سیستم مدیریت ساختمان
سیستم مدیریت ساختمان یا بیاِماِس (به انگلیسی: Building Management System) که گاهی با عنوان سیستم اتوماسیون ساختمان نیز شناخته میشود، یک سامانهٔ مبتنی بر رایانه است که برای کنترل و نظارت بر تجهیزات مکانیکی و الکتریکی داخل ساختمان (مانند تهویه، روشنایی، سیستم قدرت، سامانهٔ آتشنشانی و ایمنی) در داخل ساختمانها نصب میشود.[1]
سیستم مدیریت ساختمان شامل دو بخش نرمافزار و سختافزار است، سختافزارها معمولاً به صورت اختصاصی به وسیله میکروکنترلرها پیادهسازی میشوند و نرمافزارها نیز ممکن است به صورت اختصاصی برای سیستم نوشته شوند، در برخی از سیستمها از نرمافزارهای کنترل و مانیتورینگ برای کنترل ونظارت بر عمل کرد بخشهای مختلف استفاده میشود. ارتباط میان سختافزار و نرمافزار توسط یکی از پروتکلهای DeviceNet, SOAP, XML, BACnet, LonWorks و MODBUS و USP و LAN و RS-232 و… پیادهسازی خواهد شد. اجزای اصلی این سیستم شامل :۱-کنترلکننده مرکزی، ۲- کنترلکننده محلی، ۳- کنترلکننده اینترنتی، ۴- سنسورها میباشد
زیر سیستمهای ساختمان هوشمند
- سیستم کنترل دما و تهویه هوا
- سیستم کنترل روشنایی هوشمند
- سیستم دوربینهای مداربسته نظارتی
- سیستم کنترل تردد
- سیستم اعلام و اطفاء حریق
- سیستم توزیع دیتا
- سیستم خطوط تلفن
- سیستم آنتن مرکزی و توزیع سیگنال
- سیستم تغذیه اضطراری
- سیستم روشنایی اضطراری
- سیستم عکسالعمل خطر
- سیستم اندازهگیری و کنترل مصرف آب، گاز و برق
- سیستم یکپارچهسازی سیستمها[2]
کاربردهای سیستم مدیریت ساختمان
- کنترل هوشمند عبور و مرور در ساختمان
- کنترل هوشمند میزان نور، دما، رطوبت و سایر پارامترهای سیال ساختمان
- خاموش کردن روشنایی در صورت عدم حضور فرد در اتاق
- خاموش کردن لوازم برقی در صورت بی استفاده بودن آنها
- ایجاد محدودیت در استفاده از تلفن، گاز، آب، برق و…
- ایجاد هشدار در صورت بازبودن دربها، پنجرهها، پردهها و…
- حفاظت از ساختمان و جان افراد در برابر آتشسوزی، نشت گاز و…
- حفاظت از ساختمان در برابر سرقت (دزد گیر یا دوربین مدار بسته)
- قابلیت خاموش و روشن کردن لوازم برقی از راه دور (از طریق تلفن)
- بازگشت کلیهٔ هزینههای سیستم در عرض یکسال با صرفه جویی در مصرف انرژی
- کنترل هوشمند آبیاری
- سیستم صوتی هوشمند
- کنترل فیلترها، دما و تأثیر اشعه خورشید بر استخر[3]
ویژگیها
سیستمهای مدیریت ساختمان قبلاً به دلایل اقتصادی فقط در ساختمانهای بزرگ با سیستمهای مکانیکی، الکتریکی و لولهکشی گسترده اجرا میشد، اما امروز این سیستم میتواند در تمامی ساختمانها استفاده شود.
شاید یکی از دلایل مهمی که سیستمهای مدیریت ساختمان را از نظر اقتصادی توجیه میکند، صرفه جویی در مصرف انرژی باشد. هزینهٔ بالای آب، برق، گاز، تلفن و… و نیاز به صرف جویی بیشتر در مصرف این موارد نیاز به یک سیستم کنترلری هوشمند دارد، سیستمی که بتواند:
- دمای اتاقها و آب گرم کن و بخشهای مختلف ساختمان را کنترل کند (بخاری یا کولر با توجه به دمای تنظیم روشن / خاموش شود)
- لامپهای روشنایی بدون استفاده خاموش شوند.
