ملا عبدالله فاضل تونی
ملا عبدالله بن محمد تونی بشروی[1] معروف به فاضل تونی، عارف، فقیه و دانشمند سده‌های دهم و یازدهم هجری در دوره صفویه بود. وی در مشهد ساکن و به تدریس و ترویج علوم دینی اشتغال داشت.[2]
| شناسنامه | |
|---|---|
| نام کامل | ملا عبدالله بن محمد تونی بشروی |
| تاریخ تولد | نامعلوم |
| زادگاه | شهرستان بشرویه |
| تاریخ مرگ | ۱۶ ربیع‌الاول ۱۰۷۱ ۲۹ آبان ۱۰۳۹ |
| شهر مرگ | شهر کرمانشاه |
| مدفن | در نزدیکی پل کهنه قره‌سو کرمانشاه |
| اطلاعات آموزشی | |
ابتدای زندگی
تاریخ دقیق ولادتش به خوبی مشخص نیست، اما زادگاه وی، بشرویه از توابع تون[3] بوده‌است.
در کتاب‌ها از او به عنوان: عالم، فاضل، ماهر، فقیه، صالح، زاهد و عابد یاد شده‌است.
تحصیل
وی ابتدا همراه برادرش ملا احمد، در مدرسه مولی عبدالله تستری[4] اصفهان به تحصیل اشتغال ورزید و از مولانا رفیع‌الدین محمد بن حیدر طباطبایی معروف به میرزا رفیعا درس آموخت و در ضمن تحصیل به کار تدریس نیز پرداخت.[5]
درگذشت
فاضل تونی در ۱۶ ربیع‌الاول ۱۰۷۱[6] ـ (۲۹ آبان ۱۰۳۹ خورشیدی و ۱۹ نوامبر ۱۶۶۰ میلادی)[2] در راه سفر به کربلا، در نزدیکی شهر کرمانشاه درگذشت. مقبرهٔ وی در نزدیکی پل کهنۀ کرمانشاه قرار دارد.
شیخعلی‌خان زنگنه که در زمان شاه عباس دوم به سال ۱۰۶۴ق/۱۶۵۳م به عنوان حاکم کرمانشاه منصوب شد، پس از مرگ تونی بر مزار او بقعه‌ای بنا کرد. این بنا در زمان نامشخصی به کلی تخریب شد، اما در سال‌های دهۀ ۱۳۷۰ مقبرۀ جدیدی برای وی احداث شد.[7][8]
آثار
- الوافیة
- شرح الارشاد در فقه
- رساله‌ای در اصول فقه
- رساله‌ای در نماز جمعه
- حاشیه بر معالم الاصول
- تعلیقاتی بر مدارک الاحکام
- حاشیه‌ای بر ارشاد علامه
- فهرست بر تهذیب الاحکام شیخ طوسی
پانویس
- سید محمدحسین رضوی کشمیری در مقدمه کتاب «الوافیه» نوشته است: عنوان ملا عبدالله از عناوینی است که علمای بزرگ با این تعبیر از او یاد کرده‌اند و شیخ حر عاملی صاحب کتاب «امل الامل» از او به عنوان: مولانا عبدالله … یاد کرده. میرزا عبدالله افندی و خوانساری هم با همین تعبیر از او یاد کرده‌اند. تنکابنی در کتاب «قصص العلماء» از او به عنوان «آخوند ملا عبدالله» و در الذریعة به نام «عبدالله البشروئی» یاد نموده‌اند. محدث قمی در الکنی و الالقاب می‌نویسد: التونی اذا وصف به الفاضل؛ هرگاه فاضل تونی بگویند مراد «ملا عبدالله بن محمد التونی البشروی» است. همه علما به عنوان «فاضل تونی» در کتب اصول از او یاد کرده‌اند (الوافیة، مقدمه، ص ۱۲).
- «تقویم تاریخ». وب‌گاه پیام‌نمای شبکهٔ سه، صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران. ۲۹ آبان ۱۳۸۶. دریافت‌شده در ۱۴ آذر ۱۳۸۷.
- «تون» یا «فردوس» یکی از شهرستان‌های جنوب استان خراسان است که با ۲۱۹۵۶ کیلومتر مربع مساحت در بخش مرکزی استان واقع و مرکز آن شهرستان فردوس است. علاوه بر فردوس شهرهای «اسلامیه» و «سرایان» و «بشرویه» نیز در محدوده این شهرستان جای گرفته است.
- از اعیان علما در عصر صفویه، ملا عبدالله تستری است. وی از مشایخ مجلسی اول مولا محمدتقی مجلسی است و معاصر مقدس اردبیلی و فاضل تونی بوده است. محدث قمی وی را با القاب: عزالدین، الشیخ الاجل، مروج الملة و الدین، مربی الفقهاء و المحدثین و تاج الزهاد و ناسکین جامع المعقول و المنقول. المجتهد فی الفروع و الاصول ستوده است.
- خورشید خاوران، ص ۲۵.
- «فاصل تونی». لغت‌نامهٔ دهخدا. دریافت‌شده در ۱۴ آذر ۱۳۸۷.
- «مقبره فاضل تونی - کرمانشاه». دریافت‌شده در ۱۴ آذر ۱۳۸۷.
- مفاخر بشرویه، ص ۱۵.
منابع
- جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم. گلشن ابرار. ج ۵، چ ۱، نشر معروف، قم: ۱۳۸۴.