عملیات آزادسازی میمک
عملیات آزادسازی میمک که با نام عملیات خوارزم و عملیات ضربت ذوالفقار هم شناخته می‌شود[1] به عملیات نظامی‌ای گفته می‌شود که در نوزدهم دی ماه ۱۳۵۹ ایل خزل در استان ایلام برای بازپس‌گیری ارتفاعات میمک واقع در جنوب ایلام با نیروهای عراقی مبارزه کردند و این مناطق را بازپس گرفتند هرچند کمتر در مورد این عملیات در سطح کشور اطلاع‌رسانی شد. طراحی عملیات و فرماندهی آن توسط سرهنگ زرهی ستاد محسن سفیری انجام گرفت.[2]
در ۱۸ شهریور ۵۹ و قبل از آغاز رسمی جنگ، عراق در پی تحرکات خود و تعرض به خاک جمهوری اسلامی توانست دو پاسگاه مرزی ژاندارمری را علی‌رغم ایستادگی آنان و با استفاده از حجم گسترده نیرو و ادوات اشغال کند و به این ترتیب پاسگاه‌های نی خزر و هلاله و ارتفاعات میمک به دست رژیم بعث عراق افتاد.
عملیات مهم و استراتژیک بازپس‌گیری میمک، اولین عملیات نظامی در تاریخ جنگ هشت ساله تحمیلی محسوب می‌شود که با فداکاری‌ها و رشادت‌های مردمی سلحشور مردان ایل خزل و ارتش جمهوری اسلامی ایران در روز ۱۹ دی ماه ۵۹ به اولین پیروزی رزمندگان منجر شد و موجب افزایش روحیه مردم گردید اما این عملیات کمتر مورد توجه و تبلیغ رسانه‌ها قرارگرفته‌است. هر ساله در سالروز شکوهمند این فتح، مراسم گرامیداشتی در آن منطقه برگزار می‌گردد.[3]
شرح عملیات
بازپس‌گیری میمک اولین عملیات مهم و نسبتاً گسترده نیروهای مسلم و مسلح ایران در مقابل عراق بود. این عملیات به فرماندهی ارتش و با شرکت دلاورمردان تیپ ۱ لشکر ۸۱ زرهی و هوانیروز ارتش، رزمندگان سپاه ایلام و بسیج عشایری در تاریخ ۱۹/۱۰/۱۳۵۹ آغاز شد. ۴ گردان از سپاه و ۴ گردان از ارتش در اولین ساعات بامداد روز ۱۹ دیماه با اعلام کلمهٔ رمز یا الله از سرنی به منظور آزادسازی ارتفاعات میمک وارد عمل شدند.
پس از چند روز نبرد توانستند قله‌های اصلی آن را آزاد سازند. دولت بغداد بلافاصله پس از این شکست تشکیل جلسه داد و برای جبران موقعیت ازدست رفته با توانی بیشتر و هجومی شدیدتر وارد عمل شد. لیکن مقاومت رزمندگان پدافندکننده، خصوصاً عملکرد تحسین‌برانگیز هوانیزوز با کمک شهیدان شمشادیان و شیرودی و کشوری موجب شد تلاش نیروهای دشمن به شکست بینجامد و نهایتاً آتش جنگ‌افزارهای آن‌ها در تاریخ ۲۰/۱۱/۱۳۵۹ فروکش کند. بدین ترتیب آزادی ارتفاعات محکم کله‌قندی و قله‌های ۶۲۰ و ۶۲۵ و ۵۴۰ میمک تثبیت شد. در این عملیات همچنین ۲۰۰ کیلومتر از سرزمین‌های اشغالی آزاد شد.
تلفات عراق در مرحلهٔ اول عملیات: دوهزار کشته و مجروح و ۱۶۴ اسیر
خسارات عراق: انهدامی ۲ فروند هواپیما - ۳ فروند هلی کوپتر – ۴۶ دستگاه تانک – ۵۰ خودرو
غنیمتی: ۱۰ قبضه ادوات – ۵ دستگاه ماشین مهندسی – ۵ قبضه توپ – ۲۱ دستگاه تانک و نفربر – ۲ دستگاه خودرو[4]
استان ایلام ۴۳۰ کیلومتر مرز مشترک با کشور عراق دارد یعنی بیش از یک سوم مرز مشترک ایران و عراق که ۱۲۰۰ کیلومتر است در استان ایلام است. میمک هم ارتفاعی است به طول حدود ۱۴ کیلومتر و به عمق ۸–۷ کیلومتر در کنار رودخانه‌ای به نام گرارخوش که مرز دو شهرستان مهران و یکی هم ایلام است و این رودخانه از کنار میمک وارد خاک عراق می‌شود. آن طرف میمک هم رودخانه‌ای در تنگه‌ای قرار دارد که موقعیت استراتژیک مهمی دارد و کمی آن طرفتر هم چاه‌های نفت و گاز وجود دارد و ازطرف دیگر پشت این ارتفاعات دشت وسیع عراق است، ادامه پیدا می‌کند تا مرزهای استان کرمانشاه و عراق که معروف به ارتفاعات دیسکه است. موقعیت استراتژیک این منطقه از آن جهت است که این ارتفاعات، آخرین ارتفاعاتی است که به دشت‌های عراق ختم می‌شود و دیده‌بانی وسیعی تا عمق خاک عراق خواهدداشت و برای عراق هم از آن بابت دارای اهمیت بود که اولین ارتفاعی است که به ایران اشراف دارد و وقتی به دست آن‌ها افتاد تمامی جاده‌های مواصلاتی مهران و صالح آباد و… را تا سومار تحت نظر گرفتند و کل رفت‌وآمدهای نظامی در جاده‌های مرزی مختل شده بود. چون به تله‌هایی که به نام کله قندی معروف بودند کاملاً اشراف داشتند و با اشغال آن یک رعب و وحشت خاصی ایجاد شد. تا ۳۱ شهریور که حمله سراسری عراق شروع شد قدرت دفاعی در برابر صدام نبود.
منابع
- «سایت تخصصی اطلاع‌رسانی دفاع مقدس - شرح اولین نبرد پیروزمندانه رزمندگان». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ مارس ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۸ ژوئیه ۲۰۱۵.
- عملیات ضربت ذوالفقار
- مراسم گرامیداشت شهدای فتح میمک
- سامانه مرکزی سپاه - شرح عملیات ضربت ذوالفقار و آمار تلفات و غنایم