شهروند و مافیا
شهروند و مافیا (پیش‌تر: مافیا) یک مسابقهٔ تلویزیونی در حال پخش است که هر روز ساعت ۱۷:۵۰ و تکرار آن در ساعت ۲۲:۵۰، از شبکهٔ سلامت ایران به نمایش درمی‌آید.[1] این برنامه به کارگردانی محمد رجایی و تهیه‌کنندگی علیرضا سلطانی روی آنتن می‌رود.[2] اجرای فصل اول این برنامه که با نام «مافیا» روی آنتن رفت، برعهده بهنام تشکر بود و از فصل دوم روایت این برنامه با نام «شهروند و مافیا» برعهده علیرام نورایی است و مدل بازی در فصل اول به صورت بازی کلاسیک مافیا بود. اما در فصل‌های بعدی شخصیت‌های جدیدی به بازی آمدند. بعد از پخش این مسابقه در تلویزیون، این سبک بازی به بازی شهروند و مافیا با سناریوی صدا و سیما مشهور شده‌است و از پربیننده ترین برنامه های تلویزیون ایران شد. در این بازی هیچ نقش مستقلی از قبیل گرگ‌نما و سندیکا و… وجود نداشته و تنها دو گروه شهروند و مافیا وجود دارد. با این وجود بازی بسیاری از نقش‌های معروف مثل ناتاشا، کشیش، ساقی و تروریست را دارا نیست. در فصل دهم سناریوی بازی تغییر کرده و نقش‌های تکاور، نگهبان، ناتو، تفنگدار و گروگان‌گیر(افسون گر) به بازی اضافه شده‌است.
| شهروند و مافیا | |
|---|---|
 | |
| ژانر | بازی مافیا واقع‌نما آموزشی |
| نویسنده | سویل امینا |
| کارگردان | افشین اربابی (فصل اول) محمد رجایی |
| داوران | پدرام فیاضی سینا مطلم نوید پورنیک پدرام صادقی نادر مدیر (فصل ۲ تا ۴) |
| راوی | علیرام نورایی |
| کشور سازنده | ایران |
| زبان اصلی | فارسی |
| شمار فصل‌ها | ۱۰ |
| شمار قسمت‌ها | ۲۹۰ |
| تولید | |
| تهیه‌کننده | علیرضا سلطانی |
| مدت | ۶۰ دقیقه |
| پخش | |
| شبکهٔ اصلی | شبکه سلامت |
| فرمت تصویر | |
| انتشار اولیه | ۶ مهر ۱۳۹۸ – اکنون |
| پیوندهای بیرونی | |
| وبگاه | |
نقش‌های بازی[3]
نقش‌های مافیایی
رئیس مافیا:
رئیس مافیا قدرتمندترین نقش گروه مافیاست. استعلام وی برای کارآگاه منفی است و اگر در شب مورد اصابت تیر تکاور قرار گیرد از بازی خارج نمی‌شود. اوست که وظیفه شلیک شب را بر عهده دارد و ناتو تنها با اجازه او قادر به استفاده از نقش خود است.
ناتو:
ناتو در طول بازی تنها و تنها در یک شب می‌تواند با تأیید رئیس مافیا از نقشش استفاده کند و نقش دقیق یکی از شهروندها را حدس بزند (تکاور، کاراگاه، پزشک، تفنگ دار، نگهبان یا شهروند ساده). اگر درست حدس بزند آن نقش در هر صورت از بازی خارج می‌شود. و اگر اشتباه حدس بزند کسی از بازی خارج نمی شود. در شبی که گروه مافیا اقدام به استفاده از نقش ناتو می‌کنند راوی در آن شب پزشک بازی را بیدار نمی‌کند. چون تیری شلیک نشده‌است و اگر حدس ناتو صحیح بوده باشد در هر صورت شهروند مورد نظر ناتو از بازی خارج خواهد شد. پس در شبی که مافیا اقدام به استفاده از نقش ناتو می کنند، آن شب نمی توانند از شلیک شب استفاده کنند.
گروگان‌گیر:
گروگان‌گیر در طول بازی هر شب بیدار می‌شود و نقش یک نفر را به گروگان می‌گیرد. کسی که نقشش گروگان گرفته شده وقتی بیدار می‌شود با علامت گروگان‌گیری یعنی ((×)) مواجه می‌شود و آن شب نمی‌تواند از نقشش استفاده کند. لازم است ذکر شود که گروگان‌گیر اگر در یک شب، یک نفر را به گروگان گرفت نمی‌تواند شب بعد دوباره همان شخص را به گروگان بگیرد. به بیان دیگر، یک شخص نمی‌تواند دو شب متوالی توسط گروگان‌گیر انتخاب شود. گروگان‌گیر با دیگر مافیاها بیدار نمی‌شود ولی در شب معارفه در حالی که چشمانش بسته‌است با نشان دادن علامت تایید به سایر اعضای تیم مافیا معرفی می‌شود و هنگامی که خودش بیدار شد نیز رئیس مافیا و ناتو با نشان دادن علامت تایید به او معرفی خواهند شد؛ بنابراین هر سه عضو مافیا یکدیگر را می‌شناسند و تنها گروگان‌گیر در فاز شب همراه با دو عضو دیگر به صورت همزمان از خواب بیدار نمی‌شود.
