محمدحسین کازرونی

محمدحسین کازرونی (درگذشته اردیبهشت ۱۳۱۱ ـ شب ۳ محرم الحرام ۱۳۵۱ در اصفهان) معروف به حاج کاکا حسین یا کاکو حسین فرزند حاج محمد جعفر از تجار اواخر عصر قاجاریه و اوایل عصر رضاشاه است.[1]

فعالیت‌ها

شرکت مسعودیه

به فاصله کوتاهی از قیام تنباکو، و با توجه به تجربه موفق این نهضت در اصفهان، وی با حمایت نورالله نجفی اصفهانی[2] و با مشارکت تجار تنباکوی اصفهان در سال ۱۳۰۹ قمری شرکت مسعودیه را تأسیس کرد.[3][4] این شرکت با هدف حمایت از کشاورزان و تجار توتون و تنباکو که در آن عصر بسیار مورد اقبال عامه بود تأسیس گردید و تا سال ۱۳۳۶ قمری فعال بود.

شرکت اسلامیه
نوشتار اصلی: کارخانه‌های تاریخی پارچه‌بافی در اصفهان

به دنبال حمایت‌های نورالله نجفی اصفهانی[5] و آقا نجفی اصفهانی و رکن الملک[6] در پنجشنبه ۲۶ شوال ۱۳۱۶ شرکت اسلامیه کار خود را آغاز کرد.[7][8] در جلسه‌ای که در منزل سلیمان خان رکن الملک برگزار شد؛ نورالله نجفی اصفهانی با خرید سهام شرکت، دیگران را ترغیب به خرید سهام کرد و محمد حسین کازرونی به عنوان رئیس کل شرکت اسلامیه و میرزا علی ادیب التجار به عنوان مدیرعامل انتخاب شدند.[9][10]

بازتاب‌ها

تحریم کالاهای خارجی به دست نورالله نجفی و شرکت اسلامیه اصفهان، به حدی برای خارجی‌ها گران تمام شد که دولت روس به وزیر امور خارجه ایران، در مورد تحریم معاملات تجاری با شرکت‌های خارجی، توسط روحانیون اصفهان اعتراض کرد و چنین تقاضا نمود که در صورتی که نورالله نجفی در تحریم کالاهای خارجی مداومت نماید، او را از اصفهان تبعید کنند. در نامه محرمانه کاردار سفارت انگلیس در تهران به وزیر امور خارجه وقت انگلیس نیز، به نقش نورالله نجفی و برادرش آقا نجفی، در تهیه مقدمات تحریم کالاهای خارجی اشاره شده‌است.[11][12] جریده مشهور الهلال چاپ مصر گزارشی از شرکت اسلامیه ارائه می‌دهد و از حاج آقانورالله نجفی اصفهانی به عنوان مؤسس یاد و از اهداف ضدبیگانه تجلیل می‌کند.[13] یکی از روزنامه‌های انگلیس، گسترش این شرکت را سکته به منافع انگلیس در تمام منطقه خلیج فارس می‌خواند.[14] تأسیس این شرکت با حمایت علمای نجف همراه می‌شود به نحوی که حاجی میرزا محمدحسین نوری(محدث نوری)،[15] آیت الله صدراصفهانی، آیت الله شیخ طه عرب مقیم نجف، آیت الله آقا میرزا محمدهاشم چارسویی[16] آیت الله حاج میرزا حسین طبرسی (محدث نوری)[17] شخصاً به حاج آقا نورالله نجفی اصفهانی نامه نوشتند و از وی تشکر نمودند. شرکت به جز تهران در نوزده شهر مهم ایران نمایندگی داشت. علاوه بر این در انگلستان، هندوستان، عثمانی و روسیه نیز نمایندگی‌هایی داشت.[18] همچنین علمای بزرگ و مراجع تقلید آن زمان، یعنی سید اسماعیل صدر، علامه فقیه آقا شیخ مرتضی ریزی، حاج میرزا حسین، حاج میرزا خلیل، سید محمدکاظم طباطبایی یزدی، محمد غروی شربیانی، آخوند ملا محمدکاظم خراسانی، محمدحسن ممقانی، حاج میرزا حسین نوری و میرزا فتح‌الله اصفهانی شیخ الشریعه، بر رساله شرکت اسلامیه تقریظ نوشتند و کمک به این شرکت را مساوی مبارزه با نیروی کفر دانستند.[11]

