شراکت عمومی-خصوصی

شراکت عمومی-خصوصی، (به انگلیسی: public–private partnership) سازوکاری است، که با کمک آن دولت‌ها با همکاری شرکت‌های بخش خصوصی، زیرساخت‌های مورد نیاز، برای ارائهٔ خدمات به عموم جامعه را گسترش می‌دهند. مزیت مهم این شیوه از تعامل حفظ منافع دو طرف همکاری، یعنی بخش دولتی و بخش خصوصی است. به‌عنوان مثال درحالی‌که دولت‌ها برای اینکه بتوانند زیرساخت‌ها را متناسب با افزایش جمعیت توسعه دهند، با مشکل محدودیت منابع درآمدی مواجه‌اند، با استفاده از این شیوه می‌توان با واگذاری ساخت و بهره‌برداری از زیرساخت‌ها به بخش خصوصی، این بخش را از سود مناسب بهره‌مند کرد و هم‌زمان، خدمات زیرساختی مورد نیاز دولت را نیز تأمین نمود.[1] همچنین در این روش به دلیل وجود سازوکار مناسب برای همکاری دولت و بخش خصوصی و نبود ساختار کارفرما و پیمانکار، طرفی که به خوبی می‌تواند مدیریت ریسک کند، ریسک طرح را می‌پذیرد و به این ترتیب، با افزایش کارایی، هزینه‌ها کاهش یابد.

مشارکت عمومی-خصوصی در ایران

مدل مشارکت عمومی-خصوصی در ایران سابقه قدیمی دارد. آغاز فعالیت این مدل را به طور جدی می توان از تصویب جزء 1 بند د تبصره 19 قانون بودجه 1396 دانست که در آن سازمان برنامه و بودجه کشور مکلف شد، زير ساختي را ايجاد نمايد تا بستري عملي براي بهبود مديريت طرحها و تغيير از الگوهاي سنتي به روشهاي نوين مانند همین مدل «مشاركت عمومي - خصوصي» فراهم آید. مشاركت عمومي-خصوصي را مي‌توان مدلي براي تامين مالي پروژه‌هاي زيرساختي ،زير بنايي و طرحهاي تملك دارايي هاي سرمايه‌اي دانست. توجه ويژه به قراردادهاي مشاركت عمومي – خصوصي و هموار نمودن فرايند واگذاري از اقدامات اساسي و اوليه‌اي است كه بايد بدان پرداخت. تجربه جهاني حاكي از آن است كه كشورهاي پيشرفته و در حال توسعه جهت مديريت، آموزش و جذب سرمايه گذار از طريق وب سايت ويژه اي تحت عنوان مشاركت عمومي - خصوصي توانسته اند اهداف خود را اجرايي نمايند. از دستگاه های اجرایی در سطح کلان نظام جمهوری اسلامی ایران، که برای نخستین بار گامی اجرایی در تبیین این مدل برای انجام پروژه های ملی برداشت؛ وزارت جهاد کشاورزی بود.

..............................................................................................................

مقدمه: مشارکت عمومی و خصوصی (PPP ، 3P یا P3) یک توافق همکاری بین دو یا چند بخش دولتی و خصوصی است، و به طور معمول ماهیت طولانی مدت دارد.[2]به عبارت دیگر ، دولت (ها) و مشاغل را درگیر می کند که برای تکمیل یک پروژه و یا ارائه خدمات به مردم با یکدیگر همکاری کنند.[3]از آنجا که PPP ها تعاونی بین دولت و بخش خصوصی هستند ، آنها نمونه ای از حاکمیت چند ذینفع هستند. مشارکت های دولتی و خصوصی در چندین کشور اجرا شده است که در درجه اول برای پروژه های زیربنایی از جمله ساختمان و تجهیز مدارس ، بیمارستان ها ، سیستم های حمل و نقل و سیستم های آب و فاضلاب مورد استفاده قرار گرفته است.