نقش‌های شهروندی
کارآگاه:
کارآگاه بازی هرشب بیدار شده و استعلام یکی از افراد بازی را از راوی می‌گیرد. کارآگاه هر شب با اشاره دست، یکی از بازیکنان را به راوی نشان می‌دهد (به بیانی دیگر استعلام او را می‌گیرد) و راوی در پاسخ اگر علامت تأیید نشان داد یعنی آن شخص مافیاست و اگر عدم تأیید نشان داد یعنی آن شخص شهروند است. باید توجه داشت که تنها در صورت اشاره به ناتو یا گروگان‌گیر راوی علامت تأیید نشان خواهد داد و در صورت اشاره به رئیس مافیا راوی همواره علامت عدم تأیید نشان می‌دهد؛ یعنی رئیس مافیا به عنوان یک شهروند به کارآگاه معرفی می‌شود؛ بنابراین کارآگاه نمی‌تواند صددرصد مطمئن باشد که هرگاه راوی در پاسخ به استعلام وضعیت، به او علامت عدم تأیید نشان داد، قطعاً شخص مورد نظر شهروند است؛ بنابراین این امر کار را برای کارآگاه سخت‌تر خواهد کرد.
تفنگدار:
تفنگ دار حمل کننده تفنگ است. او تنها یک تفنگ جنگی و در مقابل بی‌نهایت تفنگ مشقی در اختیار دارد. هر شب بیدار می‌شود و حداکثر می‌تواند به ۲ نفر تفنگ بدهد. اینکه تفنگ جنگی را در چه شبی و به چه کسی بدهد تنها به اختیار خود اوست. اما او تحت هیچ شرایطی نمی‌تواند به خودش تفنگ جنگی بدهد. فردای آن شب و در طول روز شخصی که تفنگ گرفته‌است، قبل از رای‌گیری می‌توانند دستش را بالا بیاورد و اعلام کند که تفنگ دارد و می‌خواهد از تفنگش استفاده کند و یک نفر را مورد هدف قرار دهد. نکتهٔ جالب اینست که کسی جز راوی و دارندهٔ نقش تفنگدار از نوع تفنگ داده شده باخبر نیست و سایر افراد، حتی کسی که تفنگ دار به او تفنگ داده‌است، تنها بعد از استفاده از تفنگ و مشاهده نتیجه آن، از نوع تفنگ اطلاع خواهند یافت. کسی که تفنگ دارد اگر تفنگش جنگی باشد، با تأیید روای هدفش وصیت میکند و از بازی خارج می‌شود و نقش بازیکن خارج شده بلافاصله توسط راوی به شهر اعلام می‌شود (مافیا بود یا شهروند) و سپس بازی ادامه می‌یابد. اما اگر تفنگ مشقی داشته باشد هیچ اتفاقی نمی‌افتد و بازی با تأیید راوی مسیر معمول خود را ادامه می‌دهد. باید توجه داشت افرادی که تفنگ دریافت کرده‌اند اگر قبل از رای‌گیری از تفنگ خود استفاده نکنند دیگر قادر به استفاده از آن نیستند و تفنگشان خواهد سوخت؛ حتی اگر آن تفنگ، تنها تفنگ جنگی موجود در بازی بوده باشد! در صورتی که تفنگدار در یک شب به شخصی تفنگ جنگی داده باشد و آن شخص به هر دلیلی همان شب از بازی خارج شود، تفنگ جنگی بازی نخواهد سوخت و تفنگدار در شب‌های بعدی فرصت خواهد داشت که تفنگ جنگی را مجدداً به دست یکی از بازیکنان به جز خودش، بسپارد.
یکی از ترفندهای تفنگدار در مقابل رو شدن نقشش برای مافیا دادن یک تفنگ مشقی به خودش است. بازهم تأکید می‌شود که تفنگدار به هیچ وجه قادر نیست به خودش تفنگ جنگی بدهد.
معمولاً بعد از استفاده از تفنگ جنگی در طول روز دیگر راوی در شب‌های بعد تفنگدار را بیدار نخواهد کرد.
نگهبان:
نگهبان هر شب بیدار می‌شود و زمانی که ۸ نفر یا بیشتر در بازی حضور داشتند می‌تواند از ۲ نفر و زمانی که ۷ نفر یا کمتر در بازی حضور داشتند می‌تواند از ۱ نفر نگهبانی کند. نگهبان باید سعی کند شهروندهای نقش‌دار بازی را به درستی پیدا کند و از نقش آنها در مقابل گروگان‌گیر نگهبانی کند. اگر نگهبان بتواند نقشی که گروگان‌گیر اعلام کرده‌است را نگهبانی کند، آن نقش به گروگان گرفته نمی‌شود. طبیعتاً اگر گروگان‌گیر بازی نگهبان بازی را انتخاب کند هیچ اتفاق خاصی در بازی نمی‌افتد. اما اگر نگهبان موفق به انتخاب گروگان‌گیر شود، و در آن شب گروگان‌گیر شهروندی به جز نگهبان را انتخاب کرده باشد، به‌طور کامل عملکرد گروگان‌گیر خنثی می‌شود! به بیانی دیگر نگهبان برای خنثی کردن عملکرد گروگان‌گیر یا باید نقشی که گروگان‌گیر به گروگان گرفته‌است را انتخاب کند یا مستقیماً به سراغ خود گروگان‌گیر برود!
نگهبان به نوعی زره‌پوش شهر نیز محسوب می‌شود اما زره او در طول شب و در مقابل تیر مافیا کارکردی ندارد؛ بنابراین اگر در طول شب مورد اصابت تیر مافیا قرار گرفت اگر پزشک نتواند او را نجات دهد از بازی خارج می‌شود. در مقابل زره او در طول روز بسیار کارآمد است و اگر در روز مورد اصابت تفنگ جنگی قرار بگیرد یا در رای‌گیری از اکثریت بازیکنان حاضر رای خروج دریافت کند، در بازی می‌ماند اما زره خود را از نیز از دست می‌دهد و با نقش شهروند ساده به بازی ادامه می‌دهد و دیگر نمی‌تواند از نقشش در شب استفاده کند و همچنین گروه مافیا بعد از ریختن زره او نمی‌توانند در شب او را به کمک نقش ناتو از بازی خارج کنند.
