوب‌گذاری در خشکی یا در حوضچه‌های بسیار کم‌عمق تا خشک صورت می‌گیرد.
نقش اقلیم
نمونه مشخص و پذیرفته‌شده سبخای ساحلی در امارات متحده عربی در ساحل جنوبی خلیج فارس وجود دارد. آب و هوا (اقلیم) یکی از مهم‌ترین عوامل در شکل‌گیری این سبخای ساحلی است. بارندگی در این منطقه خشک، اغلب به شکل رگبار و در حدود ۴۰ میلی‌متر در سال است. دمای هوا نیز ممکن است از صفر تا بیش از ۵۰ درجه سلسیوس متغیر باشد. رطوبت هوا با جهت وزش باد غالب در ارتباط است. در ابتدای روز رطوبت در حدود ۲۰٪ و سپس افزایش یافته و ممکن است در ابتدای شب به ۱۰۰ درصد رسیده و باعث تشکیل مه غلیظ گردد. دمای آب نیز به نسبت ژرفای آب متغیر بوده و در آب‌های کم‌عمق حدود ۱۰ درجه گرم‌تر است. این وضعیت دمایی باعث شده تا میزان تبخیر در خلیج فارس بسیار بالا بوده و به ۱۲۴ سانتی‌متر در سال می‌رسد. این وضعیت باعث شده تا شوری آب در تالاب‌های کم‌عمق ساحلی به ۷۰ بخش در میلیون برسد. علاوه بر تبخیر، سطح آب زیرزمینی از ۱٫۵ متر پایین‌تر نیست و با جریان آن به سمت دریا، آب‌های قاره‌ای و رواناب حاصل از باران تخلیه شده و تا فاصله حدود ۵ کیلومتری از ساحل، آب را در عمق چند سانتی‌متری سبخا نگه می‌دارد.
جستارهای وابسته
منابع
- «Sabkha». دیکشنری آنلاین آبادیس. دریافت‌شده در ۳ اردیبشهت ۱۳۹۷. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازبینی=را بررسی کنید (کمک) - «رسوبات تبخیری». دانشنامه رشد. دریافت‌شده در ۳ اردیبشهت ۱۳۹۷. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازبینی=را بررسی کنید (کمک)
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Sabkha». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۳ آوریل ۲۰۱۸.
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ سبخا موجود است. |