PPP ها به عنوان ابزارهای تأمین مالی بسیار بحث برانگیز بوده اند ، تا حد زیادی به دلیل نگرانی مبنی بر اینکه بازده عمومی سرمایه گذاری کمتر از بازده سرمایه دار خصوصی است. PPP ها با مفاهیمی مانند خصوصی سازی و انعقاد قراردادهای خدمات دولتی ارتباط نزدیکی دارند.[4]فقدان درک مشترک از PPP و رازداری پیرامون جزئیات مالی آنها ، باعث می شود روند ارزیابی اینکه آیا این PPP موفقیت آمیز بوده است یا خیر، پیچیده باشد.[5]طرفداران P3 سهم ریسک و توسعه نوآوری را برجسته می کنند ، در حالی که منتقدین هزینه های بالاتر و مسئولیت پذیری آنها را عامل منفی میدانند.


تعریف:

در مورد چگونگی تعریف یک PPP هیچ اجماعی وجود ندارد. این بخش می تواند صدها نوع مختلف از قراردادهای بلند مدت را با طیف گسترده ای از تخصیص ریسک ، ترتیبات تأمین بودجه و الزامات شفافیت پوشش دهد.پیشرفت PPP ها ، به عنوان یک مفهوم و یک عمل ، محصول مدیریت عمومی جدید اواخر قرن بیستم و فشارهای جهانی سازی است.

به عنوان مثال ، OECD به طور رسمی مشارکت های عمومی و خصوصی را به عنوان "ترتیبات قراردادی بلند مدت بین دولت و یک شریک خصوصی تعریف می کند که به موجب آن دولت خدمات عمومی را با استفاده از یک دارایی سرمایه ارائه می دهد و منابع مالی آن را به اشتراک می گذارد."

طبق گفته های Weimer and Vining ،در این روش قرارداد معمولاً در ازای دریافت وعده داده شده از پرداخت مستقیم از طرف دولت یا به طور غیر مستقیم از کاربران در طول مدت زمان پیش بینی شده پروژه یا دوره زمانی مشخص دیگر به یک شرکت خصوصی جهت ساخت و یا مدیریت یک پروژه تأمین مالی می شود.


خصوصی سازی؟

یک بحث معنایی وجود دارد که مربوط به این باشد که P3 ها خصوصی سازی را تشکیل می دهند یا خیر.برخی معتقدند که این "خصوصی سازی" نیست زیرا دولت مالکیت تسهیلات را حفظ می کند و یا مسئولیت ارائه خدمات عمومی را بر عهده دارد. برخی دیگر استدلال می کنند که آنها در یک بخش خصوصی سازی وجود دارند. P3 ها یک نوع محدودتر از خصوصی سازی است به نسبت به فروش آشکار دارایی های عمومی ، اما گسترده تر از آن است که فقط با خدمات دولتی منعقد شوند.

حامیان P3 معمولاً این موضع را اتخاذ می كنند كه P3 ها خصوصی سازی را تشکیل نمی دهند ، در حالی كه مخالفان P3 استدلال می كنند كه اینگونه هستند. اتحادیه کارمندان عمومی کانادا P3 ها را "خصوصی سازی توسط مخفیکاری" توصیف می کند.[6]


ریشه تاریخی:

دولت ها در طول تاریخ از چنین ترکیبی از تلاش های عمومی و خصوصی استفاده کرده اند. محمد علی مصری در اوایل دهه 1800 از "امتیازات" برای به دست آوردن کارهای عمومی با حداقل هزینه استفاده می کرد ، در حالی که شرکت های امتیاز دهنده بیشترین سود را از پروژه هایی مانند راه آهن و سدها کسب می کردند.[7]بخش عمده ای از زیر ساخت های اولیه ایالات متحده توسط آنچه که می تواند مشارکت های دولتی و خصوصی در نظر گرفته شود ساخته شده است. این شامل جاده Philadelphia و Lancaster Turnpike در پنسیلوانیا است که در سال 1792 آغاز شد ،[8] یک خط قایق بخار زودگذر بین نیویورک و نیوجرسی در سال 1808؛ بسیاری از راه آهن ، از جمله اولین راه آهن کشور ایالات متحده ، که در سال 1815 در نیوجرسی مستقر شد. و بیشتر شبکه های برقی مدرن.


در اوایل قرن بیست و یکم ، در دولتها در سراسر جهان روند افزایشی مشخصی به سمت استفاده از انواع مختلف PPP مشاهده شد. اما به نظر می­رسد این روند پس از بحران مالی جهانی سال 2008 برعکس شده است.