تکاور:
تکاور هر شب بیدار می‌شود و راوی به او اعلام میکند که آیا آن شب مورد هدف تیم مافیا قرار گرفته‌است یا خیر. اگر شبی مورد هدف تیم مافیا قرار گرفته باشد، آن شب می‌تواند به نوعی به تک تیرانداز شهر تبدیل شود و یک نفر را مورد اصابت تیرش قرار دهد. اگر موفق شود یک مافیا را بزند خودش در روز بعد چه مورد نجات پزشک قرار گرفته باشد چه نگرفته باشد، در هر صورت در بازی می‌ماند. اگر هدف تیر او رئیس مافیا بوده باشد با این وجود که تکاور در بازی می‌ماند اما رئیس مافیا نیز از بازی خارج نمی‌شود. ولی اگر ناتو یا گروگان‌گیر را بزند آن نقش در روز بعد در صورتی که توسط پزشک شهروندان به اشتباه نجات داده نشده باشد از بازی خارج می‌شود.
گاه در حالی که تکاور مورد اصابت تیر مافیا در شب قرار گرفته‌است اعلام میکند که نمی‌خواهد تیری شلیک کند. در این صورت تنها راه ماندن او در بازی اینست که پزشک او را نجات دهد. در غیر این صورت قطعاً از بازی خارج خواهد شد. اگر پزشک او را در این شرایط نجات داد، می‌تواند در شب‌های بعدی در صورت مورد اصابت قرار گرفتن مجدد توسط مافیا از تیرش استفاده کند. اگر او به اشتباه شهروند را مورد اصابت گلوله قرار دهد، در هر صورت قطعاً از بازی خارج خواهد شد.
فراموش نکنیم که تکاور تنها و تنها یک تیر در اختیار دارد؛ بنابراین اگر به درستی یک مافیا را مورد هدف قرار دهد در شب‌های بعد در صورت مورد اصابت قرار گرفتن مجدد دیگر تیری نخواهد داشت.
پزشک:
پزشک بازی هر شب از خواب بیدار شده و تا زمانی که تعداد بازیکن‌ها ۸ نفر یا بیشتر باشد، می‌تواند ۲ نفر را نجات دهد و در شب‌هایی که ۷ بازیکن یا کمتر در بازی حضور دارند فقط امکان نجات یک نفر را دارد. او باید حدس بزند که مافیا به چه کسی شلیک کرده و او را برای نجات دادن انتخاب کند. پزشک باید دقت کند اگر ناتو یا گروگان‌گیری را که مورد اصابت تیر تکاور قرار گرفته باشند، برای نجات انتخاب کند آن نقش‌ها در روز بعد از بازی خارج نخواهند شد و در این حالت هرچند تکاور خود بیرون نمی‌رود اما تیر درست او به هدر خواهد رفت. پزشک مجموعاً فقط ۲ بار در طول شب‌های بازی می‌تواند خودش را نجات دهد.
شهروند ساده:
شهروند ساده جزء عده شهروندان به‌شمار می‌رود و هیچ ویژگی و توانمندیِ منحصر به فردی به او تعلق نگرفته‌است. برخی بازیکنان مسابقه شهروند و مافیا برای به چالش کشیدن توانایی خود در بازی، از پذیرش این نقش استقبال می‌کنند.
نقش‌های مافیایی
رئیس مافیا:
رئیس مافیا قدرتمندترین نقش گروه مافیاست. استعلام وی برای کارآگاه منفی است و اگر در شب مورد اصابت تیر تک تیر انداز قرار گیرد از بازی خارج نمی‌شود. اوست که وظیفه شلیک شب را بر عهده دارد و مذاکره کننده تنها با اجازه او قادر به استفاده از نقش خود است.
مذاکره‌کننده:
زمانی که اولین مافیا به هر شکل از بازی خارج شود، یعنی تیم مافیا اولین یار خود را از دست بدهد، و آن یار نقش مذاکره کننده نبوده باشد، نقش مذاکره کننده مافیا فرصت دارد تنها در یکی از شب های پیش رو با استفاده از نقش خود با یکی از افراد تیم شهروند مذاکره کند و او را وارد تیم مافیا کند. در صورت حضور رئیس مافیا در بازی، مذاکره حتما باید با اجازه او انجام شود. در صورتی که تیم مافیا اقدام به مذاکره کنند حق شلیک تیر در آن شب را ندارند. مذاکره تنها زمانی موفق خواهد بود که مذاکره کننده یک شهروند ساده یا زره پوشی که هنوز زره خود را از دست نداده است را انتخاب کند. در شبی که تیم مافیا تصمیم به مذاکره می گیرند، مذاکره کننده شخصی مورد نظر خود را به با دست به راوی نشان می دهد. اگر انتخاب او درست بود، یعنی شهروند ساده یا زره پوشی را که هنوز زره خود را دارد انتخاب کند ، آن شخص از آن لحظه وارد تیم مافیا خواهد شد و راوی با لمس کردن دست شخص مذاکره شده به او می فهماند که از شب های بعد باید با تیم مافیا از خواب بیدار شود. اگر مذاکره با موفقیت پیش نرفت دیگر تیم مافیا قادر به استفاده از تیر شب خود نیز نخواهد بود. باید توجه داشت که چه مذاکره با موفقیت انجام شود چه به شکست بینجامد، تیم مافیا با استفاده از نقش مذاکره کننده تنها و تنها یک بار قادر به انجام مذاکره خواهند بود.