عضو انجمن مدرستین علیه و ایتام

مدرسه علیه و ایتام جزو اولین مدارس نوین و بزرگترین مدرسه دوران مشروطیت در اصفهان بود که توسط حاج محمدحسین کازرونی و دیگر مردان آزادی خواه اصفهان در ۳۱ شهریور ۱۲۸۶ (۱۵ شعبان ۱۳۲۵) تاسیس شد [19] [20]

تأسیس بانک ملی

پیشنهاد تأسیس بانک ملی در نامه‌ای با امضا ۱۰۰ نفر از تجار و بزرگان ایران خطاب به مجلس شورای ملی نوشته شد. در میان افراد پیشنهاد دهنده تأسیس بانک ملی نام کازرونی و حاجی محمدابراهیم ملک التجار دیده می‌شود.[21] در جریان تأسیس این مؤسسه اقتصادی در اصفهان، مذاکرات در باغ کازرونی آغاز می‌شود. حاج آقا نورالله نجفی اصفهانی بزرگان و تجار اصفهان را ملزم به تعیین سهم می‌نماید و خود با فروش نیمی از اموال بزرگترین سهامدار این بانک می‌شود.[22]

انجمن تجار

مجلس تجارت یا انجمن تجار اصفهان در ۱۶ محرم ۱۳۲۵ مصادف با ۱ مارس ۱۹۰۷ با حضور حاج محمد حسین کازرونی و ۱۱ نفر از تجار بزرگ اصفهان تأسیس شد. این انجمن در باغ حاج محمد حسن کازرونی تشکیل شد.[23] در همین جلسه وی پیشنهاد تأسیس کارخانه کاغذسازی را داد.

شرکت شرافت

اولین بنگاه تولیدی پس از مشروطه است. شرکتی که مقصود آن ترویج امتعه وطن و رفع احتیاج از خارجه و توسعه دایره مکاسب و سایر مصالح عامه بود و نخستین جلسه آن در خانه سید حسن بنکدار برپا شد و مؤسسان این شرکت که نام کازرونی و نورالله نجفی در آن به چشم می‌خورد تأکید داشتند که در خانه مذکور اسباب و اثاث و ظروف و سایر چیزها ساخت ایران باشد.[24] کم‌کم تولیدات این شرکت به اندازه‌ای رونق می‌گیرد که در جشن اولین سالگرد برقراری مشروطیت، مغازه‌ای با نام اخوت برای فروش منسوجات وطنی با حضور حاج آقا نورالله و کازرونی تأسیس می‌گردد.[25] اولین کسی که از منسوجات وطنی استفاده می‌کند و به تبلیغ آن می‌پردازد، کازرونی است.[26]

برپایی بزرگترین مجمع اقتصادی

در این مجمع که با حضور دو هزار نفر از علما تجار و بزرگان اصفهان در باغ وی در پنجشنبه ۱۰ ربیع الثانی ۱۳۲۵ برگزار شد، پس از سخنرانی حاج آقا نورالله نجفی اصفهانی، تمامی حضار قرآن مهر نموده و قسم یاد کردند که از البسه و اقمشه خارجی استفاده نکنند.[27]

درگذشت

وی در شب ۳ محرم الحرام ۱۳۵۱ مصادف با اردیبهشت ۱۳۱۱ در اصفهان درگذشت و در تکیه کازرونی در تخت فولاد دفن شد و بعد از ۱۲ سال بنا به وصیتش استخوان‌هایش به نجف منتقل شد و در یکی از حجره‌های صحن شریف دفن گردید.[28]