- باز و بسته بدون در و پنجرهها در فصول گرم و سرد هشدار داده شود.
- برق لوازم برقی بدون استفاده قطع شود.
- امکان استفاده از لوازم پرمصرف در زمانهای پیک وجود نداشته باشد (یا مدت استفاده از وسیله (مثلاً تلفن) محدود باشد).
- کنترل روشنایی به وسیلهٔ کاهندههای اتوماتیک ولتاژ
- امکان بهرهگیری از سیستمهای هوشمند کنترل روشنایی برای ایجاد نورپردازیهای ویژه
- کنترل کلیدها به وسیلهٔ ریموت کنترل[4]
مثالهای از کاربرد سیستم مدیریت ساختمان
از این سیستم میتوان در ساختمانها، ادارات، کارگاهها، انبارها، فروشگاه و اماکن تجاری و اقتصادی و هر جایی که انسانها وجود داشته باشند، میتوان استفاده نمود. برای بیان هرچه بهتر اهمیت سیستمهای مدیریت ساختمان یا BMS، در این بخش به بررسی چند فرایند در ساختمانهای هوشمند پرداختهایم.
آتشسوزی و نشت گاز
آرامش خانواده مهمترین چیز برای هر فرد است، آتشسوزی و نشت گاز همیشه این آرامش را تهدید میکند. سیستمهای مدیریت ساختمان میتوانند با استفاده از ماژولهای گاز یاب و آتش یاب خود، نشت گاز و آتشسوزی را حس کرده و اقدامات تکمیلی که توسط کاربر برنامهریزی شدهاست را انجام دهند. قطع برق، بستن شیر گاز، به صدا درآوردن آژیر، ایجاد تماس تلفنی و… از جمله اقدامات تکمیلی است که توسط سیستم مدیریت ساختمان میتواند انجام شود.
امنیت و نظارت
سیستمهای امنیتی به شکلهای مختلفی پیادهسازی میشوند، استفاده از سنسورهای آشکارساز حرکت یا دوربینهای مدار بسته، از جمله روشهای حفاظتی است که در ساختمانها مورد استفاده قرار میگیرد.
در سیستمهای مدیریت ساختمان راهکارهای امنیتی مختلفی پیش روی کاربران قرار دارد: استفاده از دوربینهای مدار بسته یا سنسورهای آشکارساز حرکت ضبط فیلم در صورت وجود هر گونه حرکت در محدودهٔ نظارتی دوربین فعال کردن آژیر یا اطلاع به شخص یا ادارهٔ پلیس در صورت ورود فرد متجاوز مشاهدهٔ تصاویر دوربینهای مختلف از راه دور و از طریق اینترنت دریافت گزارش از کلیه فعالیتهای انجام شده در طول روز (باز و بسته شدن دربها، تعداد ورود و خروجها و…) از طریق ایمیل یا پیامک قابلیت خاموش و روشن کردن کلیه لوزام برقی، کم و زیاد کردن میزان دما، رطوبت و نور محیط از طریق تلفن یا ارسال پیامک
مزایای استفاده از سیستم مدیریت ساختمان
- کاهش مصرف انرژی در طولانی مدت به دلیل حذف مصارف ناخواسته
- کاهش هزینههای تعمیر و نگهداری
- حذف خطای اپراتوری به دلیل کنترل توسط رایانه
- ثبت دقیق میزان استفاده هر واحد یا قسمت از منابع انرژی
- گزارشگیری آماری از عملکرد اجزای مختلف ساختمان
- اعلام آلارم هشداردهنده برای بازبینی دورهای تجهیزات
- امکان کنترل از راه دور[5]
صرفه جویی در مصرف انرژی
شاید یکی از دلایل مهمی که سیستمهای مدیریت ساختمان را از نظر اقتصادی توجیه میکند، صرفه جویی در مصرف انرژی باشد.
هزینهٔ بالای آب، برق، گاز، تلفن و… و نیاز به صرف جویی بیشتر در مصرف این موارد نیاز به یک سیستم کنترلری هوشمند دارد.