مافیا ساده:
مافیای ساده جز عدهٔ تیم مافیا به‌شمار می‌رود ولی توانمندی منحصر به فردی ندارد. او طبعا همانند یک شهروند ساده که برای پیروزی شهر خود تلاش میکند، در تلاش است تا تیم خودش یعنی مافیا به پیروزی برسد.
نقش‌های شهروندی
کارآگاه:
کارآگاه بازی هرشب بیدار شده و استعلام یکی از افراد بازی را از راوی می‌گیرد. کارآگاه با اشاره دست، یکی از بازیکنانی که حدس می‌زند مافیا باشد را به راوی نشان می‌دهد و راوی در پاسخ با علامت سر به او نشان می‌دهد که آیا درست حدس زده و شخص عضوی از مافیا هست یا خیر. استعلام مافیای مذاکره کننده و مافیای ساده مثبت و استعلام رئیس مافیا همیشه منفی است.
زره‌پوش:
زره پوش در شب با تیر مافیا بیرون نرفته و در روز تنها یک بار با رأی شهر از بازی خارج نمی‌شود و بعد از آن زره اثر خود را از دست می‌دهد. در فصل دو مسابقه شهروند و مافیا زره پوش در شب هم مانند روز اگر یک بار مورد اصابت گروه مافیا قرار می‌گرفت، زره اثر خود را از دست می‌داد. در صورت افشای نقش زره پوش در روز، امکان مذاکره مافیا با وی وجود ندارد.
خبرنگار:
بعد از انجام مذاکره توسط گروه مافیا، خبرنگار هر شب برای استعلام شخص مذاکره شونده بیدار شده و استعلام یک نفر را از راوی می‌گیرد. روای تنها در صورت انتخاب شخص مذاکره شده احتمالی به او علامت تهدید نشان خواهد داد.
تک‌تیرانداز:
تک‌تیرانداز با اعلام راوی هرشب بیدار شده و در کل بازی تنها یک تیر دارد. درصورتی که اشتباه شهروند را مورد هدف قرار دهد، خود او قطعا از بازی خارج می‌شود و نجات دکتر نیز برای ماندن او در بازی بی فایده است. در صورت هدف قرار دادن رئیس مافیا، رئیس از بازی خارج نمی‌شود. جالب اینجاست که تک تیرانداز اگر در شب مورد اصابت تیر مافیا قرار بگیرد، حتی اگر تیر درست نیز شلیک کند، باز هم از بازی خارج می شود. مگر اینکه پزشک او را نجات بدهد.
پزشک:
پزشک بازی هر شب از خواب بیدار شده و تا زمانی که تعداد بازیکن‌ها کمتر از ۸ نفر بشود، می‌تواند ۲ نفر را نجات دهد و بعد از آن فقط امکان نجات یک نفر را در هر شب دارد. او باید حدس بزند که مافیا به چه کسی شلیک کرده و او را برای نجات دادن انتخاب کند. اگر پزشک بتواند درست حدس بزند، در فاز روز راوی اعلام میکند که در شب گذشته کسی از بازی خارج نشده‌است. پزشک فقط ۲ بار در طول بازی می‌تواند خودش را نجات دهد. پزشک باید دقت کند که به اشتباه مافیا را نجات ندهد. چون اگر در آن شب تک تیرانداز بازی، مذاکره کننده یا مافیای ساده را مورد هدف قرار داده باشد و مافیای مورد هدف (جز رئیس مافیا) توسط پزشک بازی به اشتباه نجات داده شود، نه تنها آن مافیا از بازی بیرون نمی رود، بلکه تنها تیر تک تیرانداز نیز به هدر خواهد رفت.
شهروند ساده:
شهروند ساده جز عدهٔ شهروندان به‌شمار می‌روند و هیچ ویژگی و توانمندی منحصر به فردی به آنها تعلق نگرفته‌است. برخی بازیکنان مسابقه شهروند و مافیا برای به چالش کشیدن توانمندی بازی خود، از پذیرش این نقش استقبال می‌کنند.
روش انجام مسابقه[4]
در این بازی افراد به دو گروه مافیا و شهروندان تقسیم شده و نبرد میان دو گروه آگاه و ناآگاه شبیه‌سازی می‌شود. در این مسابقه افراد به صورت پنهانی تعیین نقش می‌شوند و اکثریت شهروند این فرصت را پیدا می‌کنند تا افراد مافیا را شناسایی و برای حذف آنها رأی دهند.[5] در طول فاز روز، تمام بازیکنان بازمانده در مورد هویت‌های مافیایی بحث می‌کنند و برای حذف یک مظنون رأی‌گیری می‌کنند.
به‌طور خلاصه، هدف نهایی بازی مافیا از بین بردن یا به عبارت بهتر، از بازی به‌در کردن «شهروندها» توسط گروه مافیا یا برعکس آن از بین بردن مافیاهای بازی توسط شهروندها است.
در سبک بازی شهروند و مافیا با سناریوی صدا و سیما بعد از اعطای نقش به هریک از بازیکنان، در روز اول هر بازیکن به معرفی خود و ظن‌های مافیایی خویش می‌پردازد. روز اول روز معارفه است و رأی‌گیری انجام نمی‌شود. در شب اول با اعلام راوی گروه مافیا و پس از آن نقش‌های دیگر به ترتیب بیدار می‌شوند. شب اول بازی شب معارفه است و تیری از جانب مافیا شلیک نمی‌شود.
در روز دوم و روزهای بعد شهروندان برای کشف گروه مافیا به بحث دربارهٔ مظنون‌های خود در دو زمان نوبت بازی و چالش می‌پردازند. بعد از اظهار نظر بازیکنان، یک یا چند نفر با اکثریت آرا به دادگاه برای دفاع از خود می‌روند. هر بازیکن در دادگاه از خود دفاع میکند و استدلال‌های خود را بیان میکند. بعد از دفاع، با رأی‌گیری مجدد اگر یکی از بازیکنان حدنصاب آرا را کسب کند از بازی اخراج می‌شود. برای هر بازیکن قبل از خروج از بازی در روز، امکان بیان کلام‌های آخر وجود دارد.