پانویس
  1. سید مصلح الدین مهدوی، دانشمندان و بزرگان اصفهان، نشرگلدسته، چاپ اول، ۱۳۸۴، جلد دوم، ص ۷۸۹
  2. سید مصلح الدین مهدوی، تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان در دو قرن اخیر، جلد ۲، صفحهٔ ۳۲
  3. محمدرضاعسکرانی، نقش مردم اصفهان در نهضت مشروطیت ایران، نشر بنفشه، ۱۳۸۴، صفحهٔ ۳۴
  4. محمدعلی جمالزاده، گنج شایگان یا تاریخ اقتصادی ایران، انتشارات کتاب تهران، ۱۳۶۲، چاپ دوم، صفحهٔ ۹۸
  5. عبدالمهدی رجایی، تاریخ مشروطیت اصفهان، سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان، چاپ اول ۱۳۸۵، صفحهٔ ۲۱۷
  6. سیدمصلح الدین مهدوی، بیان سبل الهدایه فی ذکراعقاب صاحب الهدایه (تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان در دو قرن اخیر) این کتاب تحت عنوان زندگی‌نامه آیت الله العظمی آقانجفی اصفهانی در سال ۱۳۹۰ تجدیدچاپ گردید. صفحهٔ ۱۰۵
  7. موسی نجفی، اندیشه سیاسی و تاریخ نهضت حاج آقا نورالله، تهران، مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، چاپ سوم، صفحهٔ ۴۷
  8. اردکانی، تاریخ مؤسسات تمدنی جدید در ایران، صفحهٔ ۹۳
  9. سید مصلح الدین مهدوی، تاریخ علمی اجتماعی اصفهان در دو قرن اخیر، جلد ۲، صفحهٔ ۳۴
  10. افشار، قباله تاریخ، صفحهٔ ۳۰۰
  11. داود امینی، مجله گنجینه اسناد، بررسی نقش حاج آقا نورالله نجفی اصفهانی در انقلاب مشروطیت و رهبری مشروطه خواهان اصفهان، ۱۳۸۵، شماره۶۲، ص۲۶ تا ۵۴
  12. سید مصلح الدین مهدوی، تاریخ علمی اجتماعی اصفهان در دو قرن اخیر، جلد ۲، صفحهٔ ۲۸
  13. روزنامه الهلال، مصر شماره ۸، دهم جمادی الاخر ۱۳۱۷
  14. روزنامه کامیرشل انگلیس، چاپ لندن به نقل از روزنامه ثریا، شماره ۴۶
  15. روزنامه ثریا، سال دوم، شماره ۱۴
  16. روزنامه حبل المتین، سال هفتم، شماره سوم، صفحهٔ ۳۱
  17. موسی نجفی، اندیشه سیاسی و تاریخ نهضت حاج آقا نورالله نجفی اصفهانی، چاپ سوم ۱۳۸۴، صفحهٔ ۷۷
  18. محمدرضا عسکرانی، نقش مردم اصفهان در نهضت مشروطیت ایران، نشر نوشته ۱۳۸۴، صفحهٔ ۳۶
  19. روزنامه انجمن مقدس ملی اصفهان ش 25 ص 6 و 7 سال اول ج 1325
  20. روزنامه ي انجمن مقدس ملي اصفهان، سال اول، شماره 39، 20 شعبان 1325
  21. روزنامه مجلس، سال اول، ش۱۰، ۲۵ شوال۱۳۲۴
  22. روزنامه انجمن مقدس ملی اصفهان، سال اول، شماره۱۴، ۲ صفر ۱۳۲۵ قمری
  23. فریدون آدمیت و هما ناطق، افکار اجتماعی و سیاسی و اقتصادی در آثار منتشر نشده دوران قاجار، تهران انتشارات آگاه، چاپ اول ۱۳۶۵، صفحهٔ ۳۳۶
  24. روزنامه جهاد اکبر، سال اول، شماره ۲۸، ۱۵ شعبان ۱۳۲۵
  25. روزنامه جهاداکبر، شماره ۲۵، ۱۵ شعبان ۱۳۲۵ قمری
  26. مجموعه مقالات همایش اصفهان مشروطه اصیل ایرانی، به اهتمام دکتر محمد علی چلونگر، چاپ اول ۱۳۸۵، صفحهٔ ۴۰۴
  27. روزنامه جهاداکبر، سال اول، شماره ۲۴، ۱۴ربیع الثانی ۱۳۲۵
  28. سید مصلح الدین مهدوی، سیری در تاریخ تخت فولاد، ناشر انجمن کتابخانه‌های عمومی اصفهان، چاپ اول ۱۳۷۰، اصفهان، صفحهٔ ۱۷۱

منابع
  • مجموعه مقالات همایش اصفهان، مشروطه اصیل ایرانی، به اهتمام دکتر محمد علی چلونگر، سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان، ۱۳۸۴
  • موسی نجفی، اندیشه سیاسی و تاریخ نهضت حاج آقا نورالله نجفی اصفهانی، چاپ سوم، ۱۳۸۴
  • عبدالمهدی رجایی، تاریخ مشروطیت اصفهان، سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، ۱۳۸۵
  • سید مصلح الدین مهدوی، دانشمندان و بزرگان اصفهان، نشرگلدسته، چاپ اول، ۱۳۸۴، جلد دوم
  • "KĀZERUNI FAMILY – Encyclopaedia Iranica". Encyclopædia Iranica. 1932-05-09. Retrieved 2017-04-03.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.