قلعه حیدرآباد
قلعه حیدرآباد مربوط به اواخر دوره قاجار است و در خاش، انتهای خیابان ۲۴ متری رودکی واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۸ اردیبهشت ۱۳۸۰ با شمارهٔ ثبت ۳۸۲۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.[1]
| قلعه حیدرآباد | |
|---|---|
 قلعه حیدرآباد در سال ۱۳۹۹ | |
| نام | قلعه حیدرآباد |
| کشور | ایران |
| استان | استان سیستان و بلوچستان |
| شهرستان | شهرستان خاش |
| اطلاعات اثر | |
| نام محلی | قلعه حیدر علی خان |
| کاربری | قلعه |
| دیرینگی | دوره قاجار |
| دورهٔ ساخت اثر | دوره قاجار |
| اطلاعات ثبتی | |
| شمارهٔ ثبت | ۳۸۲۵ |
| تاریخ ثبت ملی | ۱۸ اردیبهشت ۱۳۸۰ |
قلعه حیدرآباد در جنوب شرق خاش از جمله آثار تاریخی باقی‌مانده از دوره متقدم اسلامی در این منطقه است. این قلعه در اواخر دوره قاجار توسط حاکم وقت حیدر علی خان کرد بنا شده و محل سکونت وی و خانواده اش بوده و در سال (۱۲۹۹ خورشیدی)توسط حکومت و قوای انگلیسی از اختیارش خارج و به شخصی بنام عیدو خان ریگی معروف به خان صاحب سپرده می شود که تا سال ۱۳۰۷ هجری خورشیدی ایشان و خانواده اش در آن سکونت داشته اند. همچنین از این قلعه به عنوان محل نگهداری آذوقه و مهمات نیروهای انگلیسی به سرپرستی ژنرال دایر استفاده شده‌است. عمده مصالح به کار رفته در قلعه خشت خام و کاهگل است و دارای برج‌ها و طاق‌های هلالی زیبایی است که از سوی سازمان میراث فرهنگی مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته‌است.
نقشه اصلی قلعه حیدرآباد به صورت مستطیل بوده که با اضافه شدن چند اتاق و دیوار در قسمت جنوب شرقی آن نقشه به بنایی ذوزنقه‌ای شکل تبدیل شده‌است. در ساخت و تکمیل این بنا از تزئینات معماری خاصی بهره گرفته نشده تنها تزئینات کنگره‌ای شکل نیم دایره‌ای متمایل به بیضی و تیرکش‌های تعبیه شده در قسمت فوقانی حصار خارجی و تزئینات کادربندی اتاقک‌های نگهبانی بالای سر در ورودی‌ها و همچنین خشت چینی نیم دایره‌ای، قوس سردر ورودی اتاق ۸ ضلع غربی حیاط مرکزی بخش سوم قلعه و تزئینات کاربردی آن از عناصر تزئین معماری این اثر است.
جستارهای وابسته
منابع
- «دانشنامهٔ تاریخ معماری و شهرسازی ایران‌شهر». وزارت راه و شهرسازی. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۶ اکتبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱۰ اکتبر ۲۰۱۹.
- جمشیدزهی، ضیاالرحمن: آشنایی با معماری قلعه حیدرآباد خاش.