بلافاصله بعد از شروع فاز روز، امکان انجام دو مرتبه استعلام از تعداد شهروندان و مافیاهای خارج شده از بازی وجود دارد؛ که به هدایت بازیکنان باقی مانده در بازی نسبت به مواضع افراد حاضر کمک میکند.
خروج یک مافیا در شب با تیر تک تیرانداز توسط راوی اعلام می‌شود و بازیکنان متوجه می‌شوند که کشتهٔ اعلام شده با تیر تک تیرانداز خارج شده‌است.
زمانی که تعداد بازیکنان مافیا و تعداد بازیکنان شهروند برابر شود، بازی با برد گروه مافیا به پایان می‌رسد. اگر تعداد بازیکنان بازی به سه نفر متشکل از دو شهروند و یک مافیا برسد، بازیکنان به مدت دو دقیقه به صورت آزاد با هم صحبت می‌کنند و نهایتاً با انجام عمل دست دادن تکلیف برد شهروند یا برد مافیا مشخص می‌شود.
اشاره مستقیم و حتی غیرمستقیم به نقش خود در طول اظهار نظر در روز به هر نحوی ممنوع بوده و درصورت وقوع باعث اخراج انضباطی سریع و بی قید و شرط از بازی می‌شود.
اما در مقابل اطلاق نقش به هر یک از بازیکنان حاضر در بازی تنها با اخطار روای روبه‌رو خواهد شد و در صورت تکرار ممکن است شخص اطلاق کننده با اخراج انضباطی مواجه گردد. با این وجود، اطلاق نقش به بازیکنی که از بازی خارج شده، آزاد است. به بیانی دیگر اطلاق نقش به مرده بلامانع می‌باشد.
اصطلاحات بازی
اسنایپر : اسنایپر معادل انگلیسی تک‌تیرانداز می‌باشد.
پوش مافیایی (هُل مافیایی): اصطلاحاً به فشار مافیا برای خارج کردن یک شهروند از بازی می‌گویند. در این شرایط گروه مافیا تلاش میکند با سوءاستفاده از ناآگاهی یک یا تعدادی از شهروندان، به همراه آنان علیه یک شهروند اجماع تشکیل داده و او را با رای‌گیری هر طور که شده از بازی خارج کند.
Fact (فَکت) : فکت معادل انگلیسی استدلال است: هر بازیکن بر اساس اظهارات سایر بازیکنان و برداشت‌های خود، برای معرفی مظنونین خود استدلال می‌آورد.
Turn (تِرن) : ترن معادل انگلیسی نوبت است.
Challenge (چالش): هر بازیکن قادر است در نوبت خود به یک بازیکن دیگر اجازه دهد که قبل یا بعد از او، از یک زمان کوتاه هفت هشت ثانیه‌ای برای ابراز نظر یا اضافه کردن چیزی به بازی استفاده کند. به این فرصت کوتاه که تنها با اجازه بازیکنی که نوبت اوست به یک بازیکن دیگر داده می‌شود اصطلاحاً چالش می‌گویند.
Shot شب (شاتِ شب): منظور تیریست که گروه مافیا در فاز شب به سوی یکی از شهروندان شلیک میکند.
Heal یا Save (هیل یا سیو): منظور نجات یک شهروند از تیر مافیا یا حتی نجات اشتباه و ناآگاهانه یکی از مافیا توسط پزشک در مقابل تیر تکاور یا تک‌تیرانداز است. نجات همواره در شب اتفاق می‌افتد.
Like (لایک): بازیکنی که با صحبت‌های یک شخص موافق است نماد لایک را به منظور تأیید نشان می‌دهد.
Dislike (دیس‌لایک): بازیکنی که با صحبت‌های یک شخص مخالف است نماد دیس‌لایک را به منظور عدم تأیید نشان می‌دهد.
Target (تارگت): معادل انگلیسی اتّهام است. در زمانی که یک بازیکن به بازیکن دیگر اتهام مافیا بودن می‌زند به اصطلاح به او تارگت زده‌است.
Target Back (تارگت بک): زمانی اتفاق می‌افتد که یک نفر به نفر دیگر اتهام مافیا بودن بزند و شخص اتهام خورده نیز بلافاصله شخص اتهام‌زننده را مورد اتهام قرار دهد. یا به عبارتی اتهام را به او بازگرداند.
سناریو: در زبان فارسی به معنی فیلم‌نامه است. سناریو صرفاً مختص مافیای بازیست و منظور طرح و برنامه ایست که گروه مافیا برای زمین گیر کردن شهر و پیروزی در بازی با مشورت یکدیگر در فاز شب پیش‌بینی می‌کنند. اینکه در طول روز اتهامات بازی را به چه سمتی هدایت کنند، چگونه خود را سفید کنند، در فاز شب چه کسی را مورد هدف قرار دهند و … همگی بخشی از طرح و برنامه مافیا یا اصطلاحاً سناریو گروه مافیاست.
اَکت شب: هر صدا، حرکتی یا ردی که از رفتار بازیکن‌ها در فاز شب گرفته شود (عمدتا شنیده شود) را اَکت شب گویند.
موج‌سواری: وقتی بحثی از یک نفر شروع می‌شود و همین‌طور نفرات بعدی هم در موردش صحبت کنند، اصطلاحاً می‌گویند موجی درست شده‌است. در این بین کسی که بخواهد علیرغم اعتقاد خودش به موضوع آن موج، از آن استفاده کند و اصطلاحاً سواری بگیرد، می‌گویند دارد موج‌سواری میکند.