در سال 1992 ، دولت محافظه کار جان مایور در انگلیس PFI را اولین برنامه منظم با هدف تشویق مشارکت های دولتی و خصوصی معرفی کرد. برنامه 1992 متمرکز بر کاهش نیاز به وام از بخش دولتی بود. در ابتدا ، بخش خصوصی نسبت به PFI غیرمسئول بود و بخش دولتی مخالف اجرای آن بود. تا جایی که در سال 1993 ، صدراعظم Exchequer پیشرفت خود را "ناامید کننده کند" توصیف کرد. وی برای کمک به ارتقاء و اجرای این سیاست ، مؤسساتی را با افراد دارای ارتباطات خوبی در شهر لندن، شرکتهای حسابداری و مشاوره ایجاد کرد که علاقه به موفقیت PFI داشتند. دولت کارگری تونی بلر که در سال 1997 انتخاب شد ، ابتکار عمل PFI را گسترش داد. واحد Partnerships UK از موسسات قبلی طرفدار PPP در دولت انگلستان ایجاد شده است. وظیفه این سازمان نیمه مستقل ترویج و اجرای PFI بود و همچنین قصد داشت تا PPP ها را یک روش عادی جدید برای تهیه زیرساخت های عمومی کشور معرفی کند. کشورهای مختلف متعاقباً واحدهای PPP مشابهی را به تقلید از مدل Partnerships UK ایجاد کردند.

در حالی که این کار در کشورهای جهان اول آغاز شد ، بلافاصله و بشدت توجه کشورهای دارای اقتصادهای درحال توسعه را به خود جلب کرد، زیرا می توانستند منابع جدید بودجه ای را برای پروژه های زیربنایی به دست آورند ، که می تواند به شغل و رشد و شکوفایی اقتصادی تبدیل شود

با این وجود فقدان ضمانت نامه حقوق سرمایه گذار ، قوانین محرمانه بودن تجارت ، هزینه های اختصاص داده شده برای زیرساخت های عمومی و احتمال درآمد حاصل از هزینه های کاربر، اجرای مشارکت عمومی- خصوصی در اقتصادهای گذار را دشوار کرده است. اما مجمع مشاوره زیرساخت های عمومی و خصوصی بانک جهانی سعی در کاهش این چالش ها دارد.


تئوری اقتصادی:

در تئوری اقتصادی ، مشارکتهای دولتی و خصوصی از دیدگاه انواع تئوری قرارداد مورد بررسی قرار گرفته است. اولین مطالعه نظری در مورد PPP ها توسط الیور هارت انجام شد. از دید تئوری اقتصادی ، آنچه PPP را از تدارکات عمومی(public procurement) زیرساخت ها متمایز می کند این است که در مورد PPP ها قرارداد در مراحل ساخت و ساز و کار بسته می شوند. از این رو ، شرکت خصوصی در مرحله ساخت و ساز انگیزه های محکمی برای سرمایه گذاری با توجه به مرحله عملیاتی دارد. این سرمایه گذاری ها می توانند مطلوب باشند اما ممکن است نامطلوب نیز باشند (به عنوان مثال ، وقتی سرمایه گذاری نه تنها هزینه های عملیاتی را کاهش می دهد بلکه کیفیت خدمات را نیز کاهش می دهد). از این رو ، میبایست بررسی شود و بستگی به شرایط خاص انتخاب شود که آیا PPP بهتر است یا باید در آن مورد خاص تدارکات عمومی(public procurement) ترجیح داده شود.

مدل هارت از چند جهت گسترش یافته است. به عنوان مثال ، نویسندگان موارد بیرونی مختلفی را بین ساختمان و مراحل عملیاتی مورد بررسی قرار داده اند، بیمه ای که برای شرکت هایی که در معرض خطر هستند، و پیامدهای PPP ها را برای انگیزه جهت نوآوری و جمع آوری اطلاعات بررسی کرده اند

ائتلاف های دولتی، مستعد ابتلا به تعدادی از مشکلات که در درجه اول فساد و تضاد منافع است می­باشند. این شیب لغزنده عموماً با عدم نظارت کافی ایجاد می­شود و سیستم را به سمت پایین و نابودی می­کشد. فساد و تضاد منافع ، در این مورد ، منجر به هزینه هایی جهت فرصت طلبی می­شود. هزینه های دیگر مربوط به P3 هزینه های تولید و چانه زنی است.


