فولاد کربنی
فولاد کربنی، نوعی فولاد است که حداکثر درصد وزنی کربن آن ۲٫۱٪ است. طبق تعریف مؤسسه آهن و فولاد آمریکا، AISI، زمانی به فولاد، فولاد کربنی گفته میشود که:
- هیچ حداقل مقداری برای عناصر کروم، کبالت، مولیبدن، نیکل، نیوبیوم، تیتانیوم، تنگستن، وانادیم، زیرکونیم مشخص نشده باشد.
- حداقل میزان مس مشخص شده از ۰٫۴ درصد جرمی بیشتر نباشد.
- یا حداکثر درصد جرمی عناصر ذکر شده از این مقادیر بیشتر نباشد: منگنز ۱٫۶۵ درصد، سیلیکن ۰٫۶ درصد، مس ۰٫۶ درصد.[1]
ممکن است از واژه «فولاد کربنی» برای تفکیک قائل شدن با «فولاد زنگ نزن» استفاده گردد؛ در این حالت منظور از فولاد کربنی میتواند شامل فولادهای آلیاژی نیز شود.[2]
با افزایش درصد کربن در فولادها، امکان سختکاری و افزایش استحکام آن نیز از طریق عملیات حرارتی افزایش مییابد، ولی از طرفی این کار باعث کاهش شکلپذیری آن میشود. جدای از عملیات حرارتی، افزایش درصد کربن باعث کاهش خاصیت جوشکاری فولادها میشود. در فولادهای کربنی هر چه درصد کربن افزایش یابد، دمای ذوب فولاد کاهش مییابد.[3]
انواع فولادهای کربنی
فولا ساده کربنی | درصد کربن | موارد استفاده |
---|---|---|
نرم (کم کربن) | کمتر از ۰٫۱۵ | پرچ، لولههای شیار دار |
کربن متوسط | ۰٫۳ الی ۰٫۶ | شفت، میل لنگ، فنر |
پر کربن | ۰٫۶ به بالا | اره، آچار، مته |
چگالی (دانسیته) فولادهای متوسط تقریباً برابر با ۷٫۸۵ گرم بر سانتیمتر مکعب (7850 kg/m3) میباشد.
با اضافه کردن بعضی عناصر به آهن، آلیاژهایی ساخته میشود که خواص بسیار عالی دارند. برای نمونه بااضافه نمودن کروم به آهن، فولاد ضدزنگ ساخته میشود که در مقابل خوردگیهای مختلف مقاومت بسیاری دارد.
استیل زمانی ضدزنگ است که حداقل ۱۰٫۵٪ کروم داشته باشد. کروم پس از ترکیب با اکسیژن هوا اکسید کروم درست میکند که لایه روی استنلیس استیل به وجود میآورد. این لایه قابل دید نیست اما باعث میشود ارتباط بین هوا و فلز از بین رفته و استیل سالم بماند. مقدار زیادتری از کروم و نیز برخی دیگر از عناصر موجود در آلیاژ مانند نیکل و مولبیدن این لایه را تقویت کرده و خصوصیت ضدزنگ بودن راافزایش میدهد.
لولههای استنلس استیل در آلیاژهای مختلف موجود میباشد ۳۰۴ ۳۱۶ ۳۲۱ ۳۱۰ برای کارهای مختلف کارایی دارن بعضی از استیلها در دمای بالا مورد استفاده قرار میگیرند همانند ۳۲۱ ۳۱۰ و تعدادی از لولهها هم در صنایع شیمایی و صنعتی و غذایی مورد استفاده قرار میگیرند همانند لوله استیل ۳۰۴ و لوله استیل۳۱۶ با آلیاژهای متفاوت.
جستارهای وابسته
منابع
- "Classification of Carbon and Low-Alloy Steels"
- "Carbon steel". Wikipedia. 2019-12-26.
- Knowles, Peter Reginald (1987), Design of structural steelwork (2nd ed.), Taylor & Francis, p. 1, ISBN 978-0-903384-59-9.