تبر زدن: برای شهروندی به کار می‌رود که بد و به نفع مافیا بازی میکند و درنتیجه شهر و شهروندان را دچار مشکل می‌سازد.
Noob (نوب): نوب در زبان انگلیسی به معنی تازه‌کار است؛ یعنی کسی که در زمینهٔ خاصی مهارت زیادی ندارد و زیاد تجربه کسب نکرده‌است.
گره: در بازی مافیا گاه شرایطی پیش میاد که تا زمانی که نقش یک بازیکن برای شهر دقیقاً روشن نشود، شهر قادر به پیدا کردن مسیر درست خود و غلبه بر مافیا نخواهد بود. اینجاست که اصطلاحاً آن بازیکن را گره می‌نامند و تا زمانی که آن شخص در بازی حضور داشته باشد، همچنان ذهن شهروندان درگیر و مسیر بازی برای آنان مبهم خواهد بود و ممکن است در این حالت با تصمیمات اشتباه شهر را به سمت شکست بکشانند؛ بنابراین بازیکنان تلاش می‌کنند تا با دادن رای خروج به آن شخص و سپس آگاهی از نقش او در طی درخواست اعلام وضعیت، ابهام را بر طرف کرده و مسیر بازی را روشن سازند و به اصطلاح گره بازی را باز کنند.
گردن گرفتن: گردن گرفتن زمانی رخ می‌دهد که بازیکنی با قاطعیت می‌خواهد بازیکن دیگر را که فکر میکند مافیاست از بازی بیرون بیندازد و تمام عواقب بیرون رفتن آن بازیکن را برعهده می‌گیرد. یا به عبارت دیگر خون آن بازیکن به گردن او خواهد بود. طبعا در صورتی که بازیکن حذف شده در طی رای گیری شهروند بوده باشد، بازیکنی که خون او را گردن گرفته است در روز بعد در صورت بودن در بازی، کار دشواری برای رفع اتهام از خود در پیش خواهد داشت.
نقش بلند کردن: هنگامی که بازیکنی به‌طور غیرمستقیم و در لفافه، با صحبت‌هایش اشاره میکند که نقشِ شهروندی خاصی دارد، اصطلاحاً می‌گویند نقش بلند کرده‌است. بازیکنی که نقش بلند میکند از آنجا مشخص می‌شود که اگر یک شهروند نقش دار بازی در هر صورت حتی اگر کوچکترین اشاره ای به شکل غیر مستقیم به نقش خود کند، بلافاصله با تأیید داوران و به وسیله راوی بازی با اخراج انضباطی مواجه خواهد شد. پس اگر کسی غیر مستقیم نقش شهروندی‌ای را به خود نسبت داد و از بازی اخراج نشد، قطعاً آن نقش را بلند کرده‌است. نقش بلند کردن عموماً از حربه‌های مافیاست و به ندرت توسط شهروندان انجام می‌گیرد و تقریباً همواره نقش بلند شده از نقش‌های شهروندیست. چون بلند کردن یک نقشِ مافیایی در کل به ضرر شخص بلند کننده نقش و تیم او تمام خواهد شد و این در حالیست که افراد برای پیدا کردن دست بالا و موقعیت بهتر در بازی یا جلوگیری از گرفتن رای خروج از اکثریت، نقشی را بلند می‌کنند نه برای تخریب جایگاه خود و ترغیب سایرین به دادن رای خروج به آنها.
راوی مسابقه
راوی این مسابقه در ابتدا بهنام تشکر از بازیگران سینمای ایران بود.[6] در سری جدید این مسابقه و به دلیل آن که بهنام تشکر مشغول یک پروژه سینمایی بود، علیرام نورایی جایگزین او شد.
بررسی فصل‌ها
| فصل | روز و زمان پخش | شروع فصل | پایان فصل | راوی | تعداد قسمت‌های پخش شده | محدوده قسمت | فصل تلویزیون | شبکه تلویزیون |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ۱ | هر روز ۲۰:۰۰، تکرار ۲۳:۰۰ | ۶ مهر ۱۳۹۸ | ۹ آبان ۱۳۹۸ | بهنام تشکر | ۳۲ | ۱–۳۲ | ۱۳۹۸ | شبکه سلامت |
| ۲ | ۲۲ بهمن ۱۳۹۸ | ۲۳ اسفند ۱۳۹۸ | علیرام نورایی | ۳۳–۶۴ | ||||
| ۳ | هر روز ۲۰:۰۰، تکرار ۲۴:۰۰ | ۱ فروردین ۱۳۹۹ | ۱۸ فروردین ۱۳۹۹ | ۱۸ | ۶۵–۸۲ | ۱۳۹۹ | ||
| ۴ | هر روز ۱۹:۰۰، تکرار ۲۳:۰۰ | ۱ اردیبهشت ۱۳۹۹ | ۶ خرداد ۱۳۹۹ | ۳۲ | ۸۳–۱۱۴ | |||
| ۵ | ۱۲ مهر ۱۳۹۹ | ۱۸ آبان ۱۳۹۹ | ۱۱۵–۱۴۶ | |||||
| ۶ | ۲۳ آبان ۱۳۹۹ | ۲۴ آذر ۱۳۹۹ | ۱۴۷–۱۷۸ | |||||
| ۷ | ۲۹ آذر ۱۳۹۹ | ۲ بهمن ۱۳۹۹ | ۱۷۹–۲۱۰ | |||||