سیستمی که بتواند
- دمای اتاقها و آب گرم کن و بخشهای مختلف ساختمان را کنترل کند (بخاری یا کولر با توجه به دمای تنظیم روشن / خاموش شود)
- لامپهای روشنایی بدون استفاده خاموش شوند.
- باز و بسته بدون در و پنجرهها در فصول گرم و سرد هشدار داده شود.
- برق لوازم برقی بدون استفاده قطع شود.
- امکان استفاده از لوازم پرمصرف در زمانهای پیک وجود نداشته باشد (یا مدت استفاده از وسیله (مثلاً تلفن) محدود باشد).
- کنترل روشنایی به وسیلهٔ کاهندههای اتوماتیک ولتاژ
- امکان بهرهگیری از سیستمهای هوشمند کنترل روشنایی برای ایجاد نورپردازیهای ویژه
- کنترل کلیدها به وسیلهٔ ریموت کنترل
- نظارت از راه دور گلخانه ها (مانند AHUs ، پمپ های آتش نشانی ، لوله کشی ، منبع تغذیه ، STP ، WTP ، تصفیه خانه خاکستری و غیره)
اطلاعات ساختمان و سیستم مدیریت ساختمان
یکی از کاربردهای سنسورهای استفاده شده در سیستم مدیریت ساختمان را میتوان تعامل این سنسورها با مدلسازی اطلاعات ساختمان (یا استفاده همزمان با سیستم اسکن لیزری)[6] جهت بررسی وضعیت کنونی ساختمان و تصمیمگیری جهت انجام عملیات تعمیر و نگهداری و برنامهریزی برای تعمیر و نگهداری پیشگیرانه در ساختمان نام برد.[7] از طرف دیگر قابلیت مدلسازی اطلاعات ساختمان برای ارزیابی انرژی ساختمان نیز به همراه تحلیل مصرف انرژی در سیستم مدیریت ساختمان میتواند به هم افزایی این قابلیت در دو فناوری منجر شود.[8]
جستارهای وابسته
پانویس
- Parello و Aldrich، IP-Enabled Energy Management، ۲۴۴.
-
- " کارگاه تخصصی تدوین برچسب انرژی برای ساختمانهای اداری " سیستمهای هوشمند مدیریت ساختمان(BMS)" دی ماه - 1389"
-
- " کارگاه تخصصی تدوین برچسب انرژی برای ساختمانهای اداری " سیستمهای هوشمند مدیریت ساختمان(BMS)" دی ماه - 1389"
-
- آ، جان بزرگی، ز، قناد، «سیستم هوشمند ساختمان»، فصلنامه کیسون، شماره43، زمستان88،
-
- آ، جان بزرگی، ز، قناد، «سیستم هوشمند ساختمان»، فصلنامه کیسون، شماره43، زمستان88،
- ستوده بیدختی، امیرحسین، 1393، مقدمهای بر استفاده از مدلسازی اطلاعات ساختمان BIM در مدیریت بهرهبرداری و نگهداری ساختمانها، اولین کنفرانس ملی شهرسازی، مدیریت شهری و توسعه پایدار، تهران، مؤسسه ایرانیان، انجمن معماری ایران، https://www.researchgate.net/publication/283504429_________________?ev=prf_pub
- ستوده بیدختی، امیرحسین، معینی پور، صالح، 1393، مقدمهای بر سیستمهای تعمیر و نگهداری ساختمان و چالشهای آن، دومین همایش ملی پژوهشهای کاربردی در عمران، معماری و مدیریت شهری، تهران، دانشگاه جامع علمی کاربردی، https://www.researchgate.net/publication/283462339_____________
- ستوده بیدختی، امیرحسین، 1393، مقدمهای بر کاربرد مدلسازی اطلاعات ساختمان BIM در مدیریت پروژههای ساخت، اولین کنفرانس ملی شهرسازی، مدیریت شهری و توسعه پایدار، تهران، مؤسسه ایرانیان، انجمن معماری ایران، https://www.researchgate.net/publication/283462462____________
منابع
- Parello, John; Aldrich, Rob (2010). IP-Enabled Energy Management. John Wiley & Sons.