مدل های بودجه:

جنبه اصلی بسیاری از P3 های زیرساختی این است که بخش اعظم بودجه پیش روی پروژه توسط بخش خصوصی پرداخت می شود. نحوه انجام این تأمین مالی، کشور با کشور متفاوت است.

برای P3 ها در انگلیس، از اوراق قرضه به جای وام بانکی استفاده می شود.

در کانادا ، پروژه های P3 معمولاً از وام هایی استفاده می­کنند که باید ظرف 5 سال بازپرداخت شوند.

در برخی از انواع مشارکتهای عمومی ، هزینه استفاده از این سرویس صرفاً توسط کاربران سرویس انجام می­شود. به عنوان مثال ، پرداخت عوارض جاده توسط کاربران.

در انواع دیگر (خصوصاً PFI) ، سرمایه گذاری توسط بخش خصوصی براساس قرارداد با دولت برای ارائه خدمات توافقی صورت می­گیرد و هزینه ارائه خدمات به کلی یا بخشی از آن توسط دولت پرداخت می­شود

*مشارکت در سود : در برخی از مشارکت­های دولتی و خصوصی، هنگامی که بحث توسعه فن­آوری های جدید در میان است، توافق نامه­های تقسیم سود بسته می­شود. این به طور کلی شامل تقسیم درآمدها بین مخترع و مردم پس از تجاری شدن یک فناوری است. موافقت نامه های تقسیم سود ممکن است برای مدت زمانی معین یا به صورت دائمی تنظیم شوند.


مدل های تحویل:

انواع مختلف و مدل های تحویل متفاوتی از PPP ها وجود دارد، در زیر لیست به صورت غیر جامع، نام و کلمه اختصاری برخی از طرح ها وجود دارد (قطعا روش های دیگری نیز هست که در این لیست آورده نشده):

قرارداد بهره برداری و نگهداری (O & M)

ساخت_تامین مالی (BF)

ساخت_بهره برداری_انتقال (BOT)

ساخت_مالکیت_بهره برداری_انتقال (BOOT)

ساخت_اجاره_انتقال (BLT)

طراحی_ ساخت_تامین مالی_تعمیر و نگهداری  (DBFM)

طراحی_ ساخت_تامین مالی_تعمیر و نگهداری_بهره برداری  (DBFMO)

طراحی_ ساخت _بهره برداری_انتقال (DBOT)

طراحی_ ساخت و ساز _مدیریت_ تامین مالی (DCMF)

جستارهای وابسته

منابع
  1. Barlow, J., Roehrich, J.K. and Wright, S. (2013). Europe Sees Mixed Results From Public-Private Partnerships For Building And Managing Health Care Facilities And Services. Health Affairs. 32(1):146-154 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23297282
  2. Hodge, Graeme A.; Greve, Carsten (2007-05). "Public?Private Partnerships: An International Performance Review". Public Administration Review. 67 (3): 545–558. doi:10.1111/j.1540-6210.2007.00736.x. ISSN 0033-3352. Check date values in: |date= (help)
  3. Caves, R. W. (2004). Encyclopedia of the City. Routledge. pp. 551. ISBN 9780415252256.
  4. Marsilio, Marta; Cappellaro, Giulia; Cuccurullo, Corrado (2011-09). "The Intellectual Structure Of Research Into PPPs". Public Management Review. 13 (6): 763–782. doi:10.1080/14719037.2010.539112. ISSN 1471-9037. Check date values in: |date= (help)
  5. Hodge, Graeme A.; Greve, Carsten (2016-08). "On Public–Private Partnership Performance". Public Works Management & Policy. 22 (1): 55–78. doi:10.1177/1087724x16657830. ISSN 1087-724X. Check date values in: |date= (help)
  6. https://en.wikipedia.org/wiki/Public%E2%80%93private_partnership. پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
  7. Karabell, Zachary (2003). Parting the desert: the creation of the Suez Canal. Alfred A. Knopf. p. 34. ISBN 978-0-375-40883-0.
  8. Buxbaum, Jeffrey N (2009). Public Sector Decision Making for Public-private Partnerships. Washington, DC: Transportation Research Board. p. 9. ISBN 978-0-309-09829-8.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.