| ۸ | ۱۱ بهمن ۱۳۹۹ | ۱۴ اسفند ۱۳۹۹ | ۲۱۱–۲۴۲ | |||||
| ۹ | ۳۰ اسفند ۱۳۹۹ | ۱۵ فروردین ۱۴۰۰ | ۱۶ | ۲۴۳–۲۵۸ | ۱۳۹۹–۱۴۰۰ | |||
| ۱۰ | هر روز ۱۷:۵۰، تکرار ۲۲:۵۰ | ۲۵ فروردین ۱۴۰۰ | ۳۰ اردیبهشت
۱۴۰۰ |
۳۲ | ۲۵۹–
۲۹۰ |
۱۴۰۰ |
فصل ۱ (مهر–آبان ۱۳۹۸)
شرکت‌کنندگان حاضر در فینال:
| شرکت‌کننده | شماره | نقش |
|---|---|---|
| محسن وجودی | ۱ | شهروند ساده |
| علی زارع | ۲ | شهروند ساده |
| پدرام فیاضی | ۳ | پزشک |
| اکبر بنائی | ۴ | شهروند ساده |
| علی نادرخانی | ۵ | شهروند ساده |
| بهروز قائمی | ۶ | کارآگاه |
| علی یوسفی | ۷ | مافیا ساده |
| مسعود فیوضات | ۸ | رئیس مافیا |
| فواد سکان | ۹ | مافیا ساده |
| علی جوانشیر | ۱۰ | شهروند ساده |
نتیجه: برد شهروند
فصل ۲ (بهمن–اسفند ۱۳۹۸)
شرکت‌کنندگان حاضر در فینال:
| شرکت‌کننده | شماره | نقش |
|---|---|---|
| خشایار | ۱ | خبرنگار |
| سعید | ۲ | مافیا ساده |
| پارسا | ۳ | پزشک |
| مصطفی | ۴ | تک‌تیرانداز |
| آروین | ۵ | زره‌پوش |
| شروین | ۶ | شهروند ساده |
| محمدجواد | ۷ | کارآگاه |
| مرتضی | ۸ | مذاکره‌کننده |
| پدرام | ۹ | شهروند ساده |
| رهام | ۱۰ | رئیس مافیا |
نتیجه: برد مافیا
فصل ۳ (فروردین ۱۳۹۹)
شرکت‌کنندگان حاضر در فینال:
| شرکت‌کننده | شماره | نقش |
|---|---|---|
| امید | ۱ | خبرنگار |
| اتابک | ۲ | کارآگاه |
| حمید | ۳ | پزشک |
| محمدحسین | ۴ | شهروند ساده |
| علی | ۵ | شهروند ساده |
| سینا | ۶ | مذاکره‌کننده |
| حسن | ۷ | مافیا ساده |
| میلاد | ۸ | مافیا ساده |
| امیرحسین | ۹ | شهروند ساده |
| محمدحسین | ۱۰ | رئیس مافیا |
| شهریار | ۱۱ | زره‌پوش |
| آرش | ۱۲ | تک‌تیرانداز |
نتیجه: برد مافیا
شرکت‌کنندگان حاضر در فینال (بانوان):
| شرکت‌کننده | شماره | نقش |
|---|---|---|
| قربان نژاد | ۱ | کارآگاه |
| احسنی | ۲ | زره پوش |
| سربی | ۳ | شهروند ساده |
| احمدی | ۴ | پزشک |
| امینا | ۵ | خبرنگار |
| صفایی | ۶ | مذاکره‌کننده |
| حجازی | ۷ | رئیس مافیا |
| رضایی | ۸ | مافیا ساده |
| شیرزاده | ۹ | شهروند ساده |
| سلطانعلی زاده | ۱۰ | تک تیرانداز |
| شهبازی | ۱۱ | زره‌پوش |
| هاشمی نژاد | ۱۲ | مافیا ساده |
نتیجه: برد مافیا
فصل ۴ (اردیبهشت–خرداد ۱۳۹۹)
شرکت‌کنندگان حاضر در فینال:
| شرکت‌کننده | شماره | نقش |
|---|---|---|
| سینا | ۱ | زره‌پوش |
| علی | ۲ | پزشک |
| امین | ۳ | رئیس مافیا |
| پوریا | ۴ | شهروند ساده |
| محمد | ۵ | شهروند ساده |
| مبین | ۶ | مذاکره‌کننده |
| محمدرضا | ۷ | مافیا ساده |
| اکبر | ۸ | خبرنگار |
| علی‌اکبر | ۹ | تک‌تیرانداز |
| حمید | ۱۰ | کارآگاه |
نتیجه: برد شهروند
فصل ۵ (مهر–آبان ۱۳۹۹)
شرکت‌کنندگان حاضر در فینال:
| شرکت‌کننده | شماره | نقش |
|---|---|---|
| محمدامین صادقی | ۱ | مذاکره‌کننده |
| حامد فکری | ۲ | پزشک |
| سینا عنایتی | ۳ | شهروند ساده |
| مرتضی رادان | ۴ | زره‌پوش |
| سروش صادقی | ۵ | تک‌تیرانداز |
| مهدی سیدی | ۶ | خبرنگار |
| سینا عزیزی | ۷ | مافیا ساده |
| بهمن زارعی | ۸ | شهروند ساده |
| امین زحمتی | ۹ | رئیس مافیا |
| سینا بهنیا | ۱۰ | کارآگاه |
نتیجه: برد مافیا
فصل ۶ (آبان–آذر ۱۳۹۹)
شرکت‌کنندگان حاضر در فینال:
| شرکت‌کننده | شماره | نقش |
|---|---|---|
| علی‌اکبر محمدی | ۱ | زره‌پوش |
| امیر خواجوی | ۲ | خبرنگار |
| وحید تهرانی | ۳ | کارآگاه |
| امیرحسین دهقان | ۴ | پزشک |
| سعید حسینی | ۵ | رئیس مافیا |
| محمدحسین رضوی | ۶ | شهروند ساده |
| محسن گلیج | ۷ | مذاکره‌کننده |
| رضا حسینی | ۸ | شهروند ساده |
| احسان رمضانی | ۹ | مافیا ساده |
| بهراد هورفر | ۱۰ | تک‌تیرانداز |
نتیجه: برد شهروند
فینالیست یازدهم (بااخلاق): علی حیدری
فصل ۷ (آذر–بهمن ۱۳۹۹)
شرکت‌کنندگان حاضر در فینال:
| شرکت‌کننده | شماره | نقش |
|---|---|---|
| یاشار خلیلی | ۱ | پزشک |
| حمیدرضا اشکیل | ۲ | تک‌تیرانداز |
| علی قوامی | ۳ | مذاکره‌کننده |
| امیرمهدی سهرابی | ۴ | رئیس مافیا |
| رامین مرتاضی | ۵ | زره‌پوش |
| حمید بنی‌اسد | ۶ | شهروند ساده |
| علیرضا اسپنانی | ۷ | کارآگاه |
| ایرج نیکجو | ۸ | شهروند ساده |
| حمیدرضا محمدی | ۹ | مافیا ساده |
| امیر قشقایی | ۱۰ | خبرنگار |
نتیجه: برد شهروند
فصل ۸ (بهمن–اسفند ۱۳۹۹)
شرکت‌کنندگان حاضر در فینال:
| شرکت‌کننده | شماره | نقش |
|---|---|---|
| سینا مرادی | ۱ | مذاکره‌کننده |
| امیرمحمد کاکاوند | ۲ | مافیا ساده |
| حمیدرضا پوریایی | ۳ | پزشک |
| ایمان فروغی | ۴ | تک‌تیرانداز |
| آرین صدیقی | ۵ | زره‌پوش |
| مهران امیرطاهری | ۶ | خبرنگار |
| افشین زائر | ۷ | شهروند ساده |
| امیرمحمد صفرزاده | ۸ | شهروند ساده |
| سهیل حجازی | ۹ | کارآگاه |
| عرفان اسماعیلی | ۱۰ | رئیس مافیا |
نتیجه: برد شهروند
فصل ۹ (اسفند ۱۳۹۹–فروردین ۱۴۰۰)
شرکت‌کنندگان حاضر در فینال (بانوان):
| شرکت‌کننده | شماره | نقش |
|---|---|---|
| شیرین متین‌فر | ۱ | خبرنگار |
| کتایون احمدی | ۲ | شهروند ساده |
| عاطفه خبوشی | ۳ | رئیس مافیا |
| سمیرا جلالت | ۴ | مذاکره‌کننده |
| آیلار قنبرزاده | ۵ | تک‌تیرانداز |
| یاسمن پناهی | ۶ | پزشک |
| زهرا اسدی | ۷ | کارآگاه |
| غزاله قدیانی | ۸ | زره‌پوش |
| مهسا آذری | ۹ | مافیا ساده |
| ملانیا شهبازیان | ۱۰ | شهروند ساده |
نتیجه: برد مافیا
فصل ۱۰ (رمضان ۱۴۰۰)
شرکت‌کنندگان حاضر در فینال:
| شرکت‌کننده | شماره | نقش |
|---|---|---|
| سینا مرادی | ۱ | شهروند ساده |
| علی بدیعی | ۲ | پزشک |
| سروش صادقی | ۳ | تفنگدار |
| مصطفی امیری | ۴ | رئیس مافیا |
| مهران شرج صفری | ۵ | نگهبان |
| سجاد ناجی | ۶ | تکاور |
| حسن قویدل | ۷ | گروگان گیر |
| مرتضی رادان | ۸ | کاراگاه |
| سینا عنایتی | ۹ | شهروند ساده |
| محمد غفار | ۱۰ | ناتو |
نتیجه: برد شهروند
| شرکت‌کننده | شماره |
|---|---|
| امیرحسین سپهرزاد | ۱۱ |
| بهرام محمودی | ۱۲ |
| پارسا عمویی | ۱۳ |
شرکت کنندگانی که با اختلاف امتیاز بسیار کم از فینال فصل ۱۰ جا مانده اند از این افراد با اینکه در فینال نبودند تقدیر شد.
جوایز و نامزدها
| سال | جایزه | رده | نتیجه |
|---|---|---|---|
| ۱۳۹۹ | فناوری و تلویزیون دیجیتال | بهترین برنامه تلویزیونی سال | برنده[7] |
| ۱۳۹۹ | فناوری و تلویزیون دیجیتال | بهترین برنامه تلویزیونی پاییز ۱۳۹۹ | نامزدشده[8] |
پیوند به بیرون
منابع
- ساعت پخش و تکرار مسابقه مافیا اعلام شد
- «مافیا» به «شهروند و مافیا» تغییر نام داد/ علیرام نورایی مجری جدید مسابقه
- «توضیحات مافیا صدا و سیما شبکه سلامت». بایگانی‌شده از اصلی در ۳ اوت ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۶ مارس ۲۰۲۱.
- «توضیحات مسابقه شهروند و مافیا صدا و سیما». بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ ژوئن ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۶ مارس ۲۰۲۱.
- علیرام نورایی مجری "مافیا" شد
- مسابقه تلویزیونی که هم مافیایی است و هم شک‌برانگیز!
- «اعلام نتایج بهترین برنامه سال ۱۳۹۹ به انتخاب کاربران FTD». اینستاگرام. ۲۸ مارس ۲۰۲۱.
- «انتخاب بهترین برنامه تلویزیونی پاییز ۱۳۹۹». فناوری و تلویزیون دیجیتال.