شاهین معمولی

شاهین معمولی (گاه بَحری(دریایی)) نیز نامیده می‌شود[1][2]) (نام علمی: Falco peregrinus) نوعی شاهین بزرگ و از پرندگان شکاری مقیم هر ۵ قارهٔ جهان است. سطح پشتی شاهین معمولی خاکستری مایل به سربی، سطح زیرین بدنش سفید با خطوط باریک سیاه و سرش سیاه‌رنگ است. شاهین معمولی با سرعت ۳۹۰ کیلومتر در ساعت(البته در هنگام شیرجه زدن برای شکار) سریع‌ترین حیوان کره زمین است.[3]

شاهین معمولی (بحری)
شاهین معمولی با شکارش، کانادا
وضعیت بقا
آرایه‌شناسی
فرمانرو: جانوران
شاخه: طنابداران
رده: پرندگان
راسته: شاهین‌سانان
تیره: شاهینان
سرده: شاهین (Falco)
گونه: F. peregrinus
نام علمی
Falco peregrinus
تونستال، ۱۷۷۱
زرد = تابستان، سبز = تمام سال، آبی = زمستان، آبی کمرنگ = گذری

این شاهین جثه‌ای بزرگ و تقریباً به اندازهٔ کلاغ دارد. طول بدنش ۳۴ تا ۵۸ سانتی‌متر و طول بال‌های باز آن ۸۰ تا ۱۲۰ سانتی‌متر است.

جمعیت شاهین معمولی در دهه‌های ۱۹۵۰، ۶۰ و ۷۰ میلادی بر اثر استفاده از ددت به‌شدت کاهش یافته و این پرنده در معرض خطر انقراض قرار گرفت. اما با توقف مصرف د.د. ت و تکثیر در اسارت، نسل این پرنده در بسیاری از مناطق احیا شد. هم‌اکنون تقریباً در تمامی شهرهای ایالات متحده حداقل یک جفت شاهین معمولی حضور دارد، کشوری که جمعیت شاهین معمولی آن در دههٔ ۱۹۷۰ در آستانه انقراض قرار داشت. وجود ساختمان‌های بلند و پرندگان فراوان در شهرها موجب شده تا بسیاری از شاهین‌های معمولی به زندگی در محیط‌های شهری روی بیاورند.[4]

رابطه با انسان
نوشتار(های) وابسته: بازداری

وجود ساختمان‌های بلند و پرندگان فراوان در شهرها موجب شده تا بسیاری از شاهین‌های معمولی به زندگی در محیط‌های شهری روی بیاورند.[4] همچنین شاهین و بحری گاه در بازداری (قوش‌بازی) استفاده می‌شوند.

بازداری، یک شاهین تربیت شده در حال شکار سیاه‌خروس حنایی، ۱۹۲۰

بازداری، که در سال‌های اخیر به قوش‌بازی هم معروف است، فن نگهداری و پرورش و تربیت پرنده شکاری و شکار کردن با آن است. شواهدی از پرورش دادن و شکار با پرندگان شکاری در تمدن‌ها و فرهنگ‌های جهان موجود است. بیشتر گمان می‌رود که این فن در بین‌النهرین آغاز شده است گرچه به نظر می‌رسد مردمان صحرانشین آسیا نیز از گذشته‌های دور با این فن آشنا بوده‌اند. بازداری و شکار با پرندگان شکاری در ایران باستان رایج بوده است. پس از اسلام به ویژه در دوره صفوی ورزش ویژه شاهان و امیران شمرده می‌شد.

در زبان فارسی کتاب‌هایی درباره این فن در دست است که به «بازنامه» معروف است. بازنامه ناصری که در دوره ناصرالدین شاه قاجار نوشته شده است از این جمله است. نگارش بازنامه‌های متعدد از روزگاران باستان تاکنون از اهمیت حرفهٔ بازداری، نقش اقتصادی آن و دلبستگی مردمان به این نوع شکار در بسیاری از ممالک خاور و باختر، به ویژه چین و هندوستان و ماوراءالنهر و ایران و بین‌النهرین و مصر و یونان، حکایت دارد. شمار بازنامه‌های فارسی و عربی که در فهرست‌ها و منابع گوناگون از آن‌ها نام برده شده و بسیاری از آنها نیز بر جا مانده‌اند، از یکصد می‌گذرد.

زیرگونه‌ها

۱۷ تا ۱۹ زیرگونه از شاهین معمولی شناسایی شده‌است و اختلاف نظر زیادی بین متخصصان در مورد وضعیت بحری (Falco pelegrinoides) وجود دارد، برخی آن را زیرگونهٔ شاهین معمولی و برخی دیگر وی را یک گونهٔ مستقل می‌دانند.[5]

نقشهٔ گسترهٔ تولید مثلی زیرگونه‌ها. علامت E به معنای انقراض در آن منطقه است.

تصویر برخی از زیرگونه‌ها:

بحری
نوشتار اصلی: بحری
بحری (Falco pelegrinoides). برخی آن را زیرگونهٔ شاهین معمولی و برخی دیگر وی را یک گونهٔ مستقل می‌دانند.

اختلاف نظر زیادی بین متخصصان در مورد وضعیت بحری (Falco pelegrinoides) وجود دارد، برخی پرنده‌شناسان آن را زیرگونهٔ شاهین معمولی و برخی دیگر وی را یک گونهٔ مستقل می‌دانند.[5]

منابع
  1. «شاهین (بحری)». وب‌گاه کویرها و بیابان‌های ایران. دریافت‌شده در ۲۱ اسفند ۱۳۹۱.
  2. «شاهین (بحری)». وبگاه پرندگان ایران. دریافت‌شده در ۲۱ اسفند ۱۳۹۱.
  3. http://www.airspacemag.com/flight-today/falcon.html. پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
  4. بحری‌ها شیفته جاذبه‌های شهری شده‌اند / کمینگاهی برای شکار روزنامهٔ اعتماد، ۲۹ اردیبهشت ۱۳۸۶، صفحهٔ ۱۲
  5. Wikipedia contributors, "Peregrine Falcon," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Peregrine_Falcon&oldid=343752018 (accessed February 15, 2010).

پیوند به بیرون
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ شاهین معمولی موجود است.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.