محمدحسن میرزا معتضدالدوله
محمدحسن میرزا معتضدالدوله (درگذشت ۱۳۱۹ قمری) نویسنده و شاهزاده قاجار و پدرزن ناصرالدین‌شاه قاجار بود. او از طرف پدرش مهدی‌قلی میرزا، حاکم مازندران، نوه عباس میرزا پسر چهارم و ولیعهد فتحعلیشاه قاجار، شمرده می‌شد.[1]
محمدحسن میرزا در ۱۳۰۳ قمری ملقب به حشمت‌السلطنه شد و در سال ۱۳۱۰ قمری لقب معتضدالدوله یافت. او همچنین تا این سال حاکم بلوچستان و کرمان و بم و نرماشیر بود[2] و بعدها حکومت ارومیه را گرفت که آخرین سمت او محسوب می‌شود.[3]
معتضدالدوله چند ازدواج کرد. فرزند اولش شاهزاده خانم ملقب به توران‌السلطنه با ناصرالدین‌شاه ازدواج کرد. معتضدالدوله چندین پسر و دختر دیگر هم داشت از جمله نیم‌تاج‌خانم معتضدی ملقب به عفت‌السلطنه، محمدتقی میرزا معتضدی، عباس میرزا، حمید میرزا، محمدمهدی محوی (ابتهاج‌السلطان) و حسین میرزا ظهیرالسلطان. خانواده‌های معتضدی، والا، محوی و حمیدی قاجار به او منتسب هستند.[4]
با مرگ او لقبش را به میرزا احمدخان وزیری دادند و او نیز چون درگذشت، این لقب نصیب محمدتقی میرزا پسر محمدحسن میرزا گردید.[5]
معتضدالدوله یکی از کسانی است که به بازنویسی رساله تأدیب النساء دست زدند. اصل این رساله اثر عمو و پدرزن معتضدالدوله خانلر میرزا بوده است و علت ماندگاری آن جوابیه مشهوری است به نام معایب‌الرجال که بی‌بی خانم استرآبادی در اعتراض به آن به نگارش درآورد.[2]
منابع
- نقدی بر آخرین چاپ خاطرات تاج السلطنه
- کراچی، روح‌انگیز. نویسنده اصلی تادیب‌النساء کیست
- پروین، ناصرالدین (زمستان ۱۳۸۳). «خاطرات تاج‌السلطنه: چند دلیل بر ساختگی بودن آن». فصلنامه ایران شناسی (۱۶).
- پروین، ناصرالدین (زمستان ۱۳۸۳). «خاطرات تاج‌السلطنه: چند دلیل بر ساختگی بودن آن». فصلنامه ایران شناسی (۱۶).
- پروین، ناصرالدین (زمستان ۱۳۸۳). «خاطرات تاج‌السلطنه: چند دلیل بر ساختگی بودن آن». فصلنامه ایران شناسی (